De VoorHoede: Jeanette Chedda

In de online rubriek De VoorHoede spreken we activisten, voorlopers en/of wereldverbeteraars. Waarom doen ze wat ze doen? Waar strijden ze voor? Wat drijft hen? En wat kunnen we van ze leren?

Deze keer: Jeanette Chedda, feminist en activist die vooral bezig is met de belangen van mensen met een handicap, chronische ziekte en/of psychische kwetsbaarheid, maar ook voor dove, slechthorende, blinde en slechtziende mensen. Jeanette is actief bij het collectief Feminists Against Ableism* en stond afgelopen verkiezingen op plaats vier bij de nieuwe politieke partij BIJ1. Ze droeg bij aan het boek ‘De Goede Immigrant’ en geeft regelmatig toespraken. Zo sprak ze vorig jaar bij de Women’s March en dit jaar op de Internationale Dag Tegen Racisme en bij de inauguratie van Sylvana Simons.

Vandaag spreken wij haar over haar activisme, de positie van de gehandicapte mens en haar persoonlijke realiteit als gehandicapte moslima van kleur.

*Ableism: in het Nederlands ook wel validisme, is de discriminatie, marginalisering en stigmatisering van mensen met een handicap op grond van hun lichamelijke, verstandelijke en/of psychische gesteldheid.

Ja het was echt een bizar jaar, maar wel heel leuk. Ik ben nog steeds aan het bijkomen van de verkiezingen. Momenteel ben ik weer aan het werk, maar ik moet echt in mijn ritme komen. Ik heb er absoluut geen spijt van, voor het eerst in mijn leven dacht ik: nu ben ik echt het juiste aan het doen. Ik merk dat ik, en mijn collega’s bij BIJ1, mensen hebben geïnspireerd om meer betrokken te raken bij de politiek.

Ja, over het algemeen is er zeker te weinig aandacht, ook binnen het activisme zelf. Maar de aandacht neemt toe. Feminists Against Ableism, het collectief waar ik bij zit, heeft dat als doel.
Feminisme was vroeger vooral wit feminisme en streed voor de gelijkheid tussen witte mannen en vrouwen. Daar komt steeds meer verandering in met de komst van het intersectioneel feminisme. Dat 'intersectioneel' staat voor het idee dat iemands identiteit bestaat uit meerdere kruispunten, die te maken hebben met gelijkheid. Gelijkheid is namelijk veel breder dan alleen geslacht. Ikzelf bijvoorbeeld ben een vrouw, maar ook een gehandicapte moslima van kleur.
Ook de digitalisering heeft bijgedragen aan de zichtbaarheid van mensen met een handicap. We kunnen nu meer van ons laten horen, iets doen of iets organiseren. Zonder het internet had ik Feminists Against Ableism ook nooit gevonden en was ik nog steeds eenzaam geweest in mijn ervaringen.

Die pandemie heeft heel duidelijk gemaakt dat zaken waar gehandicapte gemeenschappen al jaren om vragen (thuiswerken, online colleges, online events en concerten) ineens wel konden toen heel Nederland het nodig had. Vóór corona was het altijd moeilijk of onmogelijk. Je gaat je dan afvragen wat de reden was dat het niet kon, want de middelen waren er schijnbaar altijd al. Het is heel confronterend en pijnlijk om je dat te realiseren.
Terwijl de gehandicapte gemeenschap eigenlijk een voorbeeld zou kunnen zijn, omdat zij vaak voorloopt in oplossingen voor sociaalmaatschappelijke vraagstukken. Tijdens de eerste lockdown veranderde er voor ons bij Feminists Against Ableism namelijk niks, omdat wij alles al online deden.

Zeker. In de media zijn vaak maar twee soorten gehandicapten te zien. De eerste is heel zielig en heeft hulp nodig en daar moet je aan doneren. De tweede is een of andere paralympische sporter die iets uitzonderlijks doet. Maar daartussenin is niks.
Daarnaast moeten wij als gehandicapte mensen continu onze menselijkheid bewijzen, ons bestaansrecht. Het is heel vermoeiend om continu te moeten bewijzen dat jij ook waarde toevoegt aan deze samenleving. Er is nog veel werk te doen om mensen te laten realiseren dat wij ook onderdeel zijn van de maatschappij, dat het niet speciaal, bijzonder of ingewikkeld is. En als het wel ingewikkeld is, vervallen daarmee niet onze mensenrechten. Daar gaat het uiteindelijk om. Mijn handicap is namelijk niet het probleem, maar hoe mensen naar mijn handicap kijken. De norm, waar we als mensen aan moeten voldoen, is onmogelijk. Ik heb zelf lang geloofd dat ik zelf niet oké ben, maar dat is helemaal niet zo.

Ik ben opgegroeid zonder rolmodellen. Als je nooit iemand ziet die op jou lijkt, is dat heel eenzaam. De eerste keer dat ik in de media iemand zag met dezelfde aandoening en Zuid-Aziatische wortels heb ik gejankt. Representatie is niet alles, maar doet er wel degelijk toe. Daar geloof ik echt in.
Het probleem is dat we vroeger mensen met een handicap weg hebben gehouden uit de maatschappij en vanuit daar een samenleving hebben gebouwd. Nu komen wij zeggen ‘hey wij zijn er ook’ en daar is die samenleving niet op ingesteld. Ik snap ook wel dat niet alles morgen kan of binnen een jaar, maar er kunnen wel stappen worden gezet. Daarnaast is het ook een recht, geen gunst.

Het is opzich goed, maar niet héél vooruitstrevend. Beter laat dan nooit uiteraard, maar we lopen echt achter op andere landen. Bij de eerste persconferentie was er bijvoorbeeld helemaal geen gebarentolk, dat is pas later gaan leven. Mensen lobbyen daar al jaren voor. En dan mis ik nog steeds live ondertiteling. Wist je dat gebarentaal tot 1980 in Nederland zelfs verboden was? Ze wilden daarmee dove mensen dwingen om te communiceren als horende mensen, maar dat ging natuurlijk niet. Veel mensen weten dat helemaal niet, maar dat is toch absurd? Pas sinds 1 september 2020 is gebarentaal een officieel erkende taal.
Zo’n gebarentolk is essentieel. Een goed voorbeeld is de tramaanslag in Utrecht van een paar jaar geleden. Er was toen geen gebarentolk, waardoor dove en slechthorende mensen geen toegang hadden tot de informatie die op dat moment in een persconferentie werd gegeven. Toegang tot informatie is een recht. Zij waren daardoor afhankelijk van een tweede partij voor informatie. Dat kun je je als horende toch niet voorstellen? In zo’n ernstige situatie dat je geen informatie krijgt. Doodeng, maar ook gewoon gevaarlijk.

Mijn zichtbare beperking heeft vaak op de voorgrond gestaan van mijn leven. Dat mijn huidskleur een invloed op mijn leven heeft, daar ben ik me pas later bewust van geworden. Ik wist natuurlijk dat racisme bestaat, maar ik heb nooit onderzocht welke invloed het op mij heeft gehad. Mensen reageren toch anders op een witte gehandicapte dan op een gehandicapte persoon van kleur. Daarom is die intersectionele blik, waar we het eerder over hadden, zo belangrijk. Dat je ziet dat een persoon uit verschillende identiteiten bestaat en dat elke komt met een andere onderdrukking. Want ik ben niet alleen gehandicapt, ik ben ook een moslima van kleur. En die onderdrukkingen stapelen ook op. Als ik dan alleen wat wil doen tegen validisme, maar niet tegen seksisme en racisme, schiet ik daar niks mee op. De intersectie van huidskleur en handicap is een zwaar onderbelicht onderwerp. Ik ben daarom sinds kort ook meer bezig met mij uitspreken over het gebrek aan diversiteit binnen de gehandicaptenorganisaties en gemeenschappen. Dat valt niet altijd even goed. Racisme binnen deze groepen is echt nog taboe. Ik ben aan het onderzoeken hoe we meer aandacht kunnen hebben voor deze intersectie. Dus meer plek maken voor de stemmen van gehandicapte mensen van kleur, maar dan zullen witte gehandicapte mensen wel plaats voor hen moeten maken.