Zijn hittegolven een gevolg van de klimaatverandering?

Er is geen ontkomen aan; het wordt steeds warmer op aarde. Het aantal hittegolven per jaar is met vijf keer toegenomen in vergelijking met honderd jaar geleden. Is dit een gevolg van de klimaatverandering?

‘De extreme weersgebeurtenissen waren lange tijd moeilijk te koppelen aan het klimaat’, schrijft de World Weather Attribution in een groot rapport. ‘Maar nu is elke hittegolf sterker en waarschijnlijker de oorzaak van klimaatverandering.’ Waar honderd jaar geleden gemiddeld 1 keer per jaar een hittegolf voorkwam, gebeurt dat tegenwoordig gemiddeld 5 keer in het jaar.

Na de vele hittegolven in de zomer van 2022 waarschuwden wetenschappers dat dit er komende jaren alleen maar meer zullen worden. ‘Die stijgende temperaturen zijn het directe gevolg van door mensen veroorzaakte klimaatverandering, onder meer door de aanhoudende uitstoot van broeikasgassen en de vernietiging van bossen’, staat op Joop.

Verband 
Volgens Sjoukje Philip van het KNMI is het niet gek dat hier een verband is: ‘Bij stortbuien en overstromingen spelen altijd andere factoren mee, maar bij hitte is de relatie met de opwarming heel direct.’ Omdat de gemiddelde temperatuur op aarde is gestegen, werkt dit door in elke hittegolf.

Wanneer is er sprake van een hittegolf?
Het KNMI gaat uit van een hittegolf wanneer het minimaal vijf opeenvolgende dagen warmer is dan 25 graden én wanneer minstens drie daarvan de 30 graden aantikken. Als de opwarming wordt gemeten, gaat het over een gemiddelde van de hele aarde. Temperaturen die vroeger ‘extreem’ waren, worden nu ‘minder gebruikelijk’ genoemd.

Wat als het blijft?
Wat als de hoge temperaturen tijdens een hittegolf niet van tijdelijke duur zijn, maar structureel blijven aanhouden? 'We zien dat we ons door het veranderende klimaat steeds meer moeten aanpassen', vertelt manager klimaatadaptatie Edwin van der Strate in Vroeg!. 'We moeten wennen het feit dat er vaker hittegolven, hoosbuien of bosbranden zullen zijn.' 

Limburg 
In de zomer van 2022 stond Limburg volledig onder water. ‘We hebben gekeken naar de neerslag die tot deze overstromingen heeft geleid en zien dat die inderdaad heftiger is geworden door een veranderd klimaat. En we zien dat deze neerslag ook vaker voorkomt door klimaatverandering’, stelt Philip. De hoeveelheid neerslag tijdens deze periodes van heftige regenval is met 3 tot 19 procent toegenomen.

Maar wat hebben we hiervan geleerd? In Vroeg! somt journalist van De Limburger Paul Bots een aantal verbeterpunten op: ‘Allereerst moeten de meetsystemen beter worden aangesloten’, begint hij. ‘Zo kan er beter worden gezien wat er qua neerslag aankomt.’ 

Bosbranden 
Ook Australië is groot slachtoffer geworden van het klimaat. De bosbranden in 2020 blijken een duidelijke link te hebben met de opwarming van de aarde. Ook het aantal branden in het Braziliaanse Amazonegebied is nog nooit zo hoog geweest. Vroege Vogels meldt een hoeveelheid van 3358 verschillende branden in een tijdsbestek van 24 uur. ‘Dat is bijna drie keer zoveel als tijdens de meest verwoestende dag in augustus 2019, toen beelden van het brandende regenwoud de hele wereld overgingen.’ De bosbranden in de Amazone gaan vaak samen met ontbossing; iets wat veelal illegaal voorkomt in het gebied. Vele branden worden veroorzaakt door boeren die stukken bos in brand steken om plaats te maken voor landbouw.

Jungle Inferno
In De Amazone gaat documentairemaker Sandra Korstjens op bezoek bij houthandelaar Baltazar. De economie in zijn gebied draait op de handel van hout en hij heeft inmiddels zoveel kapbedrijven dat hij is uitgeroepen tot ereburger. ‘Toen ik net in deze stad kwam wonen was het heel anders; alles was bos, waardoor ik goed kon verdienen’, zegt Baltazar. Per gekapte boom verdient hij honderd euro. ‘Het is nauwelijks de moeite waard, maar we moeten het doen om te overleven.’