Wat is typisch Nederlands?

Na verschillende Typisch-series door het hele land weet eindredacteur Marieke Rietkerk: Nederlanders hebben méér voor elkaar over dan veel tv-programma’s suggereren.

Marieke, wat is typisch Zeewolde?
Het is een heel uitgestrekte plek. Het staat op ingepolderd land, wat ooit het beloofde land was. De boeren die daar neerstreken, zijn ongelofelijk ondernemend. Wat er niet was, is gemaakt.

De serie Typisch Zeewolde is onderdeel van de Typisch-serie over Nederland. Klopt het beeld over Nederland dat veel programma’s schetsen met de werkelijkheid?
Je leest weleens dat iedereen achter zijn laptop in zijn eentje zit te eten bijvoorbeeld. Nou, dat zien we niet terug als we bij doodnormale gezinnen thuis komen. Ik merk ook dat op vele plekken de saamhorigheid veel groter is dan je in veel programma’s terugziet. Mensen zijn echt bereid om iets voor een ander te doen. We volgden bijvoorbeeld Angela, een vrouw die over straat liep met een pannetje hachee, dat haar vader voor haar gemaakt had – hij woont een paar deuren verderop. Angela is na een heftig drugsverleden teruggekeerd naar de Wielenpôlle, waar ze zich veilig voelt. Of Henk in de Kleiburg-flat in de Bijlmer, die voor dertig man kookte voor het burenhuis, onderin de flat. En de vrouwen van de jongens die samen een sportschool hebben, waardoor ze ’s avonds bijna nooit thuis zijn. Die vrouwen en hun kleine kinderen eten en koken vaak samen, en vormen zo een geweldig viermanschap.

In talkshows en op sociale media zie je alleen de tegenstellingen. Alsof we alleen nog maar ruzie met elkaar maken.
We begonnen deze serie in de nog steeds arme wijk Wielenpôlle in Leeuwarden. ‘Ver van Den Haag,’ zo gaat het cliché, en zo is het feitelijk natuurlijk ook wel. Maar de suggestie is dat die mensen daar ook woedend over zijn. Dat zagen we helemaal niet terug, ze waren gewoon niet met Den Haag bezig. We vroegen ons tijdens die serie nog wel af: hoe krijgen deze mensen zelf grip op hun leven? Want ze ervaren dat ze in het stadhuis van Leeuwarden óók niet luisteren. En dat is wél dichtbij. Het geloof in de politiek is er daar dan ook niet.

Hoe werkt dat bij tv? Waarom die obsessie voor tegenstelling?
Journalisten zijn gewend zo te werken. In het verleden heb ik ook wel met gasten gebeld voor talkshows. Als ze te genuanceerd spraken, waren ze niet geschikt. Sommige kijkers zijn het misschien ook niet gewend dat ze ergens niets van hoeven te vinden, dat ze niet direct hoeven te kiezen tussen twee tegenpolen.

Heeft Nederland je tijdens het draaien van de Typisch-reeks ook nog verrast?
Ik dacht wel dat mensen in Nederland makkelijker het leven in eigen hand konden nemen. In Wielenpôlle spraken we een vrouw die in haar jeugd nooit de wijk uit was geweest. Ze nam haar ouders niks kwalijk, maar de school wel. Dat zij haar talent niet zagen. Uiteindelijk is ze naar het gymnasium gegaan, maar de moeite die mensen moeten doen om stappen te maken in het leven, geldt nu wéér, voor andere groepen mensen.

Wat doet Typisch met jezelf?
Ik zie nu allerlei mensen van alles voor elkaar organiseren – een bingo voor de buurt, dat soort dingen – en dan denk ik wel: misschien moet ik dit zelf ook eens doen. Mijn werk slokt nu alles op, maar hopelijk komt het er binnenkort van!

Typisch Eijsden, maandag om 19.18 op NPO 2