Wat?! Sommige militairen leven rond de armoedegrens?

Defensie kampt met een personeelstekort. Steeds minder jongeren willen namelijk nog militair worden. Mooie en uitdagende filmpjes moeten jongeren overtuigen van het leven als militair. Maar aan de achterkant is het een stuk minder rooskleurig dan in de campagne getoond wordt.

De druk waaronder moet worden gewerkt is vaak groot, defensie heeft al jaren te maken met een tekort aan materieel en geld. Nu blijkt dat ook het salaris van de militairen te wensen overlaat.

Barricade
Het gebeurt niet vaak dat militairen zich uitspreken tegen de slechte werkomstandigheden. Tot afgelopen jaren. Meerdere problemen, waaronder slecht werkend materieel en munitietekorten, deden de militairen op de barricade staan. Nu doen ze dat opnieuw: voor het salaris. ‘Helaas is dit al langer aan de hand. We hebben een hele hoop problemen gehad de afgelopen jaren en gelukkig ook een hele hoop problemen opgelost’, aldus majoor Thijs van Leeuwen, van de Officierenvereniging, in De Nieuws BV. ‘Maar ik maak me al langer druk om het basissalaris van mijn collega’s. Dat is gewoon niet op orde. Daarbij is de beloning voor extra inzet naar mijn mening zwaar onder niveau. Daar maak ik mij hard voor.’

Armoedegrens
In sommige gevallen is het zelfs zo slecht gesteld met het salaris dat collega’s van Van Leeuwen op de armoedegrens leven. En dan gaat het niet over de groentjes. ‘Dan heb ik het over ervaren onderofficieren; sergeanten die met hun gezin rond de armoedegrens zitten. Dat is voor mij echt onacceptabel.’

Waardering
Om het salaris in perspectief te plaatsen: een sergeant is een gekwalificeerd leidinggevende die verantwoordelijk is voor het leidinggeven over meerdere manschappen. ‘Vaak vijf à tien. Soms nog meer’, aldus Van Leeuwen. ‘Hij is verantwoordelijk voor de opleiding en training; het niveau van zijn mensen. Hij is ook verantwoordelijk voor vaak tonnen aan materieel.’ Voor al deze verantwoordelijkheden wordt een sergeant qua salaris gelijk gewaardeerd met een beroepschauffeur of een matroos op een sleepboot. ‘Alle respect voor het werk wat díe mensen doen, maar dan waarderen we het niveau van het werk van onze mensen niet.’

Niet serieus genomen
Ook de jongens en meiden die net bij Defensie binnenkomen worden slecht gewaardeerd. De soldaten, ‘de mensen die de kooltjes uit het vuur halen tijdens missies’, volgens Van Leeuwen, worden op een schaal 1 gewaardeerd. Dat is vergelijkbaar met een medewerker van de sociale werkplaats. ‘Dan nemen we het werk van onze militairen niet serieus’, aldus Van Leeuwen.

Het functiesysteem op basis waarvan militairen betaald worden is volstrekt ouderwets en niet meer van deze tijd, volgens D66-Kamerlid en defensiewoordvoerder van de partij Salima Belhaj. Mensen worden volgens Belhaj niet betaald op basis van hun competenties en taken en verantwoordelijkheden. ‘Daarom is het nodig dat dat functiewaarderingssysteem, na ruim honderd jaar, herzien wordt. Zodat mensen betaald worden voor het werk en de verantwoordelijkheden die dat met zich meebrengt’, aldus Belhaj.

Meer salaris
Onlangs werd de visie op Defensie in 2035 bekendgemaakt. Er zou meer geld naar Defensie moeten, tussen de dertien en zeventien miljard, als het aan minister Ank Bijleveld ligt. Maar in deze toekomstvisie wordt met geen woord gerept over de mensen die het werk iedere dag uitvoeren - de militairen - en al helemaal niet over hun salaris. Volgens Belhaj is het goed dat die visie er eindelijk ligt: ‘Daar was behoefte aan’, vertelt ze. Maar, zoals ze al jaren benadrukt, moet eerst de basis goed zijn. ‘En de basis dat zijn de mensen. Je hebt niks aan oneindig veel materieel. Dat heb je ook nodig, maar de basis zijn toch echt de mensen. Als je weet dat er tienduizend vacatures zijn, terwijl er een heleboel mensen vastlopen in hun werk omdat ze het gevoel hebben dat ze de ruimte niet krijgen, onder slechte omstandigheden in kazernes moeten werken, en gebrekkig materieel hebben; dan ligt daar een gigantische uitdaging’, legt Belhaj uit.

AV-akkoord
Kortgeleden is er daarom een zogenoemd AV-akkoord (arbeidsvoorwaarden) gesloten. ‘Er zijn stappen gemaakt’, aldus Van Leeuwen. Maar de belofte die toen is gedaan met betrekking tot de salarissen is tot op de dag van vandaag nog niet nagekomen. En dat lijkt vooralsnog ook niet dichtbij, als we Van Leeuwen mogen geloven. ‘Daar zijn nog stappen te maken en daar zie ik ook een rol weggelegd voor de Kamer en mensen zoals mevrouw Belhaj.’ De liefde voor het vak is wat de militairen de das omdoet, volgens Van Leeuwen. ‘Wij doen ons werk met liefde en we gaan door waar anderen stoppen, en met name dat is waar we trots op zijn, maar het maakt ons ook zwak. Wij gaan door, ook al zijn de omstandigheden niet optimaal. Wij blijven ons werk doen. Dat moet ook; in het belang van Nederland. Maar dan hebben we dus wel politici nodig die voor ons opkomen.’

Druk opvoeren
Ook Belhaj geeft toe dat het te lang duurt. ‘Elke dag dat het niet voor elkaar komt, dat er geen overeenkomst wordt bereikt, betekent eigenlijk dat er de mogelijkheid is dat er nog meer militairen zeggen: “Ik ga een andere baan zoeken.”’ Van Leeuwen heeft vertrouwen in de wil en het doorzettingsvermogen van individuele Kamerleden, maar vraagt zich af of ze de urgentie voldoende vatten. Er is volgens Van Leeuwen veel druk en hulp nodig vanuit politici, om de staatssecretaris en minister de ruimte te bieden om nu écht iets te gaan maken. Ze zijn namelijk afhankelijk van anderen om de druk op te voeren; zelf mogen militairen niet staken. ‘Wij zijn het meeste beperkt in onze mogelijkheden om actie te voeren. Temeer daarom hebben wij mensen nodig die zich hier openlijk voor uitspreken en vooraanstaande politici die ons daar openlijk in steunen, want wij kunnen het niet altijd zelf doen en dat maakt de onderhandelingspositie van onze mensen toch wat minder sterk.’