Wat maakt Matthijs van Nieuwkerk zo’n goede interviewer?

Vijf professionele vragenstellers – die regelmatig aanschoven in DWDD – over de stijl van hun collega. 

Coen Verbraak
Maakte de interviewseries Kijken in de ziel. Won in 2013 de Sonja Barend Award voor beste televisie-interview van het jaar.
‘Het bijzondere aan Matthijs van Nieuwkerk is dat hij jou als gast het gevoel geeft dat zijn hele dag goed is nu jij er bent. Je voelt je uitverkoren. Ik heb wel vaker in televisieprogramma’s gezeten, maar dit heb ik nog bij niemand meegemaakt. Het is iets anders dan charisma. Het zorgt ervoor dat je gaat bloeien aan zo’n tafel, dat je boven jezelf uitstijgt. Er gebeurt iets magisch. Een keer of tien heb ik bij Matthijs gezeten, en dit viel me alle keren op.’

Sonja Barend
De ‘koningin van de talkshow’. Naamgever van de Sonja Barend Award, die jaarlijks in De wereld draait door werd uitgereikt.
‘Als je er zit, dan voel je je thuis. Hij kijkt je aan en op dat moment ben jij het belangrijkste in zijn leven.’

Antoinnette Scheulderman 
Tafeldame in DWDD. Interviewt voor LINDA. en Volkskrant Magazine. Presenteert het interviewprogramma Kunststof op Radio 1. 
‘Matthijs plaatst zijn gasten op een voetstuk. De wereld draait door bewondert zonder gêne, dat zie je niet vaak. Interviewprogramma’s en talkshows spelen doorgaans voor Spaanse Inquisitie: ze gaan ervan uit dat iemand wat te verbergen heeft en iets moet opbiechten.’

Verbraak
‘Interviewen is niet een kwestie van vragen stellen. Het gaat erom dat je een goed gesprek voert. Matthijs maakt contact met mensen: hij luistert goed en geeft je het idee dat hij je ziet en hoort. Natuurlijk hoort hij als interviewer voorbereid te zijn en oprechte belangstelling te hebben. Tijdens het gesprek moet hij alert zijn, hij moet snel door de kaartenbak in zijn kop kunnen bladeren en het formuleren van de juiste vragen hoort daar ook bij. Maar een interviewer is geen vragenmachine. Vragen zijn de vork waarmee hij eet, ze zijn niet de maaltijd.’

Barend
‘Matthijs is zeer erudiet. Als neerlandicus is hij dol op taal, maar hij heeft ook verstand van boeken, van gedichten, muziek, sport… Dat kunnen maar weinig mensen zeggen. Als presentator en interviewer ben je altijd bezig het nodige te weten te komen over al die onderwerpen die in je programma de revue passeren. Het is enorm hard werken. Matthijs’ voordeel is de voorsprong die hij heeft: hij wéét al zo ontzettend veel.’

Twan Huys
Presenteerde Nieuwsuur, College tour en RTL Late night. Won in 2011 de Sonja Barend Award. Zat als oud-correspondent regelmatig in DWDD als Amerika-commentator.
‘Wat opvalt, is dat enorme tempo. Dat ligt wel tien keer hoger dan in, noem eens wat, Barend & Witteman. De gesprekken hebben daardoor een gigantische dynamiek en kijker noch geïnterviewde krijgt de mogelijkheid te verslappen.

Janine Abbring
Was ooit Jakhals in De wereld draait door. Presenteert Zomergasten. Won in 2017 de Sonja Barend Award.
‘Ik bewonder Matthijs’ talent om snel tot de kern te komen in een kort interview. Het is ongelofelijk moeilijk om in zes tot acht minuten een persoonlijk gesprek te voeren. In zo’n sneltreinvaart toch een vertrouwelijke, intieme sfeer te creëren waarin iemand bereid is zich kwetsbaar op te stellen, dat is razendknap.’

Scheulderman
‘Gedwongen door de tijd moet Matthijs van tevoren weten welke route hij door een gesprek neemt en wat zijn gehoopte einde is. Als ik aan tafel zit, voel ik dat hij een plan heeft. Hij werkt ergens naartoe en houdt de teugels stevig in handen. De opzet helpt daarbij. In Jinek of Op1 zitten de tafels vol en dus komt het weleens voor dat de andere gasten zich met een gesprek bemoeien. Dat is heel vervelend voor een interviewer. Als je Matthijs op een verkeerde manier interrumpeert, zie je dat aan zijn blik. Daar zit hij niet op te wachten.’

Huys
‘Ik vond het prettig om mijn gesprekken van tevoren uit te schrijven. Dan konden we Matthijs’ tempo aanhouden. Met een redacteur van DWDD zette ik alles op papier: de vragen, mijn antwoorden, en de momenten waarop een filmpje moest worden ingestart. Let wel, de gesprekken waren niet volledig gescript. Matthijs en ik improviseerden. Maar we hadden een fundament en we wisten waar we naartoe gingen.’

Scheulderman
‘Matthijs zorgt ervoor dat zijn gasten snel antwoorden. Door het format is er geen tijd voor ze om nog eens even te gaan bedenken wat ze eigenlijk vinden, van een onderwerp. Als hij merkt dat iemand niet beknopt kan formuleren, neemt hij het over. Dan zegt hij: “Het is toch zo dat jij…” Na zo’n samenvatting bevestigt de gast dat zijn verhaal inderdaad zo in elkaar zit. Sommigen – vooral zij die al verstard van de zenuwen aan tafel zaten – zijn erg blij met zo’n ingreep. -Matthijs doet het chic, hij zorgt ervoor dat de gast weer kan aanhaken, dat het tempo in het gesprek blijft en dat de kijker op het puntje van zijn stoel blijft zitten. Als ik Kunststof presenteer, probeer ik die tactiek ook weleens. De gast weer even op weg helpen, zonder hem of haar voor het hoofd te stoten.’

Verbraak
‘Het heeft geen zin voor mij om te interviewen zoals Matthijs dat doet. Die manier past bij hém. Een goede interviewer neemt zichzelf mee, en maakt daardoor iets wat een ander niet maakt.’

Abbring
‘Ik heb nog nooit interviewtechnieken van Matthijs in mijn eigen gesprekken gebruikt. Ik denk niet in die termen. Ik zie eerder dat elke interviewer een eigen stijl heeft die samenhangt met zijn of haar persoonlijkheid. Het heeft dus, denk ik, vrij weinig zin om de “technieken” van iemand anders zelf te gaan zitten toepassen als je daardoor niet meer jezelf bent en het natuurlijke verloop van het gesprek loslaat.’

Barend
‘Technieken? Die had ik helemaal niet. Je kunt misschien op de school voor journalistiek meer leren over gesprekstechnieken, maar op televisie draait het om je persoonlijkheid. En om zijn wie je bent. Je kunt je in een dagelijks programma als DWDD, dat zo lang op de buis blijft, niet anders voordoen. Dat moet je ook niet proberen. De kijker ziet dat, die prikt daar doorheen. En een gast voelt zich er onveilig door. -Matthijs is op televisie volstrekt zichzelf. Hij handelt zoals zijn hoofd en zijn hart hem ingeven.’

Scheulderman
‘Zo nu en dan kan Matthijs ineens de koude douche aanzetten. Je weet nooit precies bij wie hij dat gaat doen. Martijn van Dam, die zich in 2012 kandidaat stelde voor het voorzitterschap van de PvdA, draaide hij opeens de duimschroeven aan. De politieke carrière van die man was meteen over.’

Barend
‘Hij kan van alles uithalen met zijn gasten, juist omdat hij zo aardig is. Ook met mensen op wie hij kritiek heeft, want Matthijs zorgt ervoor dat zij zich niet bedreigd voelen. Ik herinner me een perfect gesprek dat hij had met oud-PvdA-politicus Rob Oudkerk. Die wilde burgemeester van Amsterdam worden, maar had een affaire achter de rug met dames van lichte zeden. Dat was in wezen een kei- en keihard gesprek, maar op zo’n onnavolgbare manier dat het nergens misliep. Integendeel, Oudkerk gaf overal antwoord op.’

Scheulderman
‘Mijn interviewstijl onderscheidt zich van die van -Matthijs door de onderwerpkeuze, bijvoorbeeld. Zo praat hij niet graag over seks. We hadden eens Mart Smeets op bezoek die een roman had geschreven waarin veel seks voorkwam. Toen ik dat boek las, zag ik steeds een seksende Smeets voor me. Ik vond het geen probleem om hem daar in DWDD vragen over te stellen. Matthijs gaf me alle ruimte, want hij vond het wel fijn dat hij niet degene was die dat hoefde te doen. Verder zit dat ophemelende niet zo in mij. Mijn interviewstijl is directer: ik benoem met minder omwegen de pijnlijke onderwerpen en ik houd er wel van als er wrijving in een gesprek ontstaat.’

Verbraak
‘Toen DWDD net begon, vond ik het gewoon een programma met wat korte gesprekjes. Matthijs wisselde de presentatie af met Francisco van Jole en hij was nog lang niet zo goed. Zijn handelsmerk was vooral sfeer. Nu zijn het gesprekken met een grote G geworden. Matthijs kan veel meer onderwerpen aan dan in het begin – zwaardere, vooral. Geen thema is te groot voor hem. Het is een kwaliteit van zijn programma dat ook zaken als literatuur en opera de revue passeren, die traditioneel lastig liggen op televisie. Matthijs dient ze op een geweldige manier op, want nog steeds houd je er als kijker een goed gevoel aan over.’

Huys
‘Het mooiste vind ik het als de gast in vorm is en de interviewer ook. Zoals die keer met filosoof des Vaderlands René Gude. Dat was een prachtig gesprek, goed gecomponeerd en voorbereid. Ik heb eens meegedaan aan een eerbetoon aan Frank Sinatra. Als een dompteur-dirigent verdeelde Matthijs de verhalen over de uitzending.’

Verbraak
‘Dit laatste seizoen vind ik heel bijzonder. Matthijs laat veel van zichzelf zien. Denk aan dat gesprek waarin hij zijn angsten doornam met neuroloog Erik Scherder – dat vond ik een prijs waard. En wat dacht je van die thema-uitzending met Holocaust-overlevende Selma van de Perre?’

Barend
‘Matthijs is absoluut perfect in wat hij doet. Ik weet niet of de wereld doordraait zonder hem. En daar moet je ook niet naar zoeken, denk ik.’  

Vrijdag 27 maart was de laatste aflevering van De Wereld Draait Door te zien.