Boek van de Maand september 2019

Ons boekenpanel koos uit de grote stapel romans, non-fictie, poëzie, biografieën en essaybundels, hét boek van de maand. Het boek dat we niet mogen missen en móeten lezen. Ze kozen uit binnen- en buitenlandse boeken, mits in vertaling beschikbaar.  

Aan tafel zat ons All Star Boekenpanel: Ronnie Terpstra (Boekhandel Van der Velde, Leeuwarden), Grietje Braaksma (Broese Boekverkopers, Utrecht), Wouter Cajot (’t Stad Leest, Antwerpen) en Manda Heddema (Boekhandel De Koperen Tuin, Goes).  

Zwarte schuur begint in een taxi naar het Stedelijk Museum en eindigt op de veerboot naar Texel. Tussen die twee tripjes volgen we succesvol schilder Maris Coppoolse en zijn ook al succesvolle vrouw Fran door een huwelijkscrisis. We reizen met hen naar de Elzas, La Gomera, Stromboli, New York, en Zuid-Beveland, we gaan terug naar eerdere relaties, naar hun vroegste jeugd en diepste trauma’s, de gebeurtenissen die hen voor altijd gevormd – of vérvormd – hebben. Het hoofdthema van Zwarte schuur is een incident uit de jeugd van de hoofdpersoon Maris Coppoolse dat hem de rest van zijn leven blijft achtervolgen, als veertienjarige heeft hij de dood meegemaakt van een vriendinnetje Matty met wie hij zijn eerste erotische ervaring zou hebben in een boerenschuur (zwarte schuur). Was het een ongeluk? Of was het moord?

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt Alida (Alie) Lopes Dias twaalf jaar en voor haar verjaardag krijgt ze een poeziëalbum. Alie is Joods en aan het begin van het nieuwe schooljaar in 1941 moet ze net als alle andere Joodse kinderen naar een Joodse school. Terwijl het net zich rond hen begint te sluiten, gaat het dagelijks leven door en Alie laat al haar vriendinnetjes in haar album schrijven. Het laatste gedichtje wordt eind 1942 opgeschreven. In het voorjaar van 1943 worden Alie en haar moeder zelf van huis gehaald en naar Kamp Vught gebracht om van daaruit gedeporteerd te worden naar Sobibor. Van de negentien meisjes die in het album hebben geschreven, overleefden er maar zes de oorlog. Alies zus Gretha overleefde en gaf het poeziëalbum tegen het einde van haar leven aan de stiefvader van Claudia Carli, een goede vriend van Gretha. Hij gaf het album aan Claudia en zij reconstrueerde de verhalen van de meisjes in het boek.

De zeven gehangenen is een verhaal over zeven mensen die in het aangezicht van de dood nadenken over het leven. Het boek volgt zeven gevangenen in het tsaristische Rusland die de doodstraf hebben gekregen: vijf mislukte huurmoordenaars, een boerenknecht die zijn werkgever vermoordde en een gewelddadige dief. Zeven mensen die in de rechtbank hun vonnis aanhoren en in kleine kerkers hun laatste dagen slijten in afwachting van het huiveringwekkende einde dat hen wacht. Zelden komen menselijke emoties als angst, eenzaamheid en wanhoop zo dichtbij. Het verhaal grijpt je bij de strot en laat je niet meer los. Andrejev schreef met De zeven gehangenen een nog altijd levensechte novelle die je door haar duistere schoonheid en onverbiddelijkheid onder de huid gaat zitten.

De meeste mensen deugen is het resultaat van vier jaar onderzoeksjournalistiek. In het boek verweeft Bregman de jongste inzichten uit onder andere de filosofie, psychologie, de economie, de biologie en de archeologie om een nieuw antwoord te geven op een oude vraag: is de mens goed of slecht?
Op een manier die doet denken aan het wereldberoemde Sapiens van de Israëlische auteur Yuval Noah Harari neemt Bregman de lezer op een fenomenale wijze mee in zijn eigen zoektocht naar de ware aard van de mens. Al gaande ontmaskert hij de overheersende mythen die ons mensbeeld verkleuren en draagt hij een grote hoeveelheid wetenschappelijk bewijs aan waaruit blijkt dat een positief mensbeeld veel realistischer is. Zo rekent Bregman op grondige wijze af met de heersende opvatting dat de mens een verdorven wezen is. Dat mensen van nature egoïstisch, paniekerig en agressief zijn, noemt hij een hardnekkige mythe. Het resultaat is een hoopvol boek en een pleidooi om het goede te zien in de medemens.