Baksteen - Waarom gaan steeds meer jongeren onder het mes?

Geschreven door: Raïsha Zeegelaar  

Beeld: Atikah Akhtar

Het aantal cosmetische ingrepen onder jongeren tussen de 18 en 25 jaar is in tien jaar meer dan verdubbeld blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC uit 2020. Wat beweegt jongeren om een cosmetische ingreep te laten doen? Welke sociale factoren en digitale applicaties hebben effect op onze keuzes?  

Om meer te weten te komen over de invloeden op ons zelfbeeld heb ik contact opgenomen met Jolanda Veldhuis. Jolanda is Universitair docent gezondheidscommunicatie en Media Pyschologie op de Vrije Universiteit in Amsterdam. Jolanda maakt deel uit van een expertisegroep die onderzoek doet naar de voornaamste redenen dat jongeren een cosmetische ingreep laten doen. De groep bestaat uit onderzoekers met uiteenlopende expertises, onder meer een cosmetisch arts en Sietske Atsma eigenaar van het platform Wiemooiwilzijn. 

"De reden dat wij hebben besloten om deze expertise groep in het leven hebben geroepen is omdat we dit onderwerp meer in kaart willen brengen. Vanuit de praktijk horen wij dat jongeren steeds meer ingrepen laten doen, hoe komt dat? Waar we met name naar kijken is de rol van sociale media hierbij. We doen onderzoek naar wat de reden is dat jongeren cosmetische ingrepen laten doen. Doen ze goed genoeg onderzoek en zijn ze op de hoogte van de risico’s? We willen niet zeggen dat je helemaal geen ingrepen meer moet doen. Maar we willen juist dat jongeren het vanuit een weloverwogen keuze doen en om dit te doen moet je eerst de beauty industrie en digitale applicaties begrijpen. Want zij verkopen een ideaalbeeld. Er wordt vaak gedacht dat een ingreep gelukkig maakt maar de volgende vraag die gesteld moet worden is: Is het verstandig om dit daadwerkelijk te laten doen?   Dit zijn de vragen die we stellen in ons onderzoek."

"Nee het is nog niet precies duidelijk waarom. Maar wat we wel weten is dat als je iets vaak ziet je daarin gaat geloven. Dat hebben we bijvoorbeeld gehad met het slankheidsideaal. Vroeger had je traditionele media zoals: tv-programma's, films, en magazines. De maker van magazines bepaalden wat voor type model jij zag. Wanneer je iets vaak ziet ga je daarin geloven. Dat hebben we bijvoorbeeld gehad met het slankheidsideaal. We vinden over het algemeen in de maatschappij een slank persoon mooier dan een voller persoon. Voor een hele lange periode waren alle modellen die je in de media zag slank. Als mensen daar positief op reageren kan dat voor jou een reden zijn om aan te nemen dat jij er ook zo uit moet zien. Hetzelfde geldt voor dingen in het gezicht. Tegenwoordig kun je met diverse applicaties je gezicht zo vormen dat je eruitziet als de ideaalbeelden met bijvoorbeeld een: gladde huid, grote ogen, vollere lippen en een strakke kaaklijn. Met één druk op de knop kun je jezelf een nieuw uiterlijk aanmeten. Alleen is dat dan wel jouw Digitale uiterlijk. Als je in de spiegel kijkt lijk je daar niet op en zo ontstaat er een gat."

"Ja zeker, doordat er een gat ontstaat willen we dit gat laten vullen. Via het de expertisegroep werken we samen met een arts en vanuit deze wereld horen we terugkomen dat mensen met hun bewerkte snapchat-selfies bij de arts komen en zeggen dat ze er zoals die bewerkte foto’s uit willen zien. In hun hoofd zien ze er daadwerkelijk zo uit. Maar wat er in werkelijkheid gebeurt: men wil een bewerkt ideaalbeeld nastreven. Dit noemen we Snapchat Dysmorphia." 

"Het ideaalbeeld is ontstaan in de maatschappij. In verschillende groepen heersen bepaalde schoonheidsidealen. Dit is iets wat zich historisch herhaalt. Heel vroeger was het schoonheidsideaal vol zijn. Als je vol was, stond dat voor welvaart, je liet zien dat je genoeg te eten had en niet ziek was. Het was oké om vol te zijn. Daarna ontstond er een golfbeweging. Slank zijn was het nieuwe hip. Als je slank was straalde je uit dat je controle had over het leven. Het slankheidsideaal is een schoonheidsideaal dat nog steeds heel erg wordt nagestreefd. Maar er spelen meerdere factoren bij het ontstaan van het ideaalbeeld. Denk aan je omgeving of je leeftijdgenoten. Stel jij zit in een schoolklas en de mensen in jouw klas houden zich niet bezig met hun uiterlijk. Dan zou jij je als individu ook niet zo zwaar bezighouden met het uiterlijk. Maar kom jij uit een groep waar mensen heel erg met hun uiterlijk bezig zijn en ook een ingreep hebben laten doen, dan ligt de drempel voor jou veel lager."

"Mensen zijn altijd al in geweest voor een soort valsspelersstrategie. Vroeger werd in het westen gemanipuleerd met korsetten om de taille smaller te maken. Maar ook make-up is een vorm van manipulatie. Cosmetische ingrepen zijn net als deze dingen ook een manier om jezelf aan te passen. Als het driehonderd jaar geleden mogelijk was om een ingreep te laten doen, denk ik wel dat de mensen dat zouden doen. Maar wat men zou laten veranderen zou dan ook afhankelijk zijn van het ideaalbeeld van die tijd. Als vol zijn het ideaalbeeld van dat moment was zouden mensen misschien allerlei dingen laten implanteren in plaats van liposuctie nemen."

"Het maken van een ideaalbeeld is haalbaar. Waar we vroeger deze ideaalbeelden zagen in magazines wisten we dat het toen voor onszelf niet haalbaar was. Maar tegenwoordig kun je zoveel met je uiterlijk bezig zijn, en daar dus ook daadwerkelijk wat aan laten doen. In verschillende groepen worden cosmetische ingrepen genormaliseerd. Hierdoor zijn jongeren sneller geneigd om dan ook daadwerkelijk een ingreep te laten doen. Het normaliseren van cosmetische ingrepen gebeurt via verschillende kanalen en platformen. Wat je veel ziet in media, zul je meer aannemen als een norm. Zie je veel van bepaalde ideaalbeelden is de kans groter dat je dit ideaalbeeld accepteert en misschien zelfs zult overwegen om ook een ingreep te laten doen. Populaire influencers zijn goede targets voor vergelijking en fungeren als rolmodellen."

Als het er naartoe lijdt dat mensen een ingreep laten doen zonder dat ze de juiste informatie hebben, of genoeg geld voor de ingreep, kan dit zeker een risico zijn. Het risico is dat mensen sneller wijken naar goedkopere mogelijkheden of artsen die niet gekwalificeerd genoeg zijn. Dan kunnen er complicaties optreden die ernstige gevolgen voor de gezondheid kunnen hebben. Denk aan ontstekingen of verminking. 

De kans is groter dat mensen met een negatief zelfbeeld ook sneller wat aan hun lichaam laten doen. Uit onderzoek is gebleken dat mensen met een negatief zelfbeeld meer welwillend staan tegenover een cosmetische ingreep. De vraag die je moet stellen is of een ingreep jouw zelfbeeld kan redden en of je erdoor ook daadwerkelijk beter gaat voelen, want vaak is er na een ingreep nog wel iets anders dat mensen zouden willen laten aanpassen. Mensen met een negatief lichaamsbeeld gaan steeds meer doen om dat beeld te verbeteren voor zichzelf. En dat kan veel risico’s en complicaties met zich meebrengen.  

Ik vind het een hele interessante stelling, maar best lastig. Ik twijfel nog een beetje. Als je tussen de 18 tot 25 bent zit je in een ontwikkelingsfase waarin je je eigen identiteit aan het ontwikkelen bent. De invloeden van leeftijdsgenoten zijn heel erg groot in deze levensfase. Na deze fase kom je terecht in de echte volwassenheid en ben je minder beïnvloedbaar. In deze periode van je leven kan je beter de keuze maken: wil ik dit omdat ik dit wil? Of wil ik dit omdat de media mij een bepaald beeld geeft waar ik op wil lijken? Na de ontwikkelingsfase van je 18e tot je 25ste kun je het beste bepalen of je een rigoureuze of permanente ingreep laat doen.  

Maar aan de andere kant ben je jongvolwassen en mag iedereen eigen keuzes maken. Het zou fantastisch zijn als er meer voorlichting zou komen op middelbare scholen over media en zelfbeeld. Wat is echt, wat is nep en zou waarom zou je dit willen? Ik denk dat dit jonge mensen heel erg zou helpen om beter geïnformeerd te zijn over de keuzes die ze maken. Het is belangrijk om jongeren te informeren omdat ze open staan voor verschillende invloeden van buitenaf. Ouders en jongvolwassenen zouden een open dialoog moeten houden om na te gaan welke motieven onderliggend zijn aan het willen doen van een ingreep; waarom wil een jongeren een ingreep? Steun je dit als ouder? Help je je jongvolwassen kind met de juiste informatie en een goede arts zoeken? En wat dat betreft denk ik dat het geen kwaad zou kunnen om de leeftijdgrens te verplaatsen naar 25 jaar. Maar toch blijft 18+ volwassen en dan mag je zelf keuzes maken. Waarom zou iemand wel mogen stemmen maar geen keuze over het lichaam mogen maken?  

1. Als je een ingreep overweegt bedenk heel goed wat het resultaat gaat brengen en wat het oplost. Word je er echt gelukkiger van? 

2. Laat je goed informeren over de risico’s en mogelijke complicaties. Check het platform www.wiemooiwilzijn.nl  

3. Kies voor een goede arts. Een goede arts is iemand die met jou meekijkt. Wat past er bij jou lichaam en wat is haalbaar? Een goede arts zou geen irrealistische dingen willen na streven. Een goede arts kijkt met jou wat de reden is dat je een ingreep wilt laten doen. Controleer of hij de juiste papieren heeft en vraag bij en consult naar foto’s van zijn werk. Op www.bigregister.nl kun je alle plastische chirurgen vinden.