De duistere wereld van deepfake-porno

Door Lotte Schuurman

Ongewild de hoofdrol spelen in een neppe pornofilm. Dat overkwam presentatrice Welmoed Sijtsma. Zij werd slachtoffer van deepfake-porno en gaat in haar docuserie ‘Welmoed en de sexfakes’ op zoek naar de maker achter haar video. 

Op een avond ontvangt Welmoed een berichtje via Instagram: “Hi, wist je dat dit van jou bestond? Het lijkt me heel raar, maar misschien kan je er iets mee.” In de hoop dat het zou verdwijnen besloot ze het te negeren. Tot ze uiteindelijk ook screenshots met een linkje kreeg. “Toen zag ik dat hoofd. Ik schrok echt hoe erg dat leek.” Het meest schrok ze van hoe groot het was. “Ik zag niet alleen mijn filmpje, maar duizenden pagina’s van dit soort filmpjes. Random lichamen met hoofden van influencers, actrices, zangeressen, leden van koningshuizen. Het is niet normaal hoe groot dit was.”

Deepfake(-porno)
Deepfake is een techniek voor het samenstellen van menselijke beelden op basis van artificiële intelligentie. Deze slimme software wordt gebruikt om beelden, audio en teksten te creëren of manipuleren. Zo kan bijvoorbeeld met zulke slimme software een Snapchat filter de haarkleur of gezichtsvorm veranderen. De deepfake technologie wordt echter ook gebruikt voor minder onschuldige doeleinden. Zo wordt deepfake onder andere gebruikt om nep nieuws te verspreiden, bijvoorbeeld door invloedrijke, politieke figuren informatie te laten verspreiden die zij nooit hebben gezegd. Het grootste deel van de deepfake video's op het internet, ongeveer 96%, zijn pornovideo’s. In het geval van Welmoed en vele anderen, voeren zij dus een actie uit die zij niet hebben uitgevoerd. Welmoed Sijtsma: “Je schaamt je, terwijl je het niet bent. Dus je wordt eigenlijk in een positie van schaamte gebracht door een random iemand. Daar zit ook wel mijn boosheid over het onderwerp. Dat er zoveel vrouwen in posities worden gebracht waar ze niet in willen zitten. Dat klopt gewoon niet." Als mensen in je directe of indirecte omgeving dit zien kan dat erg vervelend zijn. Het idee dat de technologie zich zo snel ontwikkelt, baart Welmoed zorgen. 

Hoewel de groep mensen die weten hoe je een deepfake maakt nog relatief klein is, levert de term ‘deepfake-porno’ in Google je vandaag de dag meer dan 57 miljoen resultaten op in 0,40 seconden. Voor de groep mensen die niet met deepfake overweg kunnen, zijn er verschillende fora en chatrooms waar je verzoekjes kan indienen. In haar docuserie bezoeken Welmoed en een hacker zo een forum. “Hier zie je bijvoorbeeld iemand die vraagt: 'Kun je mijn kleine zusje...', je ziet echt dat het een minderjarig kind is, '...naakt maken?'", aldus de hacker.

Juridische stappen
Mocht je de dupe worden van deepfake-porno, zijn er weinig juridische stappen die je kan nemen. Zo licht Welmoed toe: “Je kan heel erg weinig. Frustrerend weinig." Je kunt proberen een beroep te doen op portretrecht, smaad of laster. Ook zijn er hulporganisaties die je kunnen helpen om de video offline te halen. Al heb je daar volgens Welmoed niet zo veel aan. “Je bent dus vervolgens van die ene website af, maar in mijn geval zijn er 900 pagina’s aan Google hits waar die video nog op staat.” Welmoeds uiteindelijk doel is dat een officier van justitie de zaak oppakt en een rechter beslist of het onder de wraakporno wet valt. Dit is namelijk strafbaar sinds 2020. Welmoed Sijtsma: "De vraag is dus alleen: 'Als de beelden van jou nep zijn, maar het is wel jouw hoofd, valt dat dan onder die wet?'”

Het hele gesprek met Welmoed Sijtsma is hier terug te zien: