Schaamte over het debat rond dodenherdenking

De afgelopen jaren is de discussie rondom de 4 mei herdenking toegenomen. De kernvragen in deze discussie zijn: wie er wel en/of niet herdacht wordt en waarom dan wel of niet. Helaas zien we in plaats van een ideeënstrijd vooral mensen die tijdens deze discussie hun zelfbeheersing verliezen en zich veelvuldig schuldig maken aan scheldpartijen, bedreigingen en intimidatie.

Vorig jaar moesten o.a. dominee Rikko Voorberg, Matthijs Jaspers en Katinka Simonse het ontgelden. Hun doel was om een symbolische plek te creëren voor mensen die gewetensnood voelen vanwege de erbarmelijke omstandigheden van vluchtelingen en oorlogsslachtoffers van onze tijd Zij moesten uiteindelijk noodgedwongen na vele bedreigingen en onder druk van burgers en het CIDI hun alternatieve herdenking op het Rembrandtplein in Amsterdam annuleren. Ook de 16-jarige Turkse Nederlander Güner Tuzgöl moest het ongelden. Hij mocht een gedicht voordragen bij de nationale dodenherdenking op de Dam voor duizenden mensen. De racistische reacties op sociale media logen er niet om. Mark Rutte en Sybrand Buma zouden hen waarschijnlijk normale, gewone of bezorgde burgers noemen.

Schaamte overheerste bij mij. Plaatsvervangend schaamte voor hen die blijkbaar niks hebben begrepen van waar 4 mei voor staat en voor welke vrijheid velen hun leven hebben gegeven. Volgens de telling in 1941 waren er in Nederland rond de 140.000 Joodse-Nederlanders, waarvan uiteindelijk tussen de 102.000 en 110.00 afgevoerd en/of vermoord zijn in Duitse kampen. Ruim 75% van onze Joodse medeburgers werd in WOII opgepakt, verraden en vermoord. Slechts enkele duizenden kwamen terug en diegenen die terugkwamen zag bij terugkomst dat vaak hun bezittingen geroofd en hun huizen overgenomen waren. Na afloop van de oorlog bleek dat er naar verhouding meer Joden uit Nederland zijn afgevoerd en vermoord dan uit welk ander land van bezet Europa dan ook. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de Roma, Sinti, LHBTI, mindervaliden, geestelijk zieken en nog vele andere Nederlanders die afgevoerd en/of vermoord zijn.

Het aantal Nederlandse soldaten dat deelnam aan de Duitse aanvallen was onevenredig groter dan dat van andere door de Duitsers bezette landen. Op de actieve verzetsstrijders na (maar 5% van de Nederlandse bevolking), werden wij door de Duitsers geprezen vanwege onze effectiviteit. Al sinds WOII negeren en minimaliseren wij onze eigen schandelijke rol in die WOII en de Endlösung. Door selectieve geschiedvertelling zoals is er in Nederland een groot gebrek aan historische kennis, zelfkritiek en empathie. Toen Ies Vuisje in 2006 zijn boek ‘Tegen beter weten in’ publiceerde, zorgde dat voor veel ophef en kritiek. In zijn boek toonde Vuijsje aan dat (rijks)historici de geschiedenis vervalst hebben om Nederland van haar schuldgevoel af te helpen. Dezelfde gebreken zien wij ‘toevalligerwijs’ ook terug als het gaat om andere inktzwarte bladzijden (koloniaal- en slavernijverleden) uit onze vaderlandse geschiedenis.

Van huis uit heb ik altijd meegekregen dat wie zijn of haar eigen geschiedenis en zichzelf niet kent, gedoemd is deze geschiedenis te herhalen en nimmer greep zal krijgen op de toekomst. Daarom doe ik elk jaar op 4 mei om 20.00 een islamitisch gebed voor de zielenrust van alle slachtoffers van WOII zowel in Nederland als daarbuiten. Daarna doe ik een gebed voor alle onschuldige slachtoffers die zowel voor als na WO2 slachtoffer zijn geworden van oorlogssituaties en koloniaal- en slavernijgeweld. Tot slot bid ik voor wijsheid voor onze en latere generaties in en buiten Nederland opdat het verleden zich nooit zal herhalen.

Voor mij is de Nationale Herdenking op 4 mei een van de momenten in het jaar om in het reine te komen met ons verleden en onze eigen imperfecties. Tegelijkertijd is het lering trekken uit dat verleden in het heden en in de toekomst. Het is niks voor niks dat wij een dag na de Nationale Dodenherdenking de bevrijding van destijds en onze huidige vrijheid vieren. Voor mij is het vooral belangrijk dat een persoon stilstaat bij de afgrijselijke gevolgen van oorlogen en hierdoor en meer empathie voelt voor zijn of haar medemens.  En of dat nou oorlogen uit het verleden, heden of de toekomst zijn, is voor mij irrelevant. Of dat nou is door op de Dam te staan, of 3000 papieren kruisen ten toon te stellen of bewust niet mee te doen aan 4 mei (#Geen4meivoormij). Ik gun eenieder de vrijheid om op 4 mei te herdenken zoals hij of zij dat persoonlijk wil.

Cc-foto: 4 en 5 mei Amsterdam