De VoorHoede: Franke van der Laan

In de online rubriek De VoorHoede spreken we activisten, voorlopers en/of wereldverbeteraars. Waarom doen ze wat ze doen? Waar strijden ze voor? Wat drijft hen? En wat kunnen we van ze leren?

Deze keer: Franke van der Laan, ecoloog en directeur van stichting MEERGroen. Met zijn stichting wil hij zoveel mogelijk mensen bij de natuur betrekken. Voordat hij zijn stichting begon heeft hij 30 jaar bij de VN en in het bedrijfsleven gewerkt omdat hij ecologische problemen wereldwijd wilde helpen oplossen. Dat idee van top-down werken gaf hij op en begon bottum-up te werken met zijn stichting MeerGroen. Een actie die veel aandacht genereerde is de actie MeerBomenNu waarbij de stichting ieder jaar duizenden gratis bomen weggeeft.

We spreken Franke over zijn kijk op de toekomst, ecologie en de MeerBomenNu actie.

'Het begon als een aanvulling op de Nationale Boomfeestdag. In 2008 kwam ik erachter dat het zo’n 10.000 á 15.000 euro kost om een héél beperkt aantal bomen te plaatsen. Dat komt omdat erover vergaderd moet worden, catering moet komen, een parkeerwachter, een wc, en weet ik het wat. Dat is allemaal heel duur. Terwijl de Boomfeestdag op zich een heel goed initiatief is omdat bijna alle gemeentes in Nederland eraan meedoen. Jammer is dat ze zich vooral focussen op kinderen en dus bomen plaatsen op schoolpleinen. Ik weet niet of je wel eens een boom op een schoolplein gezien hebt, maar die zijn na 5 jaar meestal total loss.'

'Ik wilde graag een ruimere invulling geven aan die feestdag. Het viel mij op dat de stedelijke burger niet meer bereid is wat te maken van zijn tuin. Hij betegelt alles en gebruikt het als opslagplek voor kapotte koelkasten, stoelen en vuilniszakken. Wij als natuurorganisatie zagen dat egeltjes, vlinders en vogels uitsterven, terwijl ik denk dat je ontzettend blij kan worden van egeltjes, vlinders en/of vogels in je tuin. Daarom wilde ik een traditie starten om burgers die hun tuin wél natuurvriendelijk inrichten een prijs te geven. De gemeente ging daar niet in mee, omdat ze het belastinggeld van de burger niet wilde verspillen aan privéterrein. Terwijl ik juist vond dat het zo ontzettend veel (belasting)geld kost om die bomen bij scholen te planten.'

'Toen zijn we zelf maar begonnen. We merkten dat er heel veel boompjes waren die anders werden weggegooid die eigenlijk wel prima waren. Die boompjes zijn we gaan verzamelen en in maart 2009, bij de Boomfeestdag, hebben we het eerst het magische woord gratis gebruikt en hadden we 1750 gegadigden voor 500 boompjes. Over de jaren zijn we steeds meer bomen gaan verzamelen. Vorig jaar hebben we de handen ineengeslagen met Urgenda en De Caring Farmers, en hadden we 1 miljoen boompjes in bestelling. We konden uiteindelijk maar 500.000 boompjes leveren, doordat bedrijven en burgers door de coronacrisis niet durfden te helpen. Volgend jaar beter.'

'Het begon natuurlijk als een manier om mensen hun tegels uit de tuin te laten halen, maar inmiddels is het doel veel groter geworden. We zien het nu ook als een middel om de overmaat aan CO2 vast te leggen. Het mooie aan bomen is namelijk dat zij exponentieel groeien. Dat wil zeggen dat als een boom dit jaar 50 blaadjes heeft, dat ie volgend jaar 250 blaadjes heeft, het jaar daarop 1000 blaadjes en het jaar daarop wel 10.000 blaadjes. En zo gaat dat met alles in de natuur. Als we een deksel willen leggen op die klimaatcrisis dan hebben we zo’n exponentieel proces nodig. Bomen zijn zowel een middel om biodiversiteit te creëren als CO2 vast te leggen.'

'Daarbij is de bomenactie ook een manier om samenhorigheid te creëren, waardoor iedereen zijn zorg over het klimaat om kan zetten in daden voor de toekomst van zijn kinderen. Wij willen iedereen mobiliseren om eens beter te kijken naar hun leefomgeving en de handen uit de mouwen te steken. We zien de bomenactie dan ook als een burgerparticipatiemodel waarbij we niet zeuren over wat er niet goed is, maar de handen uit de mouwen steken om er samen iets moois van te maken.'

'Vanuit stichting MeerGroen doen wij in de winter veel ecologisch beheer waarbij we verwaarloosde bosgebieden en openbaar groen opknappen. Daar merkten we dat er heel veel prachtige boompjes waren die anders werden weggemaaid. Als er vier, of meer, bomen op één vierkante meter staan dan wordt er maar eentje groot. Dus ons idee was om de mooiste boom te laten staan en die andere boompjes de kans te geven om elders groot te worden. Als de bomen binnen een week geplant kunnen worden dan zetten we ze gewoon even in de sloot. Duurt het langer dan zetten we ze in een bomenhub, dat is een plek waar ze veilig gestald kunnen worden. Vorig jaar hadden we het geluk dat we ook nog eens 150.000 perenbomen en 60.000 viburnums (ook wel ‘sneeuwballen’) hadden gekregen van bomenkwekers. Zij konden deze bomen door de coronacrisis niet verkopen en zouden ze anders versnipperen.'

'Ik denk dat we het op de manier waarop we nu leven het nog geen twintig jaar volhouden. Ik zie een klimaatcrisis, coronaproblemen, vluchtelingenstromen, rare politici die liegen en bedriegen en de burger valse beloftes doen. De spanning in de samenleving loopt enorm op en dan hebben we het nog niet eens over het substantieel smelten van de ijskappen, het opraken van vis, hout, drinkwater, olie etc. Daarbij hoort de economie te fungeren als een middel om lusten en lasten te verdelen, maar is het momenteel vooral het ultieme destructiemiddel. Ik vrees echt dat die hebzucht, te veel kapitalisme en te veel beton ons de nek om gaat doen.'

'Daarbij denk ik dat de klimaatcrisis die op ons afkomt honderdduizend keer erger gaat worden dan wat we nu met die pandemie hebben. En dat hoeft niet, maar dan moeten we niet meer met boter op ons hoofd de andere kant op blijven kijken om straks, als de zeespiegel twee meter stijgt, te gaan ruziën over wiens schuld het was. Ik zou graag zien dat we die effecten gaan onderkennen en er met zijn allen ervoor gaan om er iets moois van te maken, voor onszelf en onze kinderen, en te zoeken naar een zachte landing voor de klimaatcrisis en die tig andere crisissen. En dat kunnen we: waar een wil is, is een weg. We kunnen de samenleving een jaar op slot gooien om de ic-bezetting haalbaar te houden, we konden in 2008 in 3 maanden 3000 miljard vinden om de banken te redden. Dan kunnen we, als we dat willen, ook een toekomst voor onze kinderen en kleinkinderen mogelijk maken.'

'Zeker. De bomenactie loopt ieder jaar van 15 november tot 15 maart. Voor de 1 tot 10 miljoen bomen van volgend seizoen zoeken we nog duizenden vrijwilligers, terreinen om te beheren en mensen die een klimaatbos, hagen en/of voedselbossen willen aanleggen en terreinen willen onttegelen en vergroenen. Iedereen mag meedoen!'

www.meerbomen.nu