Sky Ladder The Art of Cai Guo-Qiang: Een hedendaags sprookje

 

De Chinese kunstenaar Cai Guo-Qiang etaleert over de hele wereld zijn vuurwerkkunst tijdens zogenoemde explosie-evenementen. Hij gebruikt buskruit, een eeuwenoude Chinese uitvinding, als zijn penseel en de hemel als zijn canvas. In de openingsscène wisselen beelden van deze bombastische shows in steden als Berlijn en New York elkaar haastig af. Vervolgens vertelt Cai in Liuyang, de vuurwerkstad van China, over Sky Ladder, het ambitieuze project dat de kroon op zijn oeuvre moet worden. Deze torenhoge ladder, beladen met vuurwerk, moet ‘de aarde met het universum verbinden’.

Dit ‘sprookje’ – dat doet denken aan Sjakie en de bonenstaak – speelt al meer dan twintig jaar een rol in Cai’s leven. Het kunstwerk mislukte al diverse keren vanwege een veelvoud aan redenen, op een veelvoud aan plekken (van Bath tot Shanghai). Cai’s vrouw vertelt dat de Sky Ladder ‘altijd een obsessie is gebleven’. Filmmaker Kevin McDonald – onder meer bekend van The Last King of Scotland – volgt de verwezenlijking van het kunstwerk, en blikt in deze documentaire ook terug op Cai’s jeugd. Zo blijkt dat de Chinese artiest in zijn jongere jaren is geïnspireerd door de ontwikkeling van ruimtevaart. ‘Ik zocht naar een energie die mijn kunst kon ontwrichten.’

Zo werd Cai in navolging van zijn vader een kunstenaar die de verbinding met de onzichtbare kracht zoekt: feng shui. In zijn kunst staat ook het milieubewustzijn, dat in China vaak ontbreekt, centraal. Het verpakkingsmateriaal van het buskruit dat hij gebruikt is biologisch afbreekbaar. Nu hij wereldberoemd is, heeft dit engagement vooral nadelen in zijn geboorteland. Uit een intieme registratie van een vergadering met leden van de communistische partij blijkt dat Cai voor de grootschalige vuurwerkshows aldaar grote concessies moet doen. ‘Ik maak me zorgen als ik kunst met politiek vermeng.’

Het kunstenaarschap in de vrije wereld – Cai woont al jaren in New York – verschilt wezenlijk van dat in dictaturen als China. De vraag rijst dan ook of Cai zijn artistieke integriteit verliest als zijn initiële politieke boodschap wordt gereduceerd tot een avondje vermaak met vuurwerk. Vandaar dat hij om de vreugde uit zijn jongere jaren te behouden, in zijn achterhoofd altijd bezig is met de Sky Ladder, die als de Olympische vlam voor eeuwig brandt. Dat is overigens een ironische constatering: Cai verzorgde tijdens de Olympische Spelen in Peking in 2008 het vuurwerk. En dat was ook zo’n artistiek dilemma.