Wat is de kracht van een volkswijk?

'Probleemwijk' Tweebos moet plat, dat heeft de gemeente Rotterdam besloten. Er moet plaatsgemaakt worden voor duurdere koop- en huurwoningen. Maar waar moeten de oorspronkelijke bewoners dan heen?

‘Het is duidelijk dat de havenarbeider, de buschauffeur, de verpleegster, de zorgverlener, de zorgmedewerker, de politieagent en de leraar ook moeten kunnen wonen. De gedachte is dat het alleen maar gaat om hoogopgeleide mensen, terwijl ze die buschauffeur en die zorgverlener net zo hard nodig hebben’, klinkt het op de demonstratie van buurtbewoners van de wijk Tweebos in Rotterdam. De woningen in de wijk dreigen gesloopt te worden. En daar komen dan minder betaalbare woningen voor terug. Daarom komt de wijk in opstand. Leider van de opstand Menno Janssen: ‘We moeten zorgen dat niet alleen betaalbare koopwoningen, maar ook betaalbare huurwoningen overeind gehouden worden. We willen elkaar verenigen, zodat we samen sterker staan. (…) jullie staan niet alleen. We gaan ervoor.’

535 woningen
De gemeente heeft grootse plannen voor de wijk. Deze zou een upgrade nodig hebben. Armoede is in Rotterdam-Zuid een groot probleem, en daar wil de gemeente wat aan doen. Bijvoorbeeld door hele wijken te slopen, waaronder de Tweebos buurt. 535 woningen moeten plaatsmaken voor nieuwe woningen. En de oorspronkelijke bewoners; die moeten weg.

Sociale cohesie
‘Als ik in Tweebos kom dan zie ik dat de mensen die hier nog wonen echt met elkaar in contact zijn’, aldus Sophie Hilbrand in Opstandelingen. ‘Ze zijn voor een deel van elkaar afhankelijk en dat versterkt de sociale cohesie. Dat verdwijnt straks, door de sloopkogel.’

Problematisch?
De sloop van een volksbuurt als Tweebos maakt volgens stadsgeograaf Cody Hochstenbach meer kapot dan de gemeente zich realiseert. Ze maken een verkeerde inschatting, volgens Hochstenbach. ‘De aanname van beleidsmakers is altijd dat de concentratie van mensen met een laag inkomen of een migratieachtergrond problematisch is en de buurt onleefbaar maakt. Maar in de praktijk zie je vaak dat betaalbare wijken juist heel erg close zijn. Dat die mensen echt op elkaar vertrouwen, dat ze van elkaar uit kunnen gaan en dat er sterke sociale netwerken zijn. De mensen komen voor elkaar op en zijn misschien ook meer afhankelijk van elkaar.’

Blinde vlek
‘Willen ze het niet zien of is het een blinde vlek?’, vraagt Sophie. ‘Ik denk dat het een blinde vlek is’, aldus Hochstenbach. ‘Je moet je voorstellen dat gemeenteambtenaren en politici - en dat is geen verwijt, dat is gewoon zo - allemaal mensen zijn met een hoge opleiding, met een bepaald wereldbeeld. Die vinden een bepaald soort buurten prettig en die kennen een ander soort buurt veel minder. Dus het is denk ik een blinde vlek die te maken heeft met de achtergrond van veel politici en gemeenteambtenaren. Daardoor zien ze zo’n buurt misschien als een probleem, in plaats van dat ze de kracht van zo’n buurt zien.’

Waterbed-effect
Maar of een 'upgrade' nou de oplossing is, is zeer de vraag. ‘Ik zeg weleens dat Rotterdam baalt van haar eigen arme inwoners en liever een ander soort mensen in de stad zou willen hebben en dat komt onder andere tot uiting in dit soort buurten.’ Dan moeten de oorspronkelijke bewoners van een wijk weg uit die wijk en plaatsmaken voor rijkere inwoners met een hoger opleidingsniveau. Maar die mensen lossen niet op, die moeten ergens anders heen. Een waterbed-effect. ‘Het is niet het oplossen van die ‘problemen’, het is het verschuiven van die problemen. Als die problemen er al zijn. Het is te verwachten dat als die mensen al een plek in Rotterdam vinden, dat dat niet in een rijke buurt zal zijn, maar weer in een andere arme buurt.’