Het VoorBeeld: Marieke van der Velden

In ‘Het VoorBeeld’ vragen wij Nederlandse fotografen drie favoriete foto’s uit eigen oeuvre te belichten. Hoe kwam de foto tot stand? Wat is het verhaal achter de foto? En waarom is juist deze een favoriet van de fotograaf?

Deze editie: Marieke van der Velden. Ze maakte fotoseries als 'Baghdad Today’ waarin ze samen met journalist Paulien Bakker naar Bagdad ging met slechts één vraag: ‘hoe gaat het met je?’ Ook reisde ze naar Afghanistan voor haar serie ‘A monday in Kabul’ waar ze de de inwoners van Kabul op hun persoonlijke favoriete plek in de stad portretteerde. Samen met haar man Philip Brink maakte ze de film ‘The Island of All Together’, waarin vluchtelingen en toeristen op Lesbos met elkaar in gesprek gaan op bankjes in het lokale park. Op deze manier probeert ze het dagelijkse nieuws voor de kijker in een bredere context te plaatsen. Want wat weten we nou eigenlijk van elkaar? Hoe zit het met onze nieuwsgierigheid van mens tot mens?

‘Ik had vroeger altijd het idee dat ik alles wist. Ik had overal een sterke mening over, en had daarmee totaal niet in de gaten hoe eenvoudig en zwart-wit ik eigenlijk vanuit mijzelf dacht. Tot ik met mijn camera met honderden verschillende mensen in gesprek ging, die mij zoveel andere inzichten gaven. Dé (lees: mijn) waarheid werd minder belangrijk, en daarmee kwam er ruimte om te luisteren in plaats van alles te willen weten. De wereld bestaat uit ontzettend veel lagen en waarheden, en dit inzicht heeft mij veel milder gemaakt.’

“In 2005 reisde ik in opdracht van UNICEF naar Afghanistan om daar een reportage te maken over meisjesonderwijs. Het land en de mensen grepen me zo dat ik - toen ik het land weer verliet - mezelf voornam om een keer terug te komen. Jaren later (2013) was het zover en reisde ik voor mijn serie ‘A Monday in Kabul’ terug.

Voor deze serie vroeg ik aan de inwoners van Kabul of ik hen mocht portretteren op hun favoriete plek van hun stad Kabul. Iets wat in een stad als New York een hele normale vraag zou zijn, maar bij een stad als Kabul denken we alleen aan conflicten en bomaanslagen. Zonder dat te willen ontkennen - het land verkeert al dertig jaar in conflict en veilig is het er zeker niet - wilde ik een breder perspectief laten zien, die van de gewone mens op een gewone dag. Zodat we ons weer kunnen herkennen in elkaar, als mens, als gezin.

Het bleek een goede greep want de mensen die ik interviewde veerden op bij mijn vraag. Ze zeiden trots te zijn op hun stad, en er heel veel van te houden. Ze namen me mee naar hun picknick op vrijdag, naar hun universiteit, achter het stuur van hun auto, op de thee bij hun oma, hun eigen tuin, of naar hun mooiste uitzicht.

Deze foto is gemaakt bij Qargha Lake, een stuwmeer 5 kilometer buiten Kabul. Hier huren mensen bootjes, dineren ze in restaurantjes of maken ze een ritje op een gehuurd paard. De man op de foto verhuurde zijn paard aan gasten. Dit strandje was zijn favoriete plek. Als grap vroeg ik aan mijn tolk Najib: ‘vraag hem eens of hij zijn paard kan laten steigeren!’. Najib vertaalde het, en ooooh, hij zette zo zijn paard een paar keer op twee benen. Hij was een geweldige ruiter. Dat het hoofd van het paard net buiten beeld is, vind ik eigenlijk heel mooi. We bedankten de man uitvoerig en namen afscheid.”

“Voor mij is het niet altijd de techniek van een foto die het meest belangrijk is, het zijn veel meer de contacten met de mensen, de verbinding die wordt gelegd. Deze foto is daar een goed voorbeeld van. Het begon zo: toen ik op een avond een pizza at in mijn favoriete pizzeria (Da Damiano) in mijn toenmalige straat, Jan Pieter Heijestraat in Amsterdam, kwam er een hele excentrieke vrouw binnen gewandeld. Ik was zo onder de indruk van haar verschijning, dat ik voor mijn gevoel geen andere keuze had dan naar haar toe te lopen om haar te vragen of ik haar ooit mocht portretteren. Met lood in mijn schoenen liep ik naar haar tafeltje toe. Cornelise was haar naam, zei ze. Ze antwoordde dat ze er eerst over na wilde denken en een beetje bedremmeld liet ik mijn telefoonnummer achter.

Drie dagen later werd ik toch gebeld. Ze had nagedacht en besloten dat ze graag geportretteerd wilde worden. ‘Maar’, zo eindigde ze ons gesprek, ‘ik wil alleen op het strand gefotografeerd worden, met zon en zonder wind.’ Een week later haalde ik haar op met mijn auto en reden we naar het strand. Maar precies toen we daar aan kwamen begon het te waaien en te regenen. Zonder een voet uit de auto te hebben gezet reden we weer terug naar Amsterdam.

Twee weken later begon de lente en deden we een nieuwe poging. De zon scheen en er was maar een heel zacht windje. Met mijn analoge Hasselblad 500CM maakte ik dit portret. Daarna zaten we meer dan vier uur op het terras van een strandbar. Ik leerde een hoop van haar. We bleven afspreken tot de dag dat ze helaas overleed. Ze was een bijzondere vrouw.”

“Geïnspireerd door de prachtige beelden van wereldberoemde fotografen zoals Diane Arbus, August Sander en Allessandra Sanguinetti reisde ik naar Parijs om daar de straatfotograaf uit te hangen met mijn analoge camera. Dat waren altijd heerlijke tijden. Als fotograaf heb je geen vaste route: je laat je compleet leiden door het zonlicht in de straten, door schaduwen en vormen, en door mensen die je opvallen. Zo kom je op hele andere plekken uit dan je van tevoren had verwacht.

Tijdens een van die wandeltochten zag ik op een terrasje deze vrouw zitten. Helemaal spik en span zat ze trots te stralen in het zonlicht, de witte stoeltjes naast haar werden bijna kunstvormen. Met handen en voeten - mijn Frans is beperkt tot ‘Bonjour' - vroeg ik of ik haar mocht fotograferen. ‘Oui’, zei ze vriendelijk met een lage stem. Ik ging aan een tafeltje voor haar zitten en bestelde een koffie. Soms draaide ik me om, om met mijn analoge Hasselblad 500CM een portret te maken. Ze genoot enorm van de aandacht en streek langzaam als een filmster met haar hand door haar haar. Ik vond haar ontroerend mooi.”

Benieuwd naar meer werk van Marieke? Neem een kijkje op haar website, Instagram of Facebookpagina.