Schaamte over het debat rond dodenherdenking

Een lage schatting geeft 50 miljoen doden, hogere schattingen spreken zelfs van 70 miljoen verloren mensenlevens in WW II. Ieder mag zelf uitmaken of mensen die later hun leven gaven voor de vrijheid van anderen ook op 4 mei herdacht worden. Voor mij is 4 mei de dag om de slachtoffers die vielen door nazi Duitsland te herdenken.

Bij de herdenking van de slachtoffers van oorlogen gaat het mede om of de kennis en conclusies die uit deze gewelddadige conflicten uitgekomen zijn door de volgende generaties opgenomen zijn en gebruikt orden om een betere wereld te maken voor ons en onze kinderen straks. In het tegen geval zijn we veroordeeld om hetzelfde fouten te blijven herhalen, telkens weer met steeds zwaardere gevolgen. Daarom is met makkelijk antwoord geven aan de huidige generaties die altijd nonchalant roepen: "Maar ik heb daar toch niets mee te makken hebben, dat ws de tijd van onze ouders of groot-ouders die hebben deze fouten begaan!" Jawel, maar de verantwoordelijkheid om je plicht hiervan je kennis en conclusies als gevolg hiervan opgebouwd te hebben mag je niet zomaar van jezelf gaan afschudden. Bloedgevaarlijk. Ongeveer hetzelfde fenomeen speelt zich af in het geval, van xenofobie, slavernij, racisme en discriminatie.

We herdenken de slachtoffers van degenen die hier in Nederland omgekomen zijn door een gewelddadige invasie van een buitenlandse mogendheid die kwam om hier de lakens uit te delen Degenen die zich door onze overheid hebben laten misleiden om in vreemde landen hier ver vandaan dezelfde soort misdaden te begaan mogen we natuurlijk ook niet vergeten, want uiteindelijk zijn het allemaal slachtoffers van dezelfde misdadigers, die mensen opofferen om hun financiële belangen te dienen, de "masters of war" (Dylan), die helaas ook deel uitmaken van onze overheid.

Het is en blijft inderdaad een uiterst gevoelige kwestie. Discussies over de dodenherdenking beginnen vaak eigenlijk te laat, nl. telkens pas kort vóór de desbetreffende datum. Wat mij betreft blijft het belangrijk diegenen te herdenken die in de strijd tegen het fascisme en racisme in de Tweede Wereldoorlog en door de "holocaust" hun leven hebben verloren. Maar dat heeft alleen werkelijk ten volle zin als de lijn wordt doorgetrokken, geleerd wordt uit de geschiedenis en expliciet aandacht wordt besteed aan meer actuele vormen van fascisme en racisme. Ook al verschillen de meningen hierover. Alleen door concrete discussie hierover kunnen we voorkomen dat we in de toekomst weer te laat de gevaren zullen hebben onderkend.

Als de mensen van #Geen4meivoormij heel demonstratief aangeven de uitroeiing van miljoenen Joden, homo's en zigeuners niét willen herdenken, is dat natuurlijk hun recht. Het staat de rest van Nederland vervolgens vrij om die mensen in zeer laag aanzien te houden. Weet je welke mensen ook niet rouwen om de slachtoffers van de holocaust..?

Ik dacht eerst dat dit een betoog zou zijn voor de 4 mei herdenking, maar dat was een opstapje om Nederland nog maar even af te zeiken. Wat voegt al die negatieve info allemaal over WO II toe aan een herdenking nu. Wat ik van mijn ouders en grootouders mee heb gekregen aan verhalen over de oorlog was dat het een vreselijke tijd was. Ik vind het dan ook ongepast dat iemand bijna 75 jaar later gaat roepen hoe 'fout' Nederland toen eigenlijk was, terwijl de meeste mensen die toen leefden enorm geleden hebben in de oorlog. Beseft de schrijver dat laatste eigenlijk wel?

De herdenking op 4 mei is naast een collectieve gebeurtenis ook een individueel gebeuren. Om 8 uur zal ik twee minuten stil zijn en op dat moment ben ik vrij om te herdenken wie ik wil. Hopelijk zal de oproep tot lawaai maken niemand op het idee gebracht hebben om dit moment alsnog te verstoren. Ik herinner me ooit de ergernis op het Domplein. De herdenking werd live op de lokale tv uitgezonden. Er stond een bouwkeet, waarin de techniek van de omroep stond. Om 8 uur begon een techneut in de keet op luide toon met een van zijn maten te bellen. Blijkbaar kon dat geen paar minuten wachten. Ik stond vlakbij de keet, en was net als de rest van de omstanders behoorlijk kwaad. De man bleef in zijn keet, totdat het plein weer leeg was. Bij mijn ouders in Maastricht verstoorde een aantal jaren geleden een onverlaat de herdenking door om 8 uur de Hitlergroet te brengen. Ik ben het niet vaak met een vvd-er eens, maar het herdenkingsmoment is voor mij heilig. De jaarlijkse discussie over wie er allemaal herdacht moet worden, en dat onverlaten het bewuste moment willen verstoren, ergert me. Herdenk in stilte wie je wilt herdenken, en als er figuren zijn die je niet wilt herdenken, ook prima. Maar doe dat in stilte. Het zijn maar twee minuten.

Wie of wat u herdenkt is uw beslissing. Dat u herdenkt is mooi. Dat u zich groen en geel ergert aan mensen die het nodig vinden zo’n jongen op de sociale media te beschimpen snap ik ook. Het is ronduit schandalig. Er is echter een dunne lijn tussen blijk geven van je eigen gevoel en de dodenherdenking misbruiken voor je eigen agenda. U balanceert voor mijn gevoel op het randje. Ik geef u graag het voordeel van de twijfel, maar het is niet nodig om vanuit de luie leunstoel van het heden een sneer uit te delen naar de overlevenden. Zij hebben het meeste recht van spreken. Hen impliciet van collaboratie of lafheid betichten past niet, zeker niet op deze dag. De discussie over de rol van ‘Nederland’ als abstractie is er één ‘for another day’, letterlijk. Mijn moeder herdenkt de oorlog. Die leeft voor haar heel sterk. Ze was pas 2,5 toen de oorlog uitbrak, maar desondanks heeft deze haar leven voor een belangrijk deel bepaald, al was het maar omdat ze daardoor haar vader ruim 5 jaar (al vanaf de mobilisatie) heeft moeten missen omdat hij in een krijgsgevangenkamp in Polen zat. Mijn oma zat in het verzet. Dat was geen puur altruïsme want het verzet zorgde er ook voor dat zij als alleenstaande moeder met twee jonge kinderen, waarvan er 1 ook nog polio kreeg, kon overleven. U snapt het, honger, het gemis van haar vader, als klein kind al weten dat je niet met de Duitse officieren die hun huis hadden geconfisceerd maar die soms wel witbrood weggaven, kon praten over de koeriers die logeerden, mijn oma die soms hele dagen op pad was, etc.; Voor mijn moeder is het, zeker deze dagen, soms als de dag van gisteren. Ik vind dat zij en de velen zoals zij, niet vermoeid hoeven te worden met de politieke en sociale agenda’s van jan en alleman die denken over hun rug en de rug van alle slachtoffers een podium te mogen krijgen. Ja er is nog zoveel meer leed en ja, de Nederlandse geschiedenis kent (tal van) zwarte bladzijden, en als iemand daarbij stil wil staan dan is dat uiteraard heel goed. Maar dat hoeft niet met veel tamtam en geschreeuw aan anderen te worden opgedrongen. Ik zeg niet dat u dit doet, maar als gezegd, het is soms een dunne lijn. U zit daar aanzienlijk dichterbij dan Marion Bloem bijvoorbeeld. Maar mogelijk komt dat doordat zijn schrijver is en u ondernemer bent.

We kunnen natuurlijk ook gewoon alle doden herdenken. De goeden en de slechten. Allemaal slachtoffer van haat en oorlog. Want aan welke kant je staat bepaal je niet zelf. De zinssnede "die vielen voor onze vrijheid' is een lachertje als je kijkt naar wat Nederlanders uitrichten in Indonesië. Molukkers daarentegen vochten aan de zijde van Nederland wel voor hun vrijheid. Kortom, haal die zinsnede eruit en herdenk iedereen die viel door geweld. De vraag is vervolgens hoe je Bevrijdingsdag dan moet noemen. Want als het op 4 mei niet om de strijd voor vrijheid gaat waarom het dan wel Bevrijdingsdag noemen?

We moeten aan de doden denken. Maar ik vraag me af wat al die doden uit wo 2 zullen denken over ons, de levenden. We voeren oorlogen om leugens, zetten hekken om bevolkingsgroepen, we hongeren ze uit en schieten ze dood als ze protesteren. Helaas kunnen we het antwoord van die doden niet horen. Ik weet het wel. Ze draaien zich kwaad om in hun graf. Daarom moeten we de doden respecteren. De overlevenden verdienen het niet meer.

De herdenking had zich moeten beperken tot de slachtoffers van Nazi-Duitsland. De uitwaaiering van thema's die begon met Korea-strijders is vragen om ruzies. Er zijn ook andere dagen om te herdenken en te vermanen.

Alleen aandachtsgeile mensen zonder ook maar een greintje respect in hun donder scheppen er vreugde in mensen te beletten hun persoonlijke herdenking tijdens de 2 minuten stilte te verstoren.

4 mei was aanvankelijk de dag waarop slachtoffers van WW II werden herdacht. Die oorlog heeft door de massaliteit van het aantal slachtoffers enorme schade aangericht. Ongelukkig dat de 4 mei herdenking later is uitgebreid naar allen die ook na WW II voor Nederland zijn gevallen in de strijd voor vrede en vrijheid. Daar is de discussie gestart wie er wel dan niet bij de 4 mei herdenking behoren met als dieptepunt nu de dreiging dat de 4 mei herdenking verstoord dreigt te worden door een criminele activist. De bevrijding van Indonesië krijgt te weinig aandacht. Tragisch dat iemand als Robert Vuijsje niet weet dat 15 augustus de dag is waarop de bevrijding van Indonesië wordt gevierd. Onderzoek toont aan dat 4 van de vijf mensen in Nederland vanavond twee minuten stilte in acht zullen nemen. Ik spreek de wens uit dat dit aantal flink zal toenemen.

Ik denk vanavond aan die dikke vrijwilliger die normaliter op de Waalsdorpervlakte staat, maar die dit jaar niet meedoet, omdat zijn meerderen dat niet wilden. Uitsluiting pur sang en een teken dat we niets geleerd hebben van WOII. Jammer.

Wat iedereen in zijn persoonlijke sfeer wil herdenken of hoe men wil herdenken boeit mij niet zoveel. Die 2 minuten stilte zijn er voor je. Wat wel meespeelt, hoe wil men de nationale dodenherdenking inrichten. Noem mij gerust ouderwets. Op 4 mei herdenk ik de slachtoffers van het fascistische regime van nazi Duitsland en daar zou het eigenlijk ook gewoon om moeten draaien. Voor anderen moet en is er ook ruimte om te herdenken op een andere dag. Denk aan de indië herdenking op 15 augustus, denk aan de dag van de vluchteling, denk aan keti koti. Allemaal dagen die vrij exclusief zijn, en waarvan ik denk dat 2 van de drie sowieso wel wat meer nationale aandacht mogen krijgen. Ik heb geen problemen met exclusieve herdenkingsdagen. Want die drukken ons wellicht nog wel eens op ongemakkelijke waarheden. (of niet ingeloste belofte`s) Is het teveel gevraagd om dan 4 mei ook wat exclusief te houden? Voor sommigen schijnbaar wel, en dat betreur ik. Alles moet maar inclusief worden. Ik zou zeggen, niet doen. Uiteindelijk is zo`n activistische dominee niet veel anders dan zo`n uitgerangeerde kraker die vandaag op de dam wil gaan staan schreeuwen. En ja tornen aan het karakter van de invulling van de nationale herdenkingsdag begint een beetje heilig te worden. Maar jij en ik kunnen weinig invloed uitoefenen, want inmiddels zit er al een duur betaald comité wat bepaalt dat jij en ik moeten gedenken tijdens de nationale herdenkingsdag. Dat is wat mij tegenstaat.

Het volk kiest voor dystopie met een utopisch herdenkings sausje. Moge het haar bekomen.

“Na afloop van de oorlog bleek dat er naar verhouding meer Joden uit Nederland zijn afgevoerd en vermoord dan uit welk ander land van bezet Europa dan ook.” Klopt niet. Andere bezette landen zijn compleet “judenfrei” gemaakt.

De herdenking vindt plaats binnen de grachtengordel. Een klap in het gezicht van haatlievend Nederland.

In stilte kan iedereen voor zichzelf herdenken wat hij of zij herdenken wil. Iemand kan stil staan bij de vluchtelingen, terwijl degene naast hem aan de doden van de 2e wereldoorlog denkt. Of andersom. Of als degene naast je een vluchteling betreft, zal hij/zij misschien juist denken aan een andere oorlog ver weg van hier. Dan zal hij in stilte denken aan die oorlog waar hij of zij voor gevlucht is. Herdenken in stilte, iedereen kan en zal die stilte voor zichzelf invullen. En inderdaad soms is schaamte voor het verleden ook op zijn plaats, de cijfers die je noemt over Nederland zeggen wat dat betreft genoeg. Die ruimte voor andere gedachten moet er ook zijn, zonder verplichting om WEL over het een en NIET aan het ander te denken. Als iemand een passend gedicht voordraagt verdient zo iemand gewoon met respect bejegend te worden. De herdenking van de 2e wereldoorlog is voor de meeste mensen van nu relatief abstract geworden. Het is nog zelden voor iemand een herdenking van overledenen die ze gekend hebben. Daarmee wordt het ook tijd om meer ruimte te bieden aan anderen, die een andere oorlog herdenken waarbij ze geliefden zijn kwijtgeraakt. Gewoon in alle vrijheid elkaar de ruimte bieden om te herdenken wat de ander herdenken wil.

Precies, ook ik gun eenieder de vrijheid om op 4 mei te herdenken zoal hij of zij dat persoonlijk wil. Dat betekent dat degenen die door hun manier van herdenken de wijze waarop anderen dat willen, in de weg zitten, een oplossing moeten zoeken om die overlast te voorkomen. Op de Dam is de officiële herdenking met kransleggingen, staatshoofd, hoogwaardigheidsbekleders en slachtoffers/nabestaanden, zoals al sinds de oorlog. De luchtalarmverzetshelden van na de oorlog zullen om de vrijheid van herdenken van de traditionele herdenkers te respecteren een andere wijze van herdenken moeten zoeken van de Nederlandse oorlogsmisdaden in de koloniën. De verstoring van de traditionele herdenking is bovendien extra kwetsend voor de joodse overlevenden en hun nabestaanden, aangezien die sowieso al een vervelende tijd beleven met het steeds virulentere antisemitisme in onze samenleving en de wereld.

Ik denk niet alleen aan de doden in de Tweede wereldoorlog. Natuurlijk de slachtoffers van de Jodenvervolging, een feit dat eerst volledig tot mij doordrong bij lezing van het boek van Presser. Dat raak je nooit meer kwijt. ook denk ik aan al die jongelui die in het verzet door de bezetter zijn gefusilleerd. In dit kader zal Ahed Tamimi en de anderen waar zij voor staat ook wel door mijn geest dwalen. Ja, onder het klokgelui van de klok op de Waalsdorpervlakte denk ik altijd even aan mijn mentor uit mijn diensttijd, die de hele oorlog op een onderzeeboot heeft doorgebracht. Hij is mijn held.