Wat voor invloed had 9/11 op migranten?

Opgroeien ten tijde van de verschrikkelijke aanslagen van 9/11 was voor veel mensen met een migratieachtergrond een verwarrende periode. Lotfi El Hamidi vertelt in Khalid & Sophie over zijn ervaringen en de lange nasleep ervan.

Delfshaven, Rotterdam 1950. Veel arbeiders met een migratieachtergrond verhuizen naar de gemeente, waardoor Delfshaven snel verandert. Vanaf de jaren 80 gaat het hard achteruit door massawerkloosheid, verloederde buurten en het ontstaan van een heel grote onderklasse. ‘Ik ben opgegroeid in de jaren 90 in Rotterdam. Ik merkte dat veel mannen werkloos waren, gezinnen in armoede leefden en dat er veel migranten woonden. Dat schepte een onderlinge band, maar het zorgde tegelijkertijd ook voor verwijdering van de rest van de samenleving’, vertelt Lofti El Hamidi aan presentator Khalid Kasem. Door de gebeurtenissen op 9/11 kwamen alle maatschappelijke ontwikkelingen samen en dat zorgde voor veel stress in een wijk als Delfshaven.

Epicentrum

Ronald Sørensen, oprichter van Leefbaar Rotterdam, was destijds El Hamidi’s invaldocent. Op dat moment voelde El Hamidi dat het gevoel van anders zijn heel dichtbij kwam: ‘Het huis van Pim Fortuyn stond enkele honderden meters verderop. Rotterdam was eigenlijk het epicentrum van het populisme, maar ook van het “multiculturele drama”, zoals dat genoemd werd. Al deze groeperingen kwamen samen op mijn school.’

El Hamidi is historicus en wil met zijn boek Generatie 9/11 al zijn ervaringen over vroeger delen, om bewustzijn te creëren bij de samenleving. ‘Toentertijd was het een collectieve ervaring. Niet alleen in Nederland, maar in het gehele Westen. Ik kwam erachter dat er vrij weinig over deze generatie geschreven is. Ik besloot om alles op te schrijven met als doel een venster te zijn voor de samenleving en om te laten zien dat niet alleen mijn gevoel, maar ook dat van veel andere mensen met een migratieachtergrond heel beklemmend was.’

9/11

9/11 leek voor El Hamidi bijna op een film: ‘Mijn televisie stond aan in de woonkamer en ik keek ernaar en ik dacht: dit gebeurt alleen in Amerika. Tegelijkertijd zag ik de angst in de ogen van mijn ouders, want hun koffer waar ze mee naar Nederland waren gekomen moest voor hun gevoel bij wijze van spreken alweer klaarstaan om te vluchten uit Nederland.’ De bezorgdheid is in El Hamidi’s ogen te zien. Na 9/11 werden groeperingen met een migratieachtergrond bestookt met vragen. El Hamidi zat nog in zijn tienerjaren en had geen antwoorden. ‘Ik merkte dat ik na de aanslagen heel anders werd behandeld. Er hing een vreemde sfeer als ik de tram pakte naar school. Er waren toentertijd geen sociale media, maar wel kranten die je gratis in het ov kon pakken. Met grote letters stond op de voorpagina: "Bin Laden hoofdverdachte." Dit maakte alles heel moeilijk voor mij als kind.’

Eerste en tweede generatie

Het verschil tussen de eerste en tweede generatie is groot. De eerste generatie bestaat voornamelijk uit gastarbeiders die - net als El Hamidi’s ouders - nederig en dankbaar zijn, maar zich tegelijkertijd ook klein houden en niet zichtbaar zijn. In tegenstelling tot de tweede generatie: ‘Mijn generatie wilde niet weglopen, maar figuurlijk de wereld bestormen en onze plek opeisen. We wilden ons niet zomaar laten wegjagen. Daardoor zag je een beetje een generatiekloof.’ Dit zorgde voor een strijd tegen de rest van de samenleving en tegen de oudere generatie. De tweede generatie is – net als El Hamidi – in tegenstelling tot hun ouders, in Nederland geboren en opgegroeid in Nederland. Zij willen zich - vergeleken met de eerste generatie - niet excuseren voor de daden van andere mensen. Dit zorgde niet alleen voor boosheid bij deze generatie, maar ook voor vermoeienis.

Toekomst

El Hamidi benadrukt dat de samenleving in vergelijking met vroeger anders denkt over bijvoorbeeld migranten dan voorheen: ‘We zijn als samenleving ontzettend gegroeid en niet blijven hangen in het verleden. Daarentegen zitten politici nog wel vast in een groef waar ze maar moeilijk uitkomen.' Dat leidt tot polarisatie, ‘met aan de ene kant de rechtse partijen die om cynische redenen blijven roepen dat het nooit wat wordt met ons en aan de andere kant de linkse partijen die roepen dat migranten het land hebben opgebouwd. Dat vind ik ongemakkelijk en niet nodig. Een migrant mag net zo gemotiveerd of lui zijn als iedere andere Nederlander. Je hoeft geen burgemeester van Rotterdam te worden om te rekenen op steun van de samenleving.’