The Capture S02: hoe betrouwbaar is bewijs?

Seizoen twee van The Capture belicht een nieuw tijdperk, waarin feit nauwelijks nog van fictie te onderscheiden is. Dit keer wordt een politicus slachtoffer van deepfakes.

Er is een misdaad gepleegd, maar hoe betrouwbaar is het ogenschijnlijk onbetwistbare bewijs nu echt?

Een klassiek thema, dat in films als The Conversation (Francis Ford Coppola, 1974), het onderschatte Blow out (Brian de Palma, 1981) maar ook in een minder geslaagde film als Rising Sun (Phillip Kaufman, 1993) al werd onderzocht. Maar in deze tijd, waarin AI en andersoortige technologie elk beetje data, elk beeld en elk geluidsfragment, zouden kunnen manipuleren, is het thema des te relevanter geworden.

De spannende Britse misdaadserie The Capture (2019; het eerste seizoen werd genomineerd voor een BAFTA tv-award), waarvan binnenkort het tweede seizoen wordt uitgezonden, draait om een zaak waarin een oud-militair wordt verdacht van aanranding en ontvoering. Na een avond in het café valt hij zijn advocaat lastig, hij trekt haar zelfs mee zijn auto in. De misdaad is gefilmd. Maar rechercheur Rachel Carey (Holliday Grainger) vertrouwt die beelden niet helemaal. Er klopt iets niet. De oud-militair, genaamd Shaun Emery (gespeeld door Callum Turner) heeft eerder onterecht vastgezeten, hij werd ervan beschuldigd tijdens de dienst in Afghanistan een krijgsgevangene te hebben geëxecuteerd.

Maar hij werd vrijgesproken op basis van bodycambeelden. Destijds werd hij dus gered door de camera. Ditmaal, terug in Londen, is de camera zijn vijand. Per duizend inwoners had Londen in 2020 zesentachtig camera’s hangen, bedoeld om de burgerlijke veiligheid te garanderen. Privacywetten worden hierbij regelmatig omzeild, en mensen zijn inmiddels gewend aan het zwarte oog in het straatbeeld, zij zien het al niet meer. Des te meer reden om waakzaam te zijn, lijken de makers van The Capture gedacht te hebben. Maar hoe waakzaam kun je zijn, voordat je paranoïde wordt?

Emery beweert bij hoog en laag dat hij onschuldig is, maar wat te doen met die camerabeelden, waarop echt iets anders te zien is? Zijn die beelden betrouwbaar, of gemanipuleerd? En als ze gemanipuleerd zijn, door wie dan? 

Inmiddels, vijf jaar nadat het eerste seizoen op televisie te zien was, is het moeilijk om te geloven dat we destijds zo ongelovig waren – de rechercheurs kunnen het nauwelijks bevatten dat er mogelijk met de beelden geknoeid is. Maar juist daarom is dat eerste seizoen interessant; het is gemaakt op dat kantelpunt in de tijd, waarin deepfakes nog niet algemeen geaccepteerd waren, waarin we nog ongelovig konden zijn. Daarnaast is The Capture domweg spannend, goed gemaakt, vakkundig geacteerd, en stuwen de vele cliffhangers je alsmaar voort: je kunt niet stoppen met kijken.

In het tweede seizoen dient een nieuwe zaak zich aan. Carey stuit op een complot rondom de opkomende politicus Isaac Turner (Paapa Essiedu), waarin deepfakes een grote rol spelen. De thematiek uit het eerste seizoen is dus geüpdatet; in plaats van om ‘simpele’ manipulatie van camerabeelden, zoals in het eerste seizoen, gaat het nu om een doelbewuste alternatieve werkelijkheid, gemaakt door kunstmatige intelligentie. Maar wie heeft AI de opdracht daartoe gegeven? Waar het eerste seizoen van The Capture achteraf gezien het einde van een tijdperk markeert, markeert het tweede seizoen het nieuwe tijdperk, waarin feit en fictie nauwelijks nog te onderscheiden vallen.

The Capture S02, vanaf zaterdag 15 juni 2024 wekelijks een dubbele aflevering op NPO 2 en NPO Start en tevens in zijn geheel op NPO Plus, waar het eerste seizoen ook te zien is