Trace Your Leather: Nederlands leer

Waar komt het leer voor jouw schoenen en tas vandaan? Je weet het niet, want niemand weet het. De leerindustrie is totaal ontransparant. Janine Caalders en Matthea van Staden willen dat veranderen. Zij richtten de cooperatie 'Trace Your Leather Cooperative' (TLC) op om boeren, looiers, en producenten van leerproducten samen te krijgen. Ze willen na kunnen gaan hoe de koe geleefd heeft, hoe het leer gelooid is, en wie er een product van heeft gemaakt. Het doel: de keten van gras tot tas onder handen nemen.

De Langstraat in Waalwijk was ooit het hart van de schoenenindustrie. Rondom de rivier de Dongen waren er verschillende oude leerlooiers die rondom de jaren 80 bijna allemaal dicht gingen. Zonde zou je zeggen, vanuit een nostalgisch gevoel, maar de kwaliteit van het water ging er enorm op vooruit: eerst ondrinkbaar, maar nu leeft er weer van alles in. TLC wil met een schoner productieproces de leerindustrie in Waalwijk opnieuw doen opleven door zich daar weer te vestigen.

Waar komen de huiden voor leer vandaan? In slachthuizen worden alle huiden op één grote hoop gegooid. Als er een biologisch gehouden koe wordt geslacht, blijft het vlees wel het label "biologisch" houden, maar de huid komt op de grote hoop, samen met de niet-biologische huiden. Heel raar eigenlijk. Ook wordt er vaak neergekeken op huiden van natuurkoeien of biologisch gehouden koeien, omdat die vaak meer beschadegingen bevatten. Krassen van prikkeldraad zouden niet mooi staan op het leer. Onzin, want een huid heeft nou eenmaal nekplooien, krassen en littekens, aldus TLC. Die biologische huiden worden dankzij TLC nu wel gevolgd met een nummer, zodat er ook meer waarde ontstaat voor de boeren.

Het produceren van leer gaat in verschillende stappen. Nadat het dier geslacht is, worden alle huiden gezouten zodat het niet gaat rotten. De huiden worden ingezameld en naar de looierij gebracht. Daar gaan de huiden in een groot vat, een megawasmachine, met chemicaliën, zodat de haren loslaten en de huid zich sluit. Sinds begin vorige eeuw is een proces ontwikkeld waarbij chroom en andere zouten en vieze chemicaliën zoals aldehydes gebruikt worden. Daarna begint het nalooien en finishen, waarbij de zogenaamde 'crust' kan worden geperst, ingevet, gebleekt, gelakt, enzovoorts.

Leerlooierijen die zich niet aan milieuregels houden, zoals in landen zoals China, Bangladesh en India, zijn extreem milieuvervuilend. Dieren worden mishandeld, arbeiders worden niet goed beschermd tijdens het looiproces, en het milieu heeft enorm te lijden onder het dumpen van van chemicaliën uit de leerindustrie. In Europa zijn er strenge regels en chroom wordt bijvoorbeeld in een gesloten kringloopproces vastgehouden. Dat is veel verantwoordelijker, maar goed, er komt ook chroom in het leer terecht. Als dat leer afval wordt, komt er tóch nog een beetje zwaar metaal in het milieu.

TLC hebben samen met Stahl een looiproces ontwikkeld waarbij er geen chroom, geen aldehydes, minder water, minder elektriciteit, en minder zouten worden gebruikt tijdens het leerlooien. Alles wat er met een huid gebeurd wordt naukeurig opgeschreven, zodat er per huid precies bekend is welke en hoeveel chemicaliën er aan te pas zijn gekomen.

Schoenmaker René van den Berg ontwikkelt met zijn merk Makerszoon schoenen die minder materiaal gebruiken, minder productietijd vergen, en zonder elektrisch-aangedreven apparaten. René raakte met Janine en Matthea van TLC in contact omdat hij op zoek was naar Nederlands leer, ook omdat hij wil weten waar de oorsprong van zijn materiaal ligt. Als je niet weet waar het leer vandaan komt, dan zou er van alles mis mee kunnen zijn. "Zoals dat jasje van Heidi Klum-jasje van €50 bij de Lidl. Je wéét dat er voor die prijs concessies gedaan worden aan dierenwelzijn, arbeidsomstandigheden, en milieuomstandigheden. Als alles gemaakt wordt volgens Nederlandse regels, dan moet het aan voorwaarden voldoen en dan kost dat zo'n €250 per jasje"

Een koe wordt geslacht, de huid wordt apart gehouden met een nummer. De huid wordt gelooid zonder zware metalen en met veel minder chemicaliën en energie. Ook de nalooiing en finishing is veel minder intensief, zodat het leer meer op leer lijkt dan op plastic. Tot slot slaat schoenmaker René symbolisch het huidnummer in de schoenen die hij voor Matthea heeft gemaakt. Zo ontstaat er een product van traceerbaar, Nederlands leer. Tevreden? Matthea zegt: "Hij zit perfect. Ik kan me echt niet heugen dat ik in de winkel schoenen heb gekocht waarbij ik dacht: die zit perfect."