Worden singles gediscrimineerd?

Over dertig jaar bestaat de helft van Nederland uit singles en dat is een probleem, volgens theatermaker Marjon Moed. 

Vooralsnog is onze maatschappij helemaal niet ingericht op alleenstaanden, aldus Moed in Spijkers met Koppen. Sterker nog: singles worden gediscrimineerd.

Hoe zit dat? 
‘Het achterstellen van alleenstaanden gebeurt eigenlijk op heel veel gebieden’, volgens Moed. Door de overheid en door bedrijven, en op de woningmarkt is het probleem het grootst. Tijd voor een beetje bewustwording, vindt ze.

Die discriminatie, hoe ziet dat er in de praktijk uit?
‘Bijvoorbeeld bij de sportschool, daar kun je een sportpas krijgen voor een echtpaar: dan kunnen twee mensen, met twee kinderen, voor een veel goedkoper tarief sporten, terwijl als je dat met twee vrienden wil doen dat niet mag. Dan krijg je allebei een aparte pas.’

‘Vorige week was ik met een 87-jarige vrijgezelactivist aan het praten en die zei: “Nederland vaart wel dankzij de vrijgezel.” Toen dacht ik: dat klopt. Bijvoorbeeld als je doodgaat’, besluit Moed. ‘Dus je gaat dood en je hebt heel veel geld. Bijvoorbeeld zeshonderdduizend euro. Als je dat aan je partner nalaat, dan betaalt die daar nul procent belasting over. Maar als je diezelfde zeshonderdduizend euro aan een goede vriend nalaat, dan betaalt die vriend daar tweehonderdduizend euro belasting over.’

Ook in de supermarkt wordt het verschil duidelijk. Zo kopen veel vrijgezellen halve broden. Nou zou je denken: een half brood kost toch gewoon de helft van een heel brood. Nee, zo werkt dat niet. Waar een heel brood in de supermarkt €2,75 kost, betaal je voor een half brood €1,75. ‘De mensen die samen zijn krijgen al vijf boterhammen gratis, daar kan ik weer twee dagen van eten’, aldus Moed.

Het grootste probleem heeft te maken met vakanties. ‘Als je in je eentje naar een hotel gaat betaal je namelijk vaak een eenpersoonstoeslag. Dan betaal je dus ook voor het ontbijt van iemand die niet naast je in bed ligt.’

Vrijgezellen-maatschappij
Gelukkig past onze samenleving zich langzamerhand wel aan. Het vrijgezellenbestaan wordt steeds normaler. Het is tegenwoordig een stuk makkelijker om vrijgezel te zijn dan vroeger. De samenleving heeft zich voor een groot deel aangepast aan de nieuwe vorm waarin mensen vaker alleen leven. Dat begint volgens hoogleraar sociale demografie Jan Latten al bij het uit huis gaan. 60% van de jongeren die op zichzelf gaat wonen, gaat alleen. Vroeger was het gebruikelijk om vanuit het ouderlijk huis direct te gaan samenwonen met een liefdespartner.

Er ontstaan steeds meer mogelijkheden voor vrijgezellen om samen te leven zonder dat daar een relatie aan te pas komt. Zelfs het krijgen en opvoeden van een kind met iemand waar geen liefdesrelatie mee bestaat, is niet meer uitzonderlijk.

Toch blijft de norm voor veel mensen het hebben van een relatie. Schrijver en vrijgezel Romilde van Dongen merkt dat heel duidelijk. Ze is nu 37 en krijgt continu van haar omgeving te horen dat ze vaart moet maken met het vinden van een man, mocht ze nog kinderen willen. ‘Want na je vijfendertigste wordt het allemaal minder. Dat raakt je wel.’ Los van het krijgen van kinderen wordt het vrijgezellenbestaan door veel mensen bestempeld als een tussenfase waarin iemand zoekt naar een nieuwe partner.

Ideaalbeeld
Voor jongeren is het ideaalbeeld van huisje, boompje, beestje niet verdwenen. Latten: ‘Geluk is de algemene drijfveer; als je jong bent wil je dat met een partner. Als dat gelukkige gevoel aanhoudt en de relatie standhoudt is dat fijn. Als dat niet zo is, is het ook oké om alleen te zijn.’ Het is ook een mythe dat vrijgezellen minder gelukkig zijn dan mensen met een relatie. Je kan volgens Latten namelijk beter vrijgezel zijn dan in een ongelukkige relatie zitten. Maar zit je in een gelukkige relatie, dan ben je over het algemeen wel weer gelukkiger dan een vrijgezel.

'Alleen is oké'
Om die reden moet er, volgens Moed, nog een hoop gebeuren voor vrijgezelle Nederlanders om op gelijke voet te staan met gesettelde landgenoten. ‘Ik denk dat er heel veel dingen in de wet- en regelgeving aangepast moeten worden om ervoor te zorgen dat alleenstaanden niet meer gediscrimineerd kunnen worden en niet meer worden achtergesteld.’ Daarom pleit ze voor een alleenstaande-toetsing. ‘Als er beleid wordt gemaakt, kijk dan wat dat doet voor de alleenstaande.’ Daarvoor is ze de petitie ‘Alleen is oké’ gestart. ‘Die ga ik aanbieden aan de bekendste vrijgezel van Nederland: Mark Rutte.’