#MijnEindeWereld met Robbert

In #MijnEindeWereld delen wij elke week een bijzonder verhaal met jullie over mensen die het einde van de wereld hebben opgezocht. Deze week spreken we Robbert. Hij besloot 10 jaar geleden het roer volledig om te gooien, gaf al zijn bezittingen weg en ging leven met het geloof in overvloed. Door de jaren heen kwamen daar zijn vrouw Petra en twee kinderen Doris en Iza bij. Inmiddels leven zij als gezin in een camper in Portugal, in een geefeconomie.

Hoe zag je leven eruit voordat je deze manier van leven koos?
“Ik werkte in het bankwezen bij Triodos Bank. Dit was dus wel bij een duurzame bank maar toch. Vier dagen in de week zat ik op kantoor en ik had dus eigenlijk een vrij normaal leven: vier dagen werken, drie dagen vrij. Ik had het ook wel naar m’n zin bij Triodos Bank, ik had een huurhuis en een normaal ritme. Of in ieder geval wat de meeste mensen nu als normaal herkennen.”

Waarom heb je besloten te starten met deze manier van leven?
“Ik werkte bij Triodos in crisistijd, tijdens de kredietcrisis. Het hele financiële systeem was in crisis en dat intrigeerde mij. Ik ging kijken hoe het allemaal in elkaar zat. Waarom is er een crisis? En hoe werkt het hele systeem eigenlijk? Ik was nieuwsgierig en ging op onderzoek uit, maar hoe dieper ik ging graven hoe ongelukkiger ik werd van het huidige kapitalisme. Ik realiseerde mij dat we er in het huidige kapitalisme vanuit gaan dat de mens egoïstisch is. Dat is het systeem zoals het nu gebouwd is en alle structuren zijn daarop gebaseerd. Ik ben zelf overigens niet egoïstisch en als ik om mij heen keek zie ik de meeste mensen ook niet als egoïsten. Misschien zijn wij wel zo gemaakt, maar in de kern zie ik de mens niet als egoïstisch. Opeens zag ik dat ons hele systeem gefocust is op concurrentie wat vooral veel stress oplevert. Het hele kapitalisme is een grote piramide waarin je moet proberen steeds een level hoger op te komen, maar de piramide heeft ook een onderkant die altijd in armoede zal leven. Armoede is een systematisch probleem. Het kan niet worden opgelost in het huidige systeem dus we hebben een ander systeem nodig.

Het deed mij zeer om te zien hoe wij allemaal met elkaar omgaan. Mijn onderzoek naar het systeem vond ik erg pijnlijk. Langzamerhand maakte dat plaats voor: ‘oké, maar wat dan wel?’ Toen begon ik alles om te draaien. Waar het nu vooral gaat om schaarste en concurrentie, moet het wat mij betreft gaan over overvloed en samenwerken en om vertrouwen en samenleven. Toen ik dat voor mij ging zien, kwam ik uit op geven. Als iedereen het beste geeft van zichzelf en dat vrij doet zonder beperkt te worden door de gedachte van moeten of geld verdienen, ontstaat er overvloed. Dan komen we in een hele andere wereld terecht die is supermooi, maar wel utopisch. Dus ja hoe kom je daar?”

Had je verwachtingen over je avontuur voordat je er aan begon? 
“We zijn nu tien jaar met geefeconomie bezig. Dus tien jaar geleden nam ik ontslag bij Triodos Bank en ging ik zelf geven. Gewoon kijken wat er zou gebeuren. We zijn nu, na acht en een half jaar, in de camper waarin we nu leven terecht gekomen en bevinden we ons momenteel in Portugal. We hebben ooit ook een eigen geefeconomie plek gehad op een woonboerderij in Nederland. Daarnaast hebben we als moderne nomaden zonder eigen huis geleefd. Zo hebben we allerlei verschillende vormen gehad, ook om te ontdekken hoeverre de geefeconomie in de wereld al aanwezig was.”

Wat zijn obstakels die je bent tegengekomen?
“Het allergrootste obstakel zijn de anderen mensen. Wat je voelt is dat er aan je getrokken wordt. Je voelt heel sterk dat andere denken: ga terug in je hok, doe gewoon weer mee, doe normaal. Ook krijg je opmerkingen als: ‘Het is allemaal utopisch, het slaat nergens op Robbert. Kom nou maar weer terug op aarde, hoe zo zou je dit doen? Je doet jezelf geweld aan.’ Allerlei dingen worden op je geprojecteerd waardoor het voelt alsof er banden aan je zitten. Een soort elastieken waaraan mensen je proberen terug te trekken. Dat is eigenlijk wel het grootste obstakel en dit heeft allerlei vormen. Mensen die boos worden, mensen die verdrietig worden. Bijvoorbeeld mijn moeder huilend aan de telefoon of mensen in de omgeving mijn vrouw die veel boosheid hadden. Al dat soort gevoelens zijn heel heftig.

De praktische zaken zijn eigenlijk een stuk makkelijker dan gedacht, omdat mensen dus wel vrijgevig zijn. Aan het begin van dit avontuur had ik een blog waarin ik uitlegde waarom ik deze stappen maakten. Hierop postte ik mijn eerste stappen: ik zegde mijn huur op en gaf al mijn spullen weg. Toen postte ik de vraag: ‘Bij wie ben ik welkom om te kunnen overnachten en te kunnen eten?’ Ik deed dit om gewoon eens te onderzoeken of er al een beetje een geefeconomie was. Het mooie was dat ik overladen werd met uitnodigingen van mensen. Ik ging in de lente van 2012 mijn huis uit en had toen al tientallen adressen waar ik altijd welkom was. Een paar maanden later waren dat er wel honderd. Ik ging dus van één huis naar honderd huizen waar ik altijd welkom was, alleen ze waren niet in mijn bezit. Dat is zo’n overvloedig gevoel. Dat geeft zo’n goede basis om gewoon te blijven geven. Eigenlijk van af het begin af aan vielen dat soort dingen wel op z’n plek.

Natuurlijk heb je ook soms een uitdaging, want je verdient je geld niet op dezelfde manier. Soms was dat lastig, maar vaak ook niet. We leenden dan geld of we kregen wat geld. We hebben een aantal jaar geleden geld geleend van mensen die dat zonder voorwaardes aan ons wilde lenen. We hebben voor onszelf toen een intentie gezet om het binnen twee jaar terug te betalen, maar dit was geen vast gegeven en we zagen de lening ook niet als schuld. Mocht het ons niet binnen twee jaar lukken, dan zou het misschien drie jaar worden of langer. Van dit geld konden wij ons dan in ons levensonderhoud voorzien en doorgaan met geven wat wij te geven hadden. En toen was er opeens na vier à vijf jaar in dit proces een gulle gever die ons een hele grote donatie deed. Daar leven we nog steeds van.”

Hoe is het om dit samen met een gezin te doen? 
"Dat is gegroeid, want ik ben er alleen mee begonnen. Een paar maanden nadat ik alles had weggeven kwam ik Petra tegen en dat klikte gelijk. Meteen vanaf het begin is het een proces, want zij had nog niet diezelfde stappen gezet en wilde ook deze stappen maken. Dat is allemaal gebeurd en het is supermooi om dat samen mee te maken. Samen sta je veel sterker. Samen kun je veel beter weerstand bieden aan een wereld die aan je trekt om weer terug te veranderen. En na verloop van tijd kwamen vanzelf ook de kinderen. Dus hoe is het om dit met een gezin te doen? Niet anders dan alleen. Het is zo gegroeid, daar hebben we niet als gezin voor gekozen. Het is zo gebeurd." 

Hoe heb je je voorbereid op dit avontuur?
“Niet. Wat je voelt is dat je een stap wil maken naar een andere wereld, het einde van de wereld. Het einde van deze wereld, want je wil naar een andere wereld. Je wil die sprong maken, maar het enige wat je van die andere wereld weet is dat je er niets van weet. Je weet niet wat daar is.

In die tijd luisterde ik Jason Mraz. In een liedje had hij een stuk waarin hij omschreef dat het net is alsof je op de rand van het zwembad staat en het zwembad is helemaal leeg. Er zit geen water in. Je voelt dat je moet springen, maar het enige wat je ziet is dat je te pletter zult vallen op de bodem van het zwembad. Je kent de wereld niet waar je in gaat springen, maar toch voel je dat je het moet doen. Uiteindelijk besluit je de sprong maar te wagen, ondanks wat je voor je ziet. En op het moment dat je de sprong maakt begint het zo hard te regenen dat je zacht neerkomt in een zwembad vol met water. Op het moment dat je zacht neerkomt word je geboren in een nieuwe wereld. Dat beschrijft de overgang en ons avontuur heel goed.”

Wat heb je geleerd van deze ervaring?
“De grootste les is dat het kan en dat de geefeconomie mogelijk is, maar vooral dat de geefeconomie eigenlijk veel dichterbij is dan de meeste mensen kunnen zien. Het heeft alleen echt een hele switch nodig in onze kijk op de wereld en in onze manier van handelen. We zitten nu zo vast in een ‘voort wat hoort wat’-gedachte, dus in een transactie. Als jij iets voor iemand doet dan verwacht je daar iets voor terug. Ik weet nog dat ik aan het begin van de geefeconomie belangrijke boeken voor mij ging weggeven aan goede vrienden. Ik weet nog dat ik toen de verwachting had dat die vrienden gelijk dat boek zouden gaan lezen. Na twee weken ging ik al berichten sturen als: ‘Hé, hoe is het boek?’ Terwijl ze hem net zo goed in de kast hebben gezet en er nooit aan zijn begonnen. Er zat dus iets voorwaardelijks in mijn gift. Het ging dan weliswaar niet over geld, maar het bleef voorwaardelijk. Hierdoor besefte ik dat het echt een training is om onvoorwaardelijk te geven. Je moet jezelf daarin heel erg confronteren met het feit dat je het nog niet kan en nog niet doet. Dat is de grootste les. Dat het mogelijk is, maar dat het een flinke training is om het te doen. Mensen zitten vast in wat ze kennen, maar het is echt mogelijk.”

Hoe zien jullie de toekomst voor je?
“Ik heb geen idee. Zeker omdat we nu ook gewoon in een hele gekke tijd leven. We zitten nu met corona, maar ook economisch is het echt het einde van het systeem. Van het kapitalistische systeem zoals we dat nu hebben ingericht. Ik zie op korte termijn wel heel veel verandering gebeuren. Ik denk dat de grote vraag is: ‘Gaan we zelf een nieuwe samenleving creëren of laten we het weer van boven af komen?’ Ik denk dat we op korte termijn voor zo’n soort keuze staan als mens. Gaan we zelf een nieuwe wereld creëren? Wat ons betreft wordt het dan de geefeconomie. Of in ieder geval een liefdevolle wereld.”

Heb je een boodschap die je anderen wilt meegeven?
“Begin bij wat je te geven hebt. Als je dat niet weet, richt je leven zo in dat je uit kunt zoeken wat het is dat jij te geven hebt. Hierdoor kun je erachter komen wat jij wilt geven aan de wereld. Als je dat gevonden hebt ga dat dan doen, blijf dat doen en vertrouw erop dat er voldoende gaat terugstromen.”