Gevolgen zeespiegelstijging Kiribati

Ver weg van de rest van de wereld ligt in de Stille Oceaan het land Kiribati. De toekomst van dit land ziet er somber uit. Wetenschappers voorspellen dat als de klimaatverandering in het huidige tempo doorzet, Kiribati één van de eerste landen is die door het stijgende zeeniveau onder de golven zal verdwijnen. Claire Anterea (35) woont in Kiribati. Dagelijks ondervindt zij de gevolgen van de zeespiegelstijging.

Kiribati bestaat uit meer dan 30 koraaleilanden verspreid over een stuk oceaan van maar liefst 3,5 miljoen km ² . Er wonen ongeveer 110.000 mensen. De helft daarvan woont op het hoofdeiland Tarawa. Ook Claire Anterea woont op Tarawa. Ze werkt hier als maatschappelijk werkster en is milieuactiviste.

Regelmatig stroomt er zeewater in het huis van Claire. Ze moet haar spullen hoog opbergen en alles droogmaken en schoonmaken. Ze ondervindt ook dat land door kusterosie verdwijnt. “Door het stijgende zeeniveau spoelt de aarde tussen de wortels weg en vallen de bomen om. Een paar weken terug bezocht ik eilanden waar de erosie zo erg was, dat mensen moesten verhuizen.”

Op een provisorische manier bouwen bewoners dijkjes om het zeewater tegen te houden. Claire: “Ons land verdedigen lukt niet. We zijn arm en de regering heeft geen geld. De zee is sterker dan onze constructies, niets is sterk genoeg.”

Diederik Veerman, cultuurhistoricus bij het Museon, heeft een expositie opgezet die onder andere laat zien wat klimaatverandering betekent voor de mensen die in Kiribati wonen. Hij bezocht het land in 2012 en ontmoette Claire. “Het eiland wordt kleiner”, aldus Diedrik. “Erosie is een groot probleem en vooral op het hoofdeiland Tarawa omdat dat zo overbevolkt is. Bij elke storm slaan er rijen huizen van het strand weg, maar waar moeten de mensen heen?”

Het grote probleem van Tarawa, en van veel andere eilanden, is ook zoetwatertekort. “De verzilting van onze waterputten baart ons nog veel meer zorgen”, aldus Claire. “Het zeewater mengt met zoet water. Zoetwatervoorraden die in contact komen met zeewater zijn onbruikbaar om van te drinken, in de keuken of voor de landbouw. Daarvoor gebruiken we uitsluitend nog regenwater. Maar regenwater is schaars. Het is moeilijk om aan drinkwater te komen. Ik proef het verschil; het water smaakt zouter. Ik moet het eerst koken. De verzilting wordt steeds erger.”

Aimée Slangen, zeespiegelonderzoeker bij het NIOZ, vreest dat het voor Kiribati te laat is. Ook al stoppen we vandaag met CO2 uitstoten. Slangen: “Er is nu al zoveel in gang gezet, de effecten ebben na. Komende honderd jaar gaan we 80 cm tot 1 meter krijgen. Tel daar stormen en golven bij op, en het water staat nog hoger. En het koraal, die een natuurlijke barrière vormt, golven breekt en erosie voorkomt, heeft het zwaar. En vraag is of er voldoende zand aangevoerd wordt.” 

Het lijkt onvermijdelijk dat een deel van de bevolking van Kiribati in de toekomst moet uitwijken naar het buitenland. Pogingen van inwoners om in Nieuw-Zeeland erkent te worden als klimaatvluchteling zijn tot op heden gestrand. Maar in Nieuw Zeeland is onlangs een nieuw kabinet aangetreden en de nieuwe minister met klimaatverandering in zijn portefeuille, beloofde te gaan onderzoeken of ze voor dit soort mensen geen aparte categorie visa moeten creëren.

Claire is blij te horen dat Nieuw-Zeeland mogelijk migranten op willen nemen: “Voor mensen die weg willen is dit fijn, maar ik wil niet weg. Ik ben verbonden met de eilanden en de oceaan. Ik wil geen vluchteling zijn als oplossing voor ons probleem. Ik wil de mensen ook niet verspreid zien. Een natie moet ons als natie opnemen. We zijn een kleine populatie voor landen als Australië en Nieuw-Zeeland.”