Leeslijst: alle boeken besproken in De Vooravond

Afgelopen seizoen zijn er vele boeken besproken in de uitzendingen. Zo waren Adriaan van Dis, Lale Gül, Roxane van Iperen, Erik Dijkstra, Bart Chabot en nog veel meer auteurs te gast om te vertellen over hun nieuwste werken. Op een rij gezet voor jou: De Vooravond-leeslijst.

Marcel van Roosmalen scheef een boek over zijn dementerende moeder in het verpleegtehuis ten tijde van de coronapandemie. Wanneer de moeder van Van Roosmalen na een val niet terug kan keren naar het ouderlijk huis, en onderdak vindt in een verpleegtehuis in Velp, lijkt een rustige periode voor haar en haar kinderen aan te breken. Totdat in maart 2020 de coronapandemie om zich heen grijpt. Het verpleegtehuis wordt ontruimd vanwege de vele positief geteste bewoners en moeder Van Roosmalen wordt getransporteerd naar de bossen bij Groesbeek. Het gevolg is dat ze niet meer weet waar ze is en wie ze is. Ze mag ook geen bezoek ontvangen, er is alleen nog ruimte voor een ‘zwaaimoment’ met familieleden. Al heeft ze geen idee meer wie er staan te zwaaien. En dat is nog maar het begin.

In ‘KliFi’ van Adriaan van Dis zijn De Oranjes verjaagd, de republiek Nederland likt haar wonden na een orkaan en het volk schikt zich in een president die ontkennen tot kunst heeft verheven. Jákob Hemmelbahn, zoon van Hongaarse vluchtelingen, verbaast zich over de gelatenheid van zijn medeburgers. Geheel tegen zijn aard verzet hij zich en geeft hij een stem aan de slachtoffers van een lokale overstroming. ‘KliFi’ is een bitter vrolijke vertelling over uit de pas lopen, over onze neiging tot aanpassen en veinzen, en over lastige vriendschappen.

Iedereen met een fobie voor de brievenbus, iedereen die zijn enveloppen dagenlang ongeopend op tafel laat liggen tot hij moedig genoeg is om ze open te maken, zal zich herkennen in Pol Verholst. Hoewel hij de zoon is van een postbode, en een groot liefhebber van de woorden, is zijn angst voor de post zo groot dat hij willens nillens zijn naam schonk aan een ziekte waar zovelen aan lijden. De angst voor post. Oftewel: de Ziekte van Verholst. Een ziekte die het hele leven kan ruïneren, en waarbij vergeleken de angst voor spinnen of iets als hoogtevrees werkelijk niets meer voorstelt.

‘Muziek mag niet, daten is verboden, het hebben van vrienden van het andere geslacht is onwettig, je leuk kleden en opmaken is ongepast, ’s avonds buiten zijn is niet geoorloofd, “vieze, immorele” films en series kijken is onaanvaardbaar (en dan bedoel ik geen porno, gewoon een film waarin wordt gezoend), het vieren van verjaardagen of andere heidense feestdagen mag niet, werken met mannen kan niet en ook uitgaan en feesten op festivals is verboden.’ Opgroeien in een streng islamitisch gezin betekent voor Büsra dingen stiekem doen. Stiekem make-up en sieraden dragen, laat thuiskomen, met jongens afspreken en alcohol serveren in een restaurant. In een eerlijk relaas onderzoekt Büsra de grenzen van haar geloof en de gemeenschap waar ze in opgroeit.

Wanneer Kayleigh in de financiële problemen raakt, solliciteert ze naar een baan als 'content moderator' voor een online platform waarvan ze de naam niet mag noemen. Haar taak: beoordelen welke aanstootgevende filmpjes, foto's en tirades moeten worden verwijderd. Het werk is zwaar. Kayleigh en haar collega's zien gruwelijke dingen voorbijkomen, en de richtlijnen van het platform zijn vaak onnavolgbaar. Toch voelt Kayleigh zich op haar plek, binnen het moderatorenteam vindt ze broederschap. En als Kayleigh verliefd wordt op haar collega Sigrid lacht de toekomst hen toe. Of lijkt dat maar zo? Wat wij zagen is een verhaal over wie of wat ons wereldbeeld bepaalt.

Kigali, 19 april 1994 vn-commandant Roméo Dallaire staat op een broeierig vliegveld in Kigali, Rwanda, met op de achtergrond het onregelmatige staccato van geweerschoten, en kijkt toe hoe zijn Belgische blauwhelmen een voor een in de buik van een c-130 Hercules-transportvliegtuig verdwijnen. Het land dat ooit de waterscheiding tussen Tutsi’s en Hutu’s had geïnstitutionaliseerd, de een superieur aan de ander had verklaard, laat hen nu achter in het volle besef van de slachtpartij die buiten deze luchthaven is ingezet. Het ‘Zwitserland van Afrika’, zoals door westerlingen vaak naar Rwanda werd verwezen met een pijnlijk gebrek aan verbeeldingskracht of vanuit de simpele gewoonte alles op zichzelf te betrekken, staat er alleen voor.

In De weerloze samenleving vraagt Ferdinand Grapperhaus zich af of Nederland als samenleving nog wel de weerbaarheid heeft die nodig is om grote problemen de komende jaren in gezamenlijkheid op te lossen. Want ‘ondertussen’ werd de maatschappij ook nog eens in een houdgreep genomen door een pandemie, die niet alleen het dagelijks leven en de economie volledig ontwricht, maar ook nog eens een zware wissel op de toekomst heeft getrokken. Een extra loden last? Of met het oog op de benodigde weerbaarheid voor de toekomst misschien juist een kans? Dit essay probeert daar een antwoord op te vinden.

Vanaf het moment dat Máxima Zorreguieta aan de zijde van de Nederlandse kroonprins verschijnt, staat ze in de schijnwerpers. De geschiedenis leert: wie trouwt met een vorst, wacht geen gemakkelijk leven. Wat maakt dat deze Argentijnse floreert aan een oud Europees hof? Koningin Máxima werd vijftig jaar geleden geboren in een land in verval. Argentinië was zijn grootse toekomst misgelopen en vluchtte in nostalgie. De Argentijnse tragedie dringt de familie binnen wanneer haar vader toetreedt tot de militaire regering. Wat in Máxima’s jeugd vanzelfsprekend was, zal diepe sporen trekken in haar latere leven.

Wat geloven veroordeelde terroristen eigenlijk echt wanneer ze aangeven hun daad in naam van een hogere instantie te plegen? Beatrice de Graaf is als eerste hierover in de gevangenissen met de huidige generatie terrorismegedetineerden in gesprek gegaan. Ze heeft geluisterd naar hun verhalen over frustratie met het eigen leven, woede om aangedaan onrecht en het besluit zich te mengen in de strijd. Uit die verhalen blijkt hoe cruciaal de actuele, geleefde en geloofde praktijk van radicale verlossing is voor het begrijpen van hun daden.

Laura Jansen komt na een intensieve wereldtournee uitgeput en met een gebroken hart thuis in Amsterdam. Als ze hoort over vluchtelingen die aankomen op het Centraal Station besluit ze iets te doen. Het is 2015 en de vluchtelingencrisis bevindt zich op een dieptepunt. Avond aan avond brengt ze door op het station om samen met anderen de uitgeputte en wanhopige mensen welkom te heten en bij te staan. Hun verhalen raken haar diep en tekenen een steeds duidelijker beeld van de humanitaire ramp die zich op slechts enkele uren vliegen aan het voltrekken is. Ze besluit voor tien dagen naar Lesbos af te reizen. Tweeënhalf jaar blijft ze op het eiland en zet ze zich met hart en ziel in aan de kust en in de kampen. Pas als ze weer thuis is komt de klap. Niets blijkt meer hetzelfde.

'Goeie genade', 'die dekselse Messi' en 'Het Volksparkstadion is van Oranje!', zijn kreten in het collectief geheugen van sportliefhebbers. Altijd in de enthousiaste stijl van Evert ten Napel. In zijn decennia lange loopbaan als sportverslaggever werd hij 'de commentator van het volk'. Of het nou was van achterop de brommer tijdens de Tour de France, de halve finale tegen Duitsland op het EK 88, de elfstedentocht of het schansspringen op nieuwjaarsdag, Ten Napel was erbij en deed verslag. In zijn autobiografie vertelt hij nog een keer over de sportmomenten die we eindeloos willen herbeleven.

Niet lang nadat Bart Chabot het ouderlijk huis heeft verlaten om in Leiden Nederlands te gaan studeren, leert hij Herman Brood kennen. Direct is er een wederzijdse affiniteit en hun ontmoeting vormt het begin van een levenslange vriendschap. Brood herkent ogenblikkelijk de eigenheid en het talent van de jonge Chabot, en hij neemt hem mee in het ritme van de rock-’n-roll. En snel zijn daar ook de anderen, onder wie Jules Deelder en Martin Bril, met wie eveneens levenslange vriendschappen ontstaan.