Adriaan van Dis: “Ik wilde rapper worden”

We vonden een oud fragment uit Pauw en Witteman uit 2006, waarin Adriaan van Dis een rap-battle heeft met  Ali B. We gingen bij van Dis te rade en kwamen erachter dat dit geen toeval was; Van Dis is gek op rappen. We vroegen wat hij zo bewondert aan de kunst die rappen heet.

Wat is er zo leuk aan rap?
“Ik houd van rijmen! Vroeger kon ik heel goed snel rijmen. Ik kan zonder problemen woorden aan elkaar plakken. Zelfs in andere talen. Er is kennelijk een verkeerde draadverbinding in mijn hoofd.
Rappers hebben natuurlijk een vast ritme: de beat. Mijn ritme is meer het ritme van een geëxalteerde, 19 ^e- eeuwse en Vondelachtige taal. Maar ik ben wel jaloers op die jonge gasten. Dan denk ik: ‘Verdomd, ik had meer durf moeten hebben’. […] En ik zeg nu: Als ik achttien of negentien was geweest, dan zou ik waarschijnlijk een rapper zijn geworden! Want ik vind die wereld leuk. Grensverleggers, durf. Ik vind die zwarte boevenkant ook leuk en grappig. Ik wilde mijn wereld groter maken, dus ik dacht ‘Ik ga mij eens verdiepen in waar jonge mensen naar luisteren’. Misschien is dat beter dan een rollator." 

Kijk hier het fragment uit Pauw en Witteman terug:

Bent u wel eens op een hiphop-feest geweest?
"Nee. Bij alles wat met meer dan acht mensen wordt beleefd, blijf ik weg."

Dus u gaat nooit naar het theater of een concert?
"Ik vind grote groepen mensen altijd lastig. Maar ik heb een weelderige fantasie, dus ik kan mij wel inbeelden hoe het is. Maar ik ben een heremiet. Ik woon in een grot, maar ik verbeeld mij een deel uit te maken van de wereld door te lezen of te luisteren. Ik ga ook veel naar de film; toch om die wereld in te stappen."

Laten we een bekende rapper nemen; Boef. Wat vindt u van hem?
"Wat ik bijzonder vind van een jongen als Boef is dat hij een voorbeeld is voor heel veel jonge mensen, en die hebben voorbeelden nodig. En deze Boef bewandelt nu het rechte pad. Hij is een soort boef die nu dominee is. Een sympathieke jongen."

"Ik ben ook een groot bewonderaar van Typhoon. En dat is ook iemand die echt iets wil vertellen. Hij wil verbinden, bruggen slaan; hij zoekt het goede. Hij verkent het vrouwenleven, hij kan een ode op de menopauze schrijven. Het klinkt heel politiek correct, maar veel rappers zien er woester uit dan ze zijn. Ik vind het grappig om al die werelden te zien, dus ook jongens die met zo’n fantastische gouden ketting met een dollarteken erop, zingen over het leven in de slums."

U heeft eerder een rap geschreven voor Typhoon?
"Typhoon heeft de Van Praagprijs gekregen van het Humanistisch Verbond. En ik mocht hen toespreken en vertellen dat hij een humanist is, misschien zelf zonder dat hij dat wist. Omdat hij telkens bruggen wil slaan. Hij zoekt naar het positieve; en vooral naar de eigen kracht. Neem een lied als ‘Hemel Valt’. Als we God en Allah naar huis sturen, dan moeten we het als mens zelf doen, op eigen kracht. Heel mooi lied. Heel succesvol."

Hieronder een stuk uit de rap die van Dis schreef voor Typhoon. Dit deel is gericht aan rapper en voorman Typhoon (Glenn de Randamie) zelf.

“Waar vond je die wijsheid, Glenn?
Wat was de bron?
Je ouders met wie alles begon? 
Laat me je leven in rap overzien:
Je ouders verlieten Suriname
(O Marowijne, O savanne)
Hoe velen lieten zich verbannen
Naar het ja en amen  
Van het verwaande Nederland?)
Niet zeuren, geen wrok:
Kansen voor tien!
Aan moeders hand
Leerde je lezen en schrijven
Toekomst moest je krijgen
Stijgen!
Vader droeg een wapenrok
En diende in ’t Harde
Schoot dromen aan flarden
Van negen tot vijf
(Je levert wat in voor je gezin)
O er werd zo veel verwacht
-Vernederingen weggebeten in het kussen
Van de slapeloze nacht -
Maar ondertussen…
Oppassend, aanpassend, gezeglijk kind
Door moeder beschermd en bemind
Slagen moest je en slikken –  ook jij:
Studeren en je schikken
In God en fatsoen
Net als je ouders doen!”

In rapliedjes schelden rappers regelmatig. Veel kinderen pakken die taal op. Dus: hoe ver mogen teksten gaan?
"Dat mag heel ver gaan, want dat corrigeert zichzelf. Er wordt sinds Aristoteles geklaagd over de jeugd, de losbandigheid, de zedeloosheid. En telkens corrigeren we het. […] Ik ben geen cultuurpessimist.
Er zit een zelfcorrigerend vermogen in mensen. Ik zag laatst dat een mevrouw van vierentachtig in Amsterdam-Zuid overstak en toen kwam er een jongeman op een scooter langs die riep “Homo!’. Waarop die mevrouw riep “Ik ook al…” Kijk, en over tien jaar is dat voorbij. Dan roepen we dat niet meer."