Sterk Staaltje Taal: Irritaal

Als je tijdens je sollicitatie vertelt dat je een echt ‘mensenmens’ bent – of een even irritante equivalent ‘bruggenbouwer’ of ‘verbinder’– denk je wellicht een betere kans op de baan te maken, maar graaf je onbedoeld je eigen graf. De modeterm wordt namelijk door mensenmensen zelf gebruikt om aan te geven dat ze het menselijke in anderen goed kunnen waarderen, maar het woord laat een zuur en ietwat narcistisch smaakje achter. Men senmensen lijken zich emotioneel intelligenter en verheven te voelen boven andere, wellicht iets minder sociaal aangelegde mensen. Na het toekennen van het mensenmensen-schap volgt vaak een overbodig lange argumentatie waarom diegene zo van mensen houdt. ‘Ik ben supergraag onder de mensen en krijg er gewoon ontzettend veel energie van’ is vaak de conclusie. Prima, superleuk. Houd het de volgende keer maar gewoon bij ‘ik ben wel sociaal’.

De tijd bestaat uit een aaneenschakeling van individuele momenten, maar sommigen voelen de noodzaak om de kleinste, meest onbenullige met Jan en alleman te delen. ‘Oh, ik had laatst zo’n geluksmomentje toen ik in alle rust met m’n cappu in het bos de voorjaarszon op m’n gezicht voelde schijnen. Helemaal heerlie gewoon. Het zit ‘m in de kleine dingen hè!’. Tuurlijk, geluk zit ‘m ook in de kleine dingen, maar die kleine dingen moet je vervolgens ook klein laten om de onschuldige gelukswaarde enigszins te behouden. Een geluksmomentje verbaal opblazen, maakt het voor het volgende geluksmomentje bovendien lastiger gewaardeerd te worden.

Naast het geluksmomentje bestaan allerlei andere momentjes. Zoals het ‘theemomentje’, mede mogelijk gemaakt door de irritante, geforceerd prikkelende Pickwick-leuzen op het kartonnetje van het theezakje. Pickwick probeert –ongetwijfeld goedbedoeld en helemaal marketing-onderbouwd– de theedrinker een waar ‘theemoment’ te geven door diepzinnige vragen als ‘Waar word je nu echt gelukkig van?’ of ‘Wat is jouw grootste zwakte?’ te poneren. Ik wil Pickwick met klem verzoeken hiermee te stoppen. Bedenk iets nieuws, desnoods een simpele thee-quizvraag, maar houd op met het kunstmatig creëren van een theemoment. Want ook al doe ik er alles aan de vervelende vraag tijdens het zetten van een bakkie thee te ontwijken, m’n ogen worden er toch door aangetrokken, waarna m’n theemomentje in één klap verandert in een frustratiemomentje.

Vastgeroeste uitspraken als ‘Het is altijd wel ergens 5 uur’ of het coronacliché: ‘Wat een gekke tijden hè’, zijn op zich prima en horen nou eenmaal bij de spreektaal. Maar sommige zouden alleen door hun nietszeggende lelijkheid verboden moeten worden. Neem het kantoorachtige: ‘In je kracht staan’, wat bij werkgevers natuurlijk hoog in het vaandel staat. Te kust en te keur wordt het belang van in je kracht staan –of nog erger: in je kracht komen– onderstreept, maar niemand die weet hoe het precies moet, laat staan wat het wezenlijk betekent. Het lijkt in elk geval op een ander jeukcliché, het Engelse ‘empowerment’. Maar ook hierbij is onduidelijk hoe je precies empowert en lijkt degene die het woord gebruikt vooral te willen pronken met z’n hippe vocabulaire.

Een vergelijkbaar kriebelcliché, dat vaak als afgezaagde levensles wordt gebruikt, is ‘dichtbij jezelf blijven’. Want dat is oh zo belangrijk als je een fijn, gelukkig en succesvol leven wil leven. Nou mooi niet. Als we zo dichtbij onszelf zouden zijn gebleven, jaagden we nog steeds op wilde dieren, plukten we besjes en sloegen elkaar dood met knuppels. Elke dag dichtbij jezelf blijven is daarnaast vrijwel onmogelijk. Want de ‘zelf’, die zo dicht mogelijk bij ‘me’ is, roept het liefst tegen die slome opa voor het supermarktschap: ‘Schiet eens op eikel!’, verkoopt iedere krijsende baby om zich heen het liefst een harde mep en blijft het allerliefst zonder ziekmelden thuis als ‘ie geen zin heeft om te werken. Dichtbij jezelf blijven is helemaal niet zo wenselijk en vormt al helemaal geen gebaand pad naar een glansrijke toekomst. Speel die rol en houd de schijn op als het nodig is, maar knik alsjeblieft niet leuk mee als iemand adviseert vooral dichtbij jezelf te blijven.

Zo, dat moest er even uit. Nu kan ik ‘weer helemaal zen’ de nieuwe week in.