Het einde van de filmkus?

De brede boeg van een groot schip, een zachte – en tegelijkertijd bijna voelbaar verblindende – oranje lichtval door een ondergaande zon, twee verliefde mensen die omarmd en verliefd de weidsheid in varen en overal om hen heen zeewater. Waar denk je nu aan? Aan de kusscène uit de Titanic waarschijnlijk. Deze kus is er slechts één uit een set aan wereldberoemde kusscènes. Denk aan de regenachtige kusscène uit The Notebook of aan de kus in de sneeuw in Bridget Jones’s Diary of aan de kus die Spiderman ondersteboven aan Mary Jane geeft. Toch zou het einde van de filmkus weleens in zicht kunnen zijn.

De eerste filmkus ooit zat in de film The Kiss uit 1896. Deze filmkus is geen kus zoals wij die uit modernere films kennen. Zie de video hieronder.

Deze korte zwartwit-film van Thomas Alva Edison hield de gemoederen toentertijd flink bezig. Deze kusscène ging volgens veel mensen alle zedelijkheidsperken te buiten. Toch luidde deze filmkus het begin in van vele (taboedoorbrekende) kusscènes.

In een romantische komedie leidt de hele film toe naar het moment dat twee stapelverliefde mensen elkaar kussen. Als dat dan eenmaal gebeurt dan is “de kus voor de romantische film wat de moord is voor de misdaadfilm”. Zo staat in een artikel van het FD over de filmkus. Een regisseur kan alle scènes die naar de kus toe leiden tot in de puntjes regisseren, de volledige setting en belichting erop inrichten, de kus meermaals laten herhalen en de nodige knipjes in het materiaal zetten. Maar hoe is dat voor de acteurs? Hoe een kus in een film in de fantasie van de kijker een bevestiging van een liefde kan betekenen, kan dat voor de acteurs heel anders zijn. 

Soms wordt een filmkus tot in detail uitgeschreven. Dat is tegenwoordig steeds vaker het geval. De kus wordt vaak zelfs doorgesproken met een zogenaamde intimiteitscoördinator. Maar soms is/was de filmkus niet uitgeschreven en moet je als acteur wat meer improviseren. Over wat gemakkelijker is zijn de meningen verdeeld. Dan kan het nog zijn – zo vertelt een Amerikaanse actrice in een Metropolis-item van de VPRO – dat je iemand moet kussen die je niet zo graag mag. Zij zette zich daar overheen, zoals meer acteurs dat naar verluidt hebben gedaan. Tegenwoordig hoeft dat echter niet meer. Tegenwoordig hebben we deep fake.

NRC luidde afgelopen week de noodklok over dat het einde van de filmkus in zicht zou zijn. In de Netflix romkom You People zouden acteurs Jonah Hill en Lauren Londen elkaar nooit daadwerkelijk hebben gekust. Dat dat wel zo lijkt is te danken aan dat een zoen met deepfake gesimuleerd kan worden. Door de pandemie zou deze digitale vorm van kussen een extra stimulans hebben gekregen. Doet het idee dat de acteurs niet echt hebben gekust af aan het verhaal? Of maakt het helemaal niet uit zolang het er maar echt uitziet? Is de mogelijkheid van deep fake gesimuleerde kussen fijn, omdat daarmee ongemakkelijkheid voor acteurs uit de weg wordt geholpen? Of is het vloeken in de kerk, omdat dit soort scènes (kunnen) spelen er nu eenmaal bij hoort?

Over bovenstaande vragen en meer praten we vanavond met filmregisseurs Johan Nijenhuis en Maria Peters.