Brian Eno maakt kunstwerk waar jij zelf aan mee moet doen!

Brian Eno is een wereldberoemde muzikant, producer én kunstenaar. Je kent hem vast als de grondlegger van ambient music of als de producer van grote namen als U2, Grace Jones en Coldplay. Samen met software designer Peter Chilvers maakt Eno al tien jaar lang zeer succesvolle muziekapps voor de smartphone, zoals Trope, Scape en Bloom.

Tot en met 25 februari tonen Eno en Chilvers hun nieuwste brainchild: Bloom: Open Space op het Westergasterrein in Amsterdam. Onze hoofdstad heeft de wereldpremière. De installatie is een meditatieve ervaring waarin bezoekers door middel van augmented reality zelf muziek en visuals maken. Of zoals Eno zegt: “Iedere deelnemer is een kunstenaar, maar met strenge - bewuste - beperkingen. Want hoe minder keuzes je hebt, hoe creatiever je bent.”

Wie de ruimte van de installatie binnenkomt raakt al snel gedesoriënteerd. Overal waar je kijkt drijven gigantische bubbels over beeldschermen heen. Verder is er niks te zien. Pas als je een HoloLens op zet komt het kunstwerk tot leven. De HoloLens is de augmented reality bril van Microsoft. De bril projecteert een dunne extra laag over jouw realiteit heen. Een doorzichtig TV-schermpje waardoor je de gewone wereld nog wel ziet, maar er plots veel meer kan. Door sensoren reageert de lens op je bewegingen, waardoor jijzelf onderdeel wordt van het kunstwerk. Als je je rechterhand voor je uitstrekt en ermee in de lucht ‘knijpt’ verschijnen er virtuele bubbels op je scherm. Langzaam drijven ze naar je toe. Hoe vaker je knijpt, hoe meer het er zijn. Elke bubbel visualiseert een toon, ben je laag bij de grond dan klinkt de bubbel diep. Op ooghoogte als een stukje hoger en ijler. Zo maak je al knijpend, een eigen compositie. Rondlopend door de ruimte zie je de bubbels van anderen verschijnen, iedereen heeft zijn eigen kleur. Ga je dicht bij elkaar staan dan zie én hoor je (heel goed luisteren!) ook elkaars werk.  Maar pas op: gebruik vooral niet beide handen tegelijk, want dan crasht het systeem. “Chilvers vertelt droogjes: We tweaken het algoritme nog steeds.”

Eerlijk is eerlijk, het is wat onwennig aan het begin. Je voelt je een beetje voor lul staan, zo met je handen in het niets grijpend. Maar door de rustgevende tonen die je met elke bubbel produceert - precies de muziek waar Eno zo beroemd mee werd - kom je langzaam tot rust. Na een tijdje ben je elk gevoel van ruimte en tijd kwijt.

En dat is ook het doel van Eno en Chilvers. Eno: “Ik wil dat mensen een soort slowness ervaren, even stil staan in alle drukte die deze tijd zo kenmerkt. Ik noem mijn werk niet voor niets anti-television, het moet vrij zijn van een overdaad aan prikkels. We zijn als maatschappij zo gewend geraakt aan constant vermaakt te worden. Al die impulsen zijn ontzettend slecht voor onze creativiteit, dat patroon wil ik met dit project doorbreken.” 

Als je eenmaal doorhebt hoe de bubbels werken wordt de installaties vrij monotoon, een beetje saai zelfs. Maar ook dat is bewust. Eno: “Technologie is de mens al ver vooruit, het zijn wij zelf, die door de overdaad van alle technologische mogelijkheden niet meer mee kunnen komen met alle ontwikkelingen. Als je weinig opties hebt dan duik je echt in de materie, maar we hebben nu zoveel technologie dat we niet meer experimenteren. We gebruiken dingen alleen maar zoals ze op de verpakking uitgelegd staan. Ik wil dat we die handleiding juist weggooien en gaan experimenteren.”

Zelf werkt hij daarom ook het liefst met een zo’n simpel mogelijke synthesizer voor al zijn muziek: “Een goed muziekstuk of kunstwerk komt tot stand door een goed idee, niet door een eindeloos aantal mogelijkheden, dat belemmert alleen maar.”

Na acht minuten moet je het synthesizer bubbelbad verlaten. En laat je een zelfgemaakt muziekstuk achter dat je nooit meer zult horen. Het stuk opnemen met je telefoon kan niet. Een ervaring zonder bewijsmateriaal, dat is ook wel eens lekker. 

Je kunt de installatie bezoeken van 21 februari t/m 25 februari, van 14.00 tot 22.00 uur, in het Transformatorhuis Westergasfabriek. Meer info hier .

(Tekst: Yuki Kho)