Onderzoek BNNVARA en Spuiten en Slikken over soa’s en condoomgebruik onder jongeren

Onderzoeksbureau Motivaction heeft in opdracht van BNNVARA en Spuiten en Slikken een onderzoek uitgevoerd over soa’s en condoomgebruik onder jongeren tussen de 16 en 25 jaar oud.  Daaruit blijkt onder andere dat veel jongeren onbeschermde seks hebben en dus onnodig risico op soa’s lopen. Waarom vinden we het nog steeds lastig om dat stukje rubber tevoorschijn te halen? En hoe goed zijn we eigenlijk op de hoogte van de gevaren van soa’s? Tijd om de onderzoeksresultaten op een rij te zetten.

1. Condoomgebruik: wie pakt ‘m wel, en wie niet?

Aan de jongeren die seksueel actief zijn werd gevraagd of ze bij hun laatste keer seks (vaginale of anale seks) een condoom hebben gebruikt. Bijna de helft (49%) van de jongeren geeft aan dat ze dat deden. Maar we zien wel verschillen tussen mannen en vrouwen: 57% van de mannen gebruikte een condoom, tegenover slechts 42% van de vrouwen. Er ligt hier dus nog een uitdaging, want beide percentages blijven zorgwekkend laag.

2. Waarom geen condoom?

Van de jongeren die geen condoom gebruikten, gaf slechts 27% aan dat ze een soa-test hadden gedaan voordat ze besloten onbeschermde seks te hebben. Dat betekent dat 73% geen test had gedaan. De meest genoemde reden om geen condoom te gebruiken? Ze zijn al lang samen met hun partner (24%), of ze gebruiken al een ander voorbehoedsmiddel (21%). Voor 18% van de jongeren draait het allemaal om één ding: seks zonder condoom voelt gewoon lekkerder.

3. Seks met meerdere partners: Hoe veilig is dat?

Bijna een kwart van de jongeren heeft meerdere sekspartners gehad. 26% van de jongeren gaf aan dat ze 3 of meer sekspartners hebben gehad, terwijl 22% slechts één partner had en 27% geen. Van de jongeren met meerdere partners gebruikte 57% geen condoom bij de laatste keer seks. Dit maakt de situatie extra riskant.

4. Soa-testen? Niet echt populair...

Jongeren die seksueel actief zijn, laten zich niet vaak testen. Slechts 19% van de jongeren die een sekspartner hebben gehad, is in de afgelopen 12 maanden getest op een soa. En ondanks de risico's gaf 10% van deze jongeren aan dat ze in diezelfde periode een soa hebben gehad. Die cijfers liggen akelig dicht bij elkaar...

5. Fabels over soa's: Voor het zingen de kerk uit?

Er blijven nog altijd misvattingen bestaan: 8% van de jongeren denkt dat je geen soa kunt krijgen als je "voor het zingen de kerk uitgaat" (de penis terugtrekken voor ejaculatie). Daarnaast denkt 10% dat soa's in Nederland nauwelijks voorkomen. Mannen denken dit vaker dan vrouwen (14% vs. 6%). Dus tijd voor wat meer helderheid!

6. Praten over condooms: Nog steeds lastig

Hoewel condooms essentieel zijn, vindt 14% van de jongeren het moeilijk om condooms met hun partner te bespreken. Mannen hebben hier vaker moeite mee dan vrouwen: bijna 1 op de 5 mannen (18%) vindt het een lastig onderwerp, tegenover 1 op de 10 vrouwen. Dus, hoe maken we condooms bespreekbaar?

7. Soa’s: Wat weten we eigenlijk?

Wat betreft kennis van soa’s, is er nog veel onbekendheid. 91% van de jongeren kent hiv, maar slechts 45% weet welke klachten erbij horen. Herpes is de soa die het vaakst bekend is in zowel naam als symptomen, met 46% van de jongeren die zowel de naam als de klachten herkennen. De minst bekende soa is shigella: slechts 32% van de jongeren kent de naam.

8. Vaste relatie, minder bescherming?

Veel jongeren in een vaste relatie denken dat ze veilig zijn zonder condoom. 12% van de jongeren met een vaste relatie gaf aan dat ze in de afgelopen 12 maanden een soa hebben gehad, vergeleken met 6% van de jongeren zonder vaste relatie. En toch denkt 14% van de jongeren met een relatie dat soa’s in Nederland nauwelijks voorkomen.

9. Hoogopgeleiden doen het veiliger?

Opvallend is dat hoogopgeleide jongeren vaker condooms gebruiken dan jongeren met een lagere opleiding. 59% van de hoogopgeleiden gebruikte een condoom bij hun laatste keer seks, terwijl dit percentage bij lager opgeleiden lager ligt. Ook laten hoogopgeleide jongeren zich vaker testen: 27% van de hoogopgeleiden is in het afgelopen jaar getest op een soa.

Wat nu?

Deze cijfers laten zien dat er nog steeds veel misverstanden bestaan over condoomgebruik en soa’s onder jongeren. Voorlichting blijft essentieel om deze mythes te doorbreken en jongeren beter te informeren over veilige seks. Condooms zijn een eenvoudige en effectieve manier om jezelf te beschermen tegen soa’s, maar het blijkt dat veel jongeren hier nog niet volledig van overtuigd zijn. Laten we er samen voor zorgen dat seksuele gezondheid serieus wordt genomen, zonder de ongemakkelijkheid die er soms bij komt kijken. En onthoud; doe niet dom, doe ‘m om!

Bron:

• Motivaction onderzoek, augustus 2024, in opdracht van BNNVARA