#MijnEindeWereld in Bolivia

Wat deed je voordat je naar Bolivia ging?
"Ik studeerde vak therapie aan de Hogeschool Utrecht. Ik heb altijd al van reizen gehouden, maar in het derde jaar van mijn studie kreeg ik een ontzettende prikkeling om naar het buitenland te gaan. Ik was al naar India, Nepal, Marokko en de VS geweest. Vooral de reis naar India heeft veel indruk op mij gehad. Ik realiseerde door deze reis dat er veel meer culturen zijn in de wereld dan alleen de Nederlandse. In mijn derde leerjaar kregen we de mogelijkheid om in het eerste half jaar van het vierde jaar een vak uit te kiezen die je ging volgen of je kon er voor kiezen om zelf die zes maanden in te delen met bijvoorbeeld een project in het buitenland. Ik had toen zoiets van dit is perfect, ik kan mijn droom om te gaan reizen combineren met school. Ik had de wens ontwikkelt om in het buitenland art therapy te gaan aanbieden en dan in een hele andere cultuur, om te ervaren hoe dat zou zijn."

Hoe ben je in Bolivia belandt?
"Ik had dus besloten om een half jaar naar het buitenland te gaan, maar ik had geen idee waarnaar toe. Mijn docent kreeg toen een mailtje van een Nederlandse vrouw. In het mailtje stond dat zij zes jaar in Bolivia had gewoond en dat haar zoon jaren geleden kanker had gekregen. Haar zoon werd behandeld in Nederland, waar hij ook art therapy heeft ontvangen. Deze jongen is helaas al overleden, maar hij heeft zijn ziekteproces heel mooi kunnen weergeven in de vorm van kunst. Deze mevrouw heeft toen het idee gekregen om art therapy te gaan aanbieden in Bolivia. Zo ben ik met haar in contact gekomen en is het idee gaan rollen. Zij heeft mij gevraagd of ik dat project wou gaan opstarten. Ik heb toen heel naïef ja gezegd, ik dacht dat doe ik wel even. Ik naar Bolivia, ging helemaal niet zoals gepland. Ik kwam natuurlijk in een enorme cultuurshock, het is zo’n ander land. Ik bedoel ik woon hier nu officieel drie jaar en nog steeds heb ik dagelijks te maken met obstakels als ik dingen hier voor elkaar wil krijgen.

Uiteindelijk was ik er voor vier maanden en dat project kwam niet echt van de grond. Maar ik ben wel begonnen met het introduceren van art therapy en ik zag hoeveel interesse de lokale bevolking erin had. Eind dat jaar kwam ik met het idee om er een stichting van te maken, maar ik zat nog midden in mijn studie. Terug in Nederland heb ik mijn studie afgerond. In 2016 heb ik fondsen verzameld en in mei 2017 heb ik officieel de stichting opgericht en ben ik naar Bolivia vertrokken. Op de website kunnen mensen meer informatie vinden over de stichting. De komst van Covid-19 heeft veel invloed gehad op de stichting en op Bolivia als land. Voor het eerst in een lange tijd heb ik een heel rustig jaar gehad. Ik heb dus veel kunnen nadenken. De afgelopen drie jaar hebben we geprobeerd om art therapy te introduceren hier, maar dat blijft heel lastig. Daarom heb ik besloten om een wijziging door te voeren in de stichting."
 

Hoe ziet die wijziging eruit?
"Ik ga de art therapy loslaten. De grote inspiratie voor deze verandering was een project waarbij we kinderen die brandwonden hadden opgelopen hielpen. In 2017 hebben we deze doelgroep leren kennen. Er was helemaal geen psychologische hulp voor deze kinderen, terwijl er duidelijk trauma’s achter zaten. De stichting is toen art therapy gaan aanbieden aan deze kinderen. Uiteindelijk hebben we drie jaar aan dit project gewerkt. Door de jaren heen heb ik een passie ontwikkeld voor brand preventie. Het is natuurlijk goed dat de kinderen psychologische hulp krijgen, maar het beste is als die kinderen helemaal niet meer verbranden. Over de jaren heen is de wens om in de educatie en brand preventie te gaan zitten enorm gegroeid.

Ik had deze wens dus al een tijdje. Begin dit jaar brak covid-19 uit en moesten we het project afronden. Misschien was dit ook nodig, zodat we een nieuwe weg in konden slaan. We gaan nu dus van secundaire help, art therapy, naar de basis. Dus dat is de switch die ik met de organisatie ga maken. Daarbij zal het element van kunst altijd een rol blijven spelen. Ik denk dat ik kunst meer zie als een tool om educatie en preventie over te brengen bij gemeenschappen."

Wat waren andere gevolgen van covid-19?
"Door covid konden we niks meer doen. De gezondheidszorg is hier enorm beperkt. Het grote deel van de bevolking moet naar staatsziekenhuizen, maar die raken overvol. Dus de overheid heeft ervoor gekozen om in maart direct de grenzen te sluiten, niemand mocht meer naar buiten, er waren strenge regels. Dit om de verspreiding van het virus te voorkomen. Dus ik heb, en dit is geen grap, van maart tot eind juni, dik vier maanden, in volledige quarantaine gezeten. Er was dan één dag in de week dat je met je ID-kaart naar buiten mocht om boodschappen te halen.
 
Het werd al snel duidelijk dat deze pandemie Bolivia hard zou treffen. De economie is ingezakt. In de stad waar ik woon is 65% van de bedrijven failliet gegaan. De regels zijn nu minder strikt, je mag weer naar buiten gaan, maar overal zie je legen panden. De stad is helemaal veranderd, de sfeer is weg. Wij als stichting hebben met hulp van fondsen, voedsel en hygiënische bescherming middelen uitgedeeld aan vijfentwintig families die het echt nodig hadden. Het is heftig om te zien hoe zo een virus binnen komt in land zoals Bolivia."

Wat doe je in je vrije tijd? 
"Bolivia is een land met schitterende natuur. Wat mijn vriend en ik graag doen is tripjes maken, er is hier zoveel moois, de zoutvlaktes, het Titicacameer, er is ontzettend veel te zien. We gaan ook vaak de bergen in met de auto. Dan gaan we daar barbecueën, nemen we de honden mee. Er is daar dan ook helemaal niemand, je bent dan echt een beetje aan het einde van de wereld.

Ik heb heel lang met die kinderen met brandwonden gewerkt. En je begint zoveel om die kinderen te geven. Je wilt ze zo graag helpen en ervoor zorgen dat ze een mooie toekomst krijgen. Maar dat kan niet altijd. Je kan niet altijd iedereen redden. Dit jaar ben ik er achter gekomen dat ik meer afstand tussen mij en de kinderen moet creëren. Meer tijd voor mezelf moet nemen om leuke dingen te doen. Ik verloor mezelf in mijn werk."

Wat is je plan voor de toekomst?
"Hier in Bolivia leven mensen van dag tot dag. In Nederland maak je meer lange termijn doelen. Aan de ene kant is het mooi om met de flow mee te gaan, maar aan de andere kant is het belangrijk om je daar niet helemaal in te verliezen. Dat heb ik ook meegemaakt, dat ik te veel mee ging met het ritme van hier. Ik heb een realisatie momentje gehad dat het echt belangrijk is om lange termijn doelen op te stellen en daar ook aan vast te blijven houden. Voor nu ligt mijn main focus op de stichting. Iets anders wat ik heel interessant vind is een social business. Misschien dat ik dat nog voor mezelf of voor de stichting wil opzetten. Ik vind het begrip social business heel mooi. Dat je een product creëert, maar er eigenlijk geen winst op maakt. Maar dat het wordt gebruikt voor een sociale actie."

Zie je jezelf later terug komen naar Nederland?
"Dat vind ik een hele moeilijke vraag. Ik heb ook een relatie met Boliviaanse man en we gaan volgend jaar verhuizen naar Santa Cruz. Nederland heeft zekerheid te bieden, iets van Bolivia niet heeft. Aan de andere biedt Bolivia een bepaalde vrijheid, waar ik al heel mijn leven naar op zoek ben. Deze vrijheid is er niet in Nederland. Maar het blijft een heel onzeker land. We vinden het hier leuk, maar we zijn ons er zeker van bewust dat hier de gekste dingen kunnen gebeuren. We hebben het er weleens over om te verhuizen, maar dan hebben we het niet zo snel over Nederland. Ik weet ook niet hoe het voor mijn vriend zou zijn, hij is natuurlijk een Boliviaan. Misschien iets wat meer in het midden ligt, zoals Spanje. Waar we allebei goed uit de voeten komen. Wat dat betreft leef ik nog van dag tot dag. We zullen zien wat het leven ons brengt."

Heb je nog tips voor anderen?
"Als je zelf iets wil beginnen, doe het, het is fantastisch. Je moet er wel echt een passie voor hebben. Het is belangrijk om bewust te zijn over jezelf en over de dingen die je doet. Je moet flexibel zijn, je komt in een heel ander land terecht. Dus verwacht niet dat het daar gaat zoals in Nederland. Je moet een vechter zijn en motivatie hebben. Als je iets wil moet je ervoor gaan. Ook durven en lef hebben. Ik denk dat veel mensen een droom hebben maar het niet waar maken omdat ze het te spannend vinden. Je moet zeker weten dat je het wil en jezelf ook de tijd gunnen. Het gaat hier niet zo snel. En dat is ook goed, het hoeft niet altijd snel. Je leert er zoveel van als persoon. En ik zou zeggen, doe het vooral als je jong bent, het is natuurlijk nooit te laat, maar als je jong bent, dan ben je wat opener in dat je je gedrag kan veranderen, je levensbeeld. Durf een risico te nemen."