Het VoorBeeld: Ilvy Njiokiktjien

In ‘Het VoorBeeld’ vragen wij Nederlandse fotografen drie favoriete foto’s uit eigen oeuvre te belichten. Hoe kwam de foto tot stand? Wat is het verhaal achter de foto? En waarom is juist deze een favoriet van de fotograaf?

Deze editie: nieuws- en documentairefotograaf Ilvy Njiokiktjien. Voor haar foto’s, waarin ze verschillende maatschappelijke kwesties laat zien, reist Ilvy de hele wereld over. Haar werk is in allerlei (internationale) kranten verschenen, waaronder The New York Times, Der Spiegel en Telegraph Magazine. Vorig jaar won ze met haar multimediaproject 'Born Free - Mandela’s Generation of Hope' vele prijzen, waaronder De Zilveren Camera Storytelling 2020 en De Tegel in de categorie online.

‘Deze foto heb ik gemaakt in 2011, tijdens een kamp in Zuid-Afrika waarin Afrikaner jongeren werd geleerd dat de regenboognatie, zoals Nelson Mandela hem voor hem zag na apartheid, niet zou werken. Het was een negendaags kamp bedoeld voor jonge, witte Afrikaner tieners. Tijdens het kamp leren ze over zelfverdediging en hoe ze moeten vechten tegen ‘de zwarte vijand’. Voor mij was het heel lastig om daar te werken. Alle racistische lessen die de jongeren kregen –waarin geleerd werd dat zwarte mensen minder slim zijn en bijvoorbeeld niet kunnen plannen– gingen echt door merg en been. Het was heel bizar om hierbij te staan en dit vast te leggen en het was een van de weinige reportages geweest waarin ik zo sterk de drang had om in te grijpen. Ik had vaak de neiging om tegen de leider van het kamp, Kolonel Jooste, in te gaan, maar omdat ik bezig was met de reportage heb ik dit uiteraard niet gedaan. Het verhaal vastleggen was hier voor mijn gevoel belangrijker.

Naast een fotoserie heb ik samen met journalist Elles van Gelder een korte documentaire gemaakt over dit onderwerp. De foto en de documentaire wonnen uiteindelijk twee awards bij World Press Photo in 2012. Persoonlijk was dit een enorm belangrijk moment in mijn carrière, omdat het ervoor zorgde dat ik na het winnen ineens werd benaderd door internationale media, zoals The New York Times, TIME magazine en CNN.’

‘Deze foto van Irakese vluchtelingen in een sauna heb ik gemaakt in Helsinki. Ik was in Helsinki voor The New York Times om een reportage te maken over vluchtelingen die in 2015 de grens overkwamen. Het vluchtelingendebat werd toen volop gevoerd en was, net als nu, best hard. Ik wilde graag de menselijke kant van het verhaal laten zien.

Bij toeval kwam ik deze groep mannen tegen op straat toen ik aan het wachten was op een interview met iemand bij een asielzoekerscentrum. De groep liep langs mij, met over hun schouders allemaal een handdoek. Ik keek ze verbaasd aan en vroeg: ‘Waar gaan jullie heen?’. Ze maakten grapjes dat ze gingen douchen en dat ik wel gezellig mee mocht. Dit was meer een flirterig grapje, maar ik dacht: ‘Goed plan, ik ben wel benieuwd waar jullie dan gaan douchen’. Dus ik zei heel brutaal: ‘Ik ga wel mee’. Daar keken ze nogal van op. Ik legde ze uit dat ik van The New York Times was en dat ik een reportage maakte over het leven van mensen die net Finland binnen waren gekomen. Ze vonden het interessant en ik heb vastgelegd hoe ze met zijn allen in de sauna zaten. De eigenaar van de sauna, de Finse Kimmo Helisto, liet hen gratis gebruikmaken van de sauna. Ik vind het geweldig wanneer dit soort initiatieven meer aandacht krijgen en de menselijke kant van het vluchtelingenverhaal meer naar voren komt.’

‘In de auto zit het zoenende stelletje Wilmarie Deetlefs (24) met haar vriendje Zakithi Buthelezi (27) uit Johannesburg, Zuid-Afrika. Jarenlang heb ik gewerkt aan een serie over de Zuid-Afrikaanse ‘Born Free generatie’. Dit is de jeugd die rondom de afschaffing van apartheid, toen Nelson Mandela president werd, geboren is. In verschillende jaren tussen 2007 en 2019 heb ik rondgereisd door Zuid-Afrika om te werken aan reportages, waarbij deze jeugd een rol speelde. Ik vond het belangrijk dat, ondanks de verdeeldheid die Zuid-Afrika nog altijd kent, ook de hoopvolle kant in beeld kwam. Zoals hier, een gemixt stelletje zoenend in een auto.

Deze foto is ook een van de belangrijkste foto’s in het uiteindelijke boek die ik heb uitgebracht: ‘BORN FREE’. Wilmarie en Zakithi kregen daarnaast een behoorlijk grote ‘rol’ in mijn VPRO-documentaire ‘Born Free, Mandela’s generatie van hoop’. Dit alles is in 2019 uitgebracht, het jaar waarin het exact 25 jaar geleden is dat Nelson Mandela president werd en Zuid-Afrika een vrij land werd.’

Benieuwd naar meer werk van Ilvy? Bekijk haar Instagram-pagina of website!