De Vooravond podcast 6: Saskia Belleman

“De digitalisering van de rechtszaak staat echt nog in de kinderschoenen,” begint Saskia.
Zo vertelt zij hoe de rechtbank een pandemie nodig had voor het invoeren van e-mail, tot die tijd was de fax nog hét courante communicatiemiddel. “Corona heeft de rechtsspraak geholpen om in de 20e eeuw terecht te komen, maar zeker nog niet in de 21e.” Ook is het nu, vanwege het virus, mogelijk om rechtszaken bij te wonen via Skype. Maar ook dat gaat nog niet helemaal van een leien dakje. “Ik heb zaken meegemaakt waarbij ik urenlang tegen de rechterknie van een verdachte aan heb zitten kijken.”

Saskia werkt al 11 jaar als rechtbankverslaggever. Ze noemt als grootste verandering in die periode de versterking van de positie van slachtoffers en nabestaanden. Die werden in het verleden totaal niet gehoord. “Daar zit je dan. Met je opgekropte verdriet en emoties, en daar mag je dan niks over zeggen.” De eerste stap was de invoering van het spreekrecht. Dit houdt in dat slachtoffers of nabestaanden mogen benoemen wat de daad met henzelf gedaan heeft.
Inmiddels mogen ze ook praten over bewijs en de hoogte van de straf. “Dit is een enorme stap vooruit,” benoemt Saskia. Toch kan dit ook doorschieten. Mensen worden, begrijpelijk, boos en emotioneel. Verdachten worden door het slijk gehaald door nabestaanden. “Maar op dat moment blijft het een verdachte, en nog geen schuldige.”

In het afgelopen decennium was er nog een ontwikkeling in de rechtbank: het gebruik van kroongetuigen. Saskia vertelt dat het Openbaar Ministerie benoemt dat je ‘boeven met boeven moet vangen’, maar dat dit kan ook grote nadelen hebben. “Het zijn vaak verdachten in het proces waar zij inzitten. Negen van de tien keer hebben zij bloed aan hun handen. Daarnaast hebben zij een belang. Er wordt hen strafvermindering toegezegd, een nieuw leven, een nieuwe identiteit. Dit kan ertoe leiden dat zij een verhaal gaan verzinnen.”

Daarnaast kan het ook ontzettend misgaan. Saskia vertelt over het grote liquidatieproces Marengo, waarbij de broer van kroongetuige Nabil B. vermoord werd. Tot op de dag van vandaag moet zijn familie onderduiken op geheime locaties. “Je moet je voorstellen: je hebt een baan, je kinderen zitten op school en hebben vriendjes en vriendinnetjes. Van de een op andere dag word je daar uitgerukt en kun je er nooit meer in terugkomen.” In het proces van Marengo, waarin ook de advocaat Derk Wiersum van de kroongetuige vermoord werd, hebben we op de harde wijze moeten inzien dat ook advocaten beschermd moeten worden.

Saskia is in al haar jaren in de rechtszaal veelvuldig geconfronteerd met veel gruwelijke en weerzinwekkende details. Desondanks heeft ze nooit een verminderd vertrouwen in de mensheid gekregen. Ze probeert zich ook altijd in de dader te verplaatsen. En poogt zo objectief mogelijk verslag te doen, wat ze nog lange tijd hoopt te mogen doen.

Podcast gemist?
Luister de eerste aflevering met Ruud Smulders hier.
Luister de tweede aflevering met Eric van Eerdenburg hier.
Luister de derde aflevering met Meike Lubbers hier.
Luister de vierde aflevering met Thomas Erdbrink hier.
Luister de vijfde aflevering met Edson da Graça hier.