Wat zijn de schadelijke gevolgen van de mijnbouw in Nederland?

De scheuren in de muren van de Groningse huizen staan bij ons allemaal op het netvlies gebrand. Maar ook in het zuiden zijn de gevolgen van grondstofwinning maar al te goed te merken.

'’s Nachts hoor ik knallen’, vertelt een bewoner van Limburg in Dijkstra & Evenblij ter plekke. Die knallen komen uit zijn eigen huis. Of beter gezegd: de fundering. ‘Je schrikt je dood, elke keer zakt het huis een stukje verder.’ Scheuren, kapotte funderingen en zelfs sinkholes; voor meerdere plekken in Nederland een onontkoombaar gevolg van de mijnbouw.

De mijnen 
‘Toen de mijnen nog open waren in de jaren 60, werden de kolenlagen weggehaald’, begint Heerlenaar Jan de Wit. ‘De grond is op sommige plekken meters gezakt.’ Dit had als gevolg dat de omliggende woningen last hadden van scheuren in de muren, maar die werden destijds door de mijnwerkers gerepareerd. Toen de mijnen begin jaren 70 hun deuren sloten vielen de reparaties weg, maar de schade niet.

Mijnwater
Bij scheuren door verzakking houdt het niet op. De mijnen vulden zich met water: ‘Op een gegeven moment zijn ze gestopt met dat weg te pompen. Op den duur komt het zo vol te zitten dat er een enorme druk ontstaat.’ Het drukkende water kon lang onder de tafel geschoven worden, maar nu is de situatie volgens De Wit menens. ‘De grond wordt omhoog gedrukt, waardoor de bodem weer stijgt. Daardoor scheuren de huizen opnieuw.’

Groningen vs Limburg
‘In Groningen zien we de extreemste gevallen’, laat hoogleraar mijnbouwschade Michiel Tjepkema weten. Daar zijn de problemen het gevolg van gaswinning. ‘De huizen moeten extra versterkt worden.’ In Groningen gaat het om 380.000 schadegevallen. ‘In Limburg ligt dat getal een stuk lager; in de nabije toekomst kunnen 10.000 mensen last krijgen van schade aan hun huis.’ Volgens Tjepkema doet het cijfer er niet toe: ‘We hebben het over massa-schades. Daar moet een voorziening voor zijn.’

Speciaal fonds
Goed nieuws voor Limburg: die voorziening gaat er komen. De burgers die kampen met mijnbouwschade worden namelijk gecompenseerd. Maar daarmee zijn de problemen natuurlijk niet verholpen. ‘Zo’n twintig jaar kunnen deze schades zich nog doorzetten in de regio’, legt de hoogleraar uit. Juridisch gezien een lastige situatie, omdat je te maken zou kunnen hebben met verjaring. ‘Maar dat werkt niet zo bij mijnbouwschade; ook over twintig jaar vallen de gevallen nog te koppelen aan de mijnbouw van de vorige eeuw.’