Het VoorBeeld: Jasper Doest

‘Ik vind dit geen makkelijk beeld om naar te kijken; telkens wanneer ik dit zie beleef ik het moment opnieuw. Daar schuilt dan ook de kracht van dit beeld in. Waarbij de makaak die het masker afneemt zelf het verhaal vertelt. Het beeld maakt deel uit van de serie ’Sacred No More’. Daarin heb ik jarenlang de veranderende relatie tussen mensen en makaken in Japan in beeld gebracht. Traditioneel gezien worden Japanse makaken gezien als bemiddelaar tussen de mens en de goden; een positie waar vroeger met veel eerbied mee om werd gegaan. Ik vroeg me af hoe een land dat traditioneel gezien zo dicht bij de natuur staat, het kan toestaan dat diezelfde apen tegenwoordig worden uitgebuit in een commerciële entertainment-wereld. Zoals hier in een eetcafé in Utsonomiya. Al snel kwam ik erachter dat juist de cultuurhistorie hier een belangrijke rol in speelt. Door de helende krachten die de apen –als verheven individuen– werden toegeschreven, reisden de geconditioneerde dieren samen met hun begeleider van stad naar stad, om deel te nemen aan religieuze ceremoniële voorstellingen. Dit gebruik is van generatie op generatie doorgegeven. Wanneer je opgroeit met een gebruik of traditie, is het soms heel lastig om ook de andere kant van de medaille te zien. Dat is hetgeen ik met dit beeld probeerde te belichten, waarbij de aap die het menselijke masker afneemt heel symbolisch is.

Het is ontzettend makkelijk om een mening te vormen bij het zien van dit beeld. Dat is denk ik ook belangrijk en dan vooral binnen de Japanse gemeenschap, want uiteindelijk ligt daar de kans tot verandering. Traditie kan en mag immers geen excuus zijn voor dierenmisbruik. En misschien dat het ook een uitnodiging kan zijn om onze eigen relaties met dieren opnieuw te evalueren. Want ook daar ligt ruimte voor verbetering. Ik merk in ieder geval dat het beeld de dialoog op gang brengt en daar kan ik alleen maar blij mee zijn.’

‘Ik had nooit kunnen bedenken dat een foto van mijn voeten een openingsspread zou worden voor een artikel in National Geographic magazine. En toch is het zo. Hoewel het hoofdonderwerp van dit beeld natuurlijk Bob is: een Caribische flamingo die een aantal jaar geleden de onfortuinlijke fout maakte om tegen het raam van het Hilton hotel op Curaçao aan te vliegen. Hij werd gelukkig opgevangen door mijn nicht Odette, die dierenarts is op het eiland. Odette kwam erachter dat Bob meer mankeerde en dat hij het niet zou redden in het wild. Hij was heel rustig in de nabijheid van mensen en daardoor werd Bob benoemd tot ambassadeur van ‘Fundashon Dier en Onderwijs Cariben’. Hiervoor bezoekt Bob samen met Odette scholen op Curaçao voor natuureducatie.

Ik leerde Bob kennen tijdens een bezoek aan Curaçao in 2016, toen hij op een ochtend opeens mijn kamer binnen kwam wandelen. Ik ben Bob toen gaan volgen en viel van de ene verbazing in de andere. Bob werd mijn muze en na de publicatie in National Geographic magazine, was Bob in één klap beroemd. Inmiddels is er een fotoboek verschenen, ‘MEET BOB’, waarvan alle opbrengsten gedoneerd worden aan natuurbescherming en natuureducatie op Curaçao.

Bob houdt erg van zwemmen, want het zorgt ook voor verlichting van de chronische problemen aan zijn voeten. Na een ochtend met Bob te hebben gezwommen, liep ik langzaam achteruit terwijl Bob terug naar het strand zwom. Ik struikelde en viel achterover in het water. De enige manier om mijn camera droog te houden was om mijn voeten als tegengewicht in de lucht te heffen. Ik bleef door de zoeker heen kijken en heb toen gewoon afgedrukt. Ik hou er helemaal niet van om dingen in scène te zetten, serendipiteit maakt fotografie juist zo mooi.’

Als fotograaf voor National Geographic en ambassadeur van het Wereld Natuur Fonds, reis ik de hele wereld over op zoek naar verhalen op het grensvlak van mens en natuur. Tijdens de eerste lockdown vorig jaar, kwam ik -zoals vrijwel iedereen- thuis te zitten. Mijn opdrachten werden allemaal uitgesteld en het balkon werd voor een tijdje de enige verbintenis met de buitenwereld. Hierbij viel het me op dat een koppeltje duiven (dat zich het jaar daarvoor op ons balkon had genesteld) een nieuw nest wilde bouwen –precies onder de stoel die wij als gezin afwisselend gebruikte om een frisse neus te halen. Daar ontstond een spanningsveld dat ik wel interessant vond en dat ben ik toen gaan vastleggen. Ik vind het sowieso fascinerend dat de dieren, die we als mens onbedoeld naar ons toetrekken en waarmee we daarom de meeste tijd doorbrengen, vaak het minst geliefd zijn. De duif is daarmee een van de meest gehate dieren van Nederland. Voor mij was dit een mooie kans om daar eens een ander licht op te kunnen schijnen.

Op een woensdagmiddag, nadat mijn oudste dochter klaar was met haar huiswerk, zat ze te genieten op het balkon. Ze schrikt zich een ongeluk wanneer een van de duiven vlak over haar hoofd scheert en blijft angstig zitten wanneer de tweede duif op de reling van het balkon landt. Ik verberg mijn glimlach achter de camera, terwijl ik haar probeer te troosten en uitleg dat ze geen vlieg kwaad doen. 'Ik dacht dat hij me zou aanvallen', antwoord ze. De weken daarna beginnen de meiden onze dagelijkse bezoekers steeds meer te waarderen en zo ontstaat de serie ‘PANDEMIC PIGEONS’, waar ik vorige maand een nominatie van World Press Photo voor ontving.

De winnaars van World Press Photo 2021 zullen 15 april bekend worden gemaakt. Check meer werk van Jasper Doest op zijn website of Instagram-pagina.