Hoe groen zijn vleesvervangers?

Er zijn verschillende manieren om naar de duurzaamheid van vleesvervangers te kijken: 1) klimaatverandering/broeikasgas/CO2; 2) waterverbruik; 3) landgebruik (en nog wel meer zoals pecticidengebruik enzo). Wij kijken voornamelijk naar broeikasgas, maar de andere manieren geven hetzelfde antwoord. Je kunt ook onderscheid maken tussen vleesvervangers met een groot aandeel dierlijke ingrediënten (vaak kaas of melk) en vleesvervangers met een klein aandeel dierlijke ingrediënten. De zuivel gebaseerde vleesvervangers hebben vaak een grotere impact op het milieu. Het zijn de ingrediënten die voor het belangrijkste deel de milieu-impact bepalen. Dat zijn vooral kippenei-eiwit, en in mindere mate kaas, gedroogde groenten en sommige plantaardige olieën.

Over de gehele levenscyclus van vlees en vleesalternatieven (grond tot mond) blijkt dat vleesalternatieven beter scoren dan reguliere vleesproducten op klimaatverandering, waterverbruik en landgebruik. Sommige vleesvervangers bevatten voor een deel dierlijke eiwitten. Het vervangen van deze dierlijke eiwitten voor plantaardige eiwitten zal naar alle waarschijnlijkheid de milieu impact nog verder verlagen. Hierbij gaat de voorkeur uit naar plantaardige eiwitten met een hoge efficiency in het extractieproces (er gaat weinig eiwit verloren).

Vleesvervangers hebben een efficiëntere voorketen dan reguliere vleesproducten. De impact als gevolg van de productie van plantaardige ingrediënten is lager dan de veeteeltfase van de vleesproducten. Ook wanneer er een andere functionele eenheid wordt gekozen, zoals op basis van kilogram gegeten eiwit, blijven de conclusies omtrent de duurzaamheid van vleesvervangers overeind.

Voor klimaatverandering zijn de verschillen tussen vleesvervangers onderling niet zo groot als voor de vleesproducten. De impact op klimaatverandering (carbon footprint) van de acht vleesvervangers, die in de studie voor de Consumentenbond zijn geanalyseerd, ligt tussen de 1.8 en 4.6 kg CO2-equivalenten, exclusief de effecten van landconversie. Voor reguliere vleesproducten ligt de carbon footprint per gegeten product tussen 6.2 kg CO2-eq (kip) en 22.1 kg CO2-eq (rund).

Ook voor waterverbruik scoren alle vleesalternatieven beter dan reguliere vleesproducten in de vergelijkingen. Het grootste waterverbruik geldt voor hamburgers van rundvlees (430 liter per kg bereid product). Waterverbruik voor half-om-halfgehakt (265 liter/kg), kipfilet (109 liter/kg) en varkensvlees (95 liter/kg) zijn aanmerkelijk lager maar komen nog niet in de buurt van de vegetarische alternatieven (ongeveer 50 liter/kg).

Ook op het gebied van landgebruik scoren alle vegetarische alternatieven beter dan reguliere vleesproducten. Dit komt voornamelijk door het verbouwen van veevoer voor de productie van vlees. Rundvleesproducten score het slechtst (gehakt 20.3 m2/kg, rundburger 30 m2/kg). Varken (9.1 m2/kg) en kip (8.0 m2/kg) scoren beter maar moeten ook hier het onderspit delven ten opzichte van alle vleesvervangers. Een groot deel (25-50%) van het landgebruik van vleesvervangers is toe te schrijven aan de productie van karton voor verpakkingen. Afname van het gebruik van karton leidt tot verdere afname van landgebruik.

Jaap Korteweg, beter bekend als De Vegetarische Slager, werkte eerst in de vleesindustrie maar produceert nu succesvol vleesvervangers. Volgens blonk is het het beste om enkel veganistische ingrediënten te gebruiken en dus geen kippenei-eiwit en kaas. Toch gebruikt De Vegetarische Slager kippenei-eiwit. Waarom? Zijn doelgroep is primair vleeseters en geen vegetariërs. Hij zegt dat de enige manier om hen te verleiden tot minder vlees eten, is door iets te maken dat lekker is. Om een vleesvervanger goed te binden en een goede consistentie is kippenei-eiwit nodig. Ze zijn wel op zoek naar een vervanging voor kippenei-eiwit, maar de huidige kandidaten zijn niet lekker. Als ze die vervangers toch zouden gebruiken, zouden mensen minder vleesvervangers eten en dat streeft dus het doel voorbij.

Wraps met vegaballetjes van Katinka Polderman  

Bereiding: