Wat bindt Fidan Ekiz en Renze Klamer als duo?

Met het duo Fidan Ekiz & Renze Klamer heeft BNNVARA in de vooravond een opvolger van Matthijs van Nieuwkerk gevonden. In gesprek met twee enthousiaste presentatoren.  

Op het eerste gezicht lijken Fidan Ekiz (43) en Renze Klamer (31) – door tv-ontmoetingen hebben ze sinds een paar jaar een professionele band – weinig gemeen te hebben. Zij is de verhalenverteller. De flapuit soms ook, die rustig in Rotterdam in pyjama een boodschap doet. De vrouw die op het multiculturele Afrikaanderplein in diezelfde stad trots ‘onze Oprah’ wordt genoemd. Hij is de geboren presentator. De man van het draaiboek die ongelooflijk veel meters maakte bij de radio. En het selfmade talent dat door zijn EO-verleden dikwijls in een christelijk hokje werd geduwd.

Maar wie goed kijkt, ziet dat Ekiz en Klamer meer delen dan hun aanstaande tv-huwelijk De Vooravond (‘Tijdens het voortraject ging het steeds over het vooravond-tijdslot. Dat klinkt fijn, blijft direct hangen’) en de lastige klus om Matthijs van Nieuwkerk op te volgen. 
Zo raakte zowel Ekiz’ tv-carrière als die van Klamer de afgelopen jaren in een stroomversnelling. Zij wisselde haar rol als tafeldame van De wereld draait door, documentairemaker en columnist in voor de hoofdrol in multiculturele talkshow De nieuwe maan en functie van Op1-gespreksleider. Hij promoveerde van invaller bij De tafel van Tijs en presentator van De nieuws BV tot zingende gastheer van zijn zelfbedachte entertainmentprogramma’s Laat op vrijdag en Op vrijdag.

Andere collectieve ervaring: beiden zijn alleenstaande ouder en staan voor de logistieke krachttoer om De Vooravond en de zorg thuis te combineren. Ekiz voor haar 6-jarige zoon die zij kreeg met haar inmiddels ex-man: ‘Ik ben hoofdverzorger en vijf dagen werken vond ik tot voor kort een no go vanwege mijn zoontje. Nu kan ik er af en toe wakker van liggen: hoe moet dat? Want ik ben chaotisch, maar tegelijkertijd ook een controlfreak. Het wordt een heel gepuzzel qua halen en brengen van en naar zwemmen, dansles en school.’

Klamer, die samen met zangeres Pearl Jozefzoon een dochter (5) en zoon (1) op de wereld zette: ‘Soms zal ik het naar bed brengen missen net als de traditie knuffelen, lezen, liedje zingen. Want De vooravond gaat mijn leven overhoopgooien. Maar als familie hebben we gelukkig de ochtenden en de weekeinden. Bovendien: na twee maanden neemt Margriet van der Linden de plek weer in met M. En daarna blijven De vooravond en M om en om wisselen.’

Maar de grootste gemene deler van het duo Ekiz/Klamer: beiden kozen voor een ‘nieuwe wereld’ en maakten zich los van hun oorspronkelijke achtergrond. Renze Klamer gaat nu niet meer naar de christelijke kerk, Fidan Ekiz is kritisch op de radicale, politieke islam, terwijl ze uit een islamitisch nest komt. Dat onthechten gebeurde niet op radicale wijze, meer op een respectvolle, maar besliste manier, zeggen beiden. De warme gevoelens voor de cultuur waaruit ze voortkomen is gebleven, maar met diezelfde kritische blik die zij tijdens dat losmaken ontwikkelden en waar nodig met de broodnodige afstand – door Ekiz omschreven als journalistieke helikopterview – willen zij De Vooravond gaan maken en presenteren.

Welke tol heeft de keuze voor een andere wereld eigenlijk geëist van jullie? 
Klamer ‘Ik stond op een soort sokkel: een reli-posterboy getrouwd met een christelijke zangeres. Daar ben ik vanaf gedonderd, maar ik ben die persoon ook niet meer. Ik krijg mailtjes van mensen die met me begaan zijn: we bidden voor je. Waarschijnlijk omdat ik ook nog warme gevoelens voor die wereld koester. Je hebt kerkverlaters die er ineens tegen ageren. Zo ben ik niet.’
Ekiz ‘Bij mij is dat vergelijkbaar. Zeker wat betreft mijn culturele identiteit. Ik heb bij mijn moeder het Offerfeest gevierd. In mijn geval betekent dat nu vooral nog: veel eten. De tol die ik betaal voor mijn keuze: door mijn mening en werk word ik weleens weggezet als rechts en islamofoob. Overigens komt dit geluid vaak uit regressief linkse hoek. Een milieu dat dominant in discussies aanwezig is, ook in talkshows.’
   
Missen jullie daarom die helikopterview bij andere praatprogramma’s?
Ekiz ‘Zeker. Soms denk ik: hoe kan het nu dat collega’s dat zelf niet zien? Bij de ophef over vermeend racisme door Johan Derksen in Veronica inside en de rol van Arie Boomsma bijvoorbeeld. Ik mengde mij bij Op1 in het debat. In plaats van over racisme ging de discussie vervolgens over: waarom steunt zij Derksen? En: wie zit in kamp Akwasi en wie in dat van Derksen? Ik werd eigenlijk op het matje geroepen. Maar ik hoor als journalist vrij te zijn om te denken en te vragen wat ik wil.’
Klamer ‘Exact. Zonder jezelf vooraf te censureren: mag ik me dit wel afvragen, grijpt de  gedachtenpolitie niet in? Dan is het einde zoek. Maar die voorzichtige houding zie je nu veel bij talkshows. Er heerst angst dat je aan de hoogste boom wordt opgeknoopt wanneer je niet denkt volgens het politiek correcte boekje. Als een discussie op het scherp van de snede wordt gevoerd, kies je soms verkeerde woorden. Dat hoort erbij. Wij willen geen programma maken waarbij met meel in de mond wordt gepraat. We willen ruimte bieden, het mag schuren en we horen graag verschillende geluiden.’
Ekiz ‘Het fanatisme bij groepen wanneer het gaat om zwarte mensen die vooraan moeten staan bij Black Lives Matters-demonstraties. Je mag niet meer zeggen: het gaat toch om iets groters dan om de precieze plek? Of vragen: waarom worden bepaalde zaken opgelegd aan de blanke meerderheid? Nee, dan ben je een racist. Als journalist moet je dan je gezonde verstand gebruiken en afstand nemen: wat is nu het echte debat? Maar sommige media laten zich – ook in die BLM-discussie – meeslepen. Terwijl het je taak is om nieuwsgierig te zijn en verder te kijken. Al word je geïntimideerd.’
Klamer ‘Nederland lijkt te maken te hebben met golfbewegingen, zoals bij kerken. De ene generatie kerkgangers wil weten: wat moeten we nu precies geloven? De lichting daarna wil meer loslaten. Na een liberale fase van vrijheid, blijheid is er nu een groep binnen de samenleving en de media die de waarheid dicteert plus de bijpassende woorden. En daar ben ik – net als bij mensen in de kerk die zeggen te weten hoe het zit – allergisch voor.’
Ekiz ‘Wij hebben die waarheid ook niet in pacht. Maar ik hoop dat we af en toe voor een eyeopener zorgen en wegblijven bij: ben je nu team dit of team dat.’

Hoe gaat ‘De vooravond’ eruit zien? En wat maakt dat jullie programma zich onderscheidt van ‘De wereld draait door’?
Klamer ‘Het idee is om een tafel te maken die in druppelvorm eindigt zodat Fidan en ik ieder aan een punt zitten. Dat we niet zo’n hostduo zijn dat op drie meter uit elkaar zit zoals je vaak ziet.’
Ekiz ‘We hebben daarom allebei een coronatest gedaan. Ik omdat ik met het vliegtuig  naar Spanje geweest ben, maar ook zodat we voor foto’s niet op 100 kilometer afstand hoeven blijven en omdat we elkaar straks dag en nacht zien. We kunnen net zo goed gaan trouwen.’
Klamer ‘Misschien moeten we om de twee weken testen en gaat voor presentatoren hetzelfde protocol gelden als voor acteurs zodat je weer op de oude manier kunt samenwerken. Maar los van het uiterlijk van de studio draait het om de sfeer. Dat gasten zich welkom voelen en dat kijkers denken: leuk het gaat weer beginnen. We willen een fijne energie creëren.’
Dat klinkt vaag…
Klamer ‘Klopt, een talkshow is een talkshow en in essentie altijd hetzelfde: het nieuws van de dag komt langs, er is een tafel met gasten. Bij ons zullen dat er 3 à 4 per tafelwissel zijn. Daarna volgt een langer, meer verrassend item. Daarnaast is er hopelijk publiek. Maar de onderscheidende factor van De wereld draait door is dat Fidan en ik er zitten.’
Ekiz ‘Ik zal een vrije rol hebben, mijn mening geven. Over alles. I know no fear, haha. Dat zorgt voor peper en zout. Renze is meer van het spoorboekje, cool & collected ook, weet precies van autocue, oortjes en tijdschema’s. Ik ben daar allergisch voor. We combineren onze krachten.’
Klamer ‘Zij is the wild horse.’
Ekiz ‘Ik heb niet per se de behoefte om me te onderscheiden van anderen, Renze en ik willen authentiek zijn, onszelf de ruimte geven. Niks is in steen gebeiteld. Behalve dat wij er zitten. Gezien het tijdstip zal er meer literatuur, kunst en cultuur aan bod komen dan bij een latenighttalkshow.’
 
Zijn het weer de usual suspects die aanschuiven?
Klamer ‘Er zullen heus bekende koppen te zien zijn, maar daarnaast komen er ook verrassende gasten. Een feestje van en voor heel Nederland. En niet van de grachtengordel alleen.’
Ekiz ‘Ik ben groot fan van Sonja Barend en de manier waarop zij gewone burgers uit het hele land betrok bij haar programma’s. Maar er komt geen verbod op BN’ers of Amsterdammers, hoor.’

En gaan we vaker vrouwen zien, meer kleur ook?
Ekiz ‘Hallo, ik zit er al. Dat is toch divers genoeg, haha?’
Klamer ‘Niet door mijn aanwezigheid: ik ben wit, man en hetero. Maar niet boos en nog geen 65.’
Ekiz ‘Mijn achtergrond speelt altijd mee maar uiteindelijk zit ik er om wat ik kan. Ze vragen me niet omdat ik niks te bieden heb. Wat dat betreft ben ik geen voorstander van positieve discriminatie: mensen gaan je met wantrouwen bekijken. Ik heb mezelf inmiddels bewezen maar talenten krijgen het gevoel dat ze nog harder moeten boksen om boven te komen drijven. Dat diverse hoort inmiddels bij mijn rol: ik merk in Rotterdam dat Antillianen, Marokkanen en Turken trots zijn op mij. Dat het meisje achter de kassa bij de supermarkt zich met mij identificeert: if you can make it, i can make it.’
Over Rotterdam gesproken: verplaatst het Vooravond-circus zich volgend jaar daar naartoe?
Klamer ‘Dat zou verfrissend zijn. Er wordt in elk geval nog over gepraat. Ik heb een lading mails waarin iedereen zijn locatie in de aanbieding doet: Het Zalmhuis, SS Rotterdam.’
Ekiz ‘Ted Langenbachs Now&Wow zou ook kunnen. Wat ik trouwens heb onderschat: de impact die het presenteren van De vooravond met zich meebrengt. Alles wat ik erover zeg, lees ik constant terug, een prak die keer op keer wordt opgewarmd. Zoals die verhuizing naar Rotterdam. Ik moet er dus rekening mee houden dat zaken anders gaan zijn. Dat ik niet meer in pyjama de stad in kan. Aan de andere kant: zolang ze bij Starbucks vragen hoe ik heet, valt het wel mee.’
Klamer ‘Ik denk dat ik nu geniet van mijn laatste semi-anonieme zomer. Dit is zo’n groot tv-podium.’
Ekiz ‘Uiteindelijk gaat Renze alleen verder, hij wordt een grote talkshowhost. Ik zit lang genoeg in het vak om dat te kunnen beoordelen. Hij is de klassieke presentator, ik ben iemand die meedoet aan het maatschappelijke debat, die uit de opiniërende hoek komt en zal waarschijnlijk terugkeren naar documentaires maken en naar het schrijven. Prima. Ik bedoel: we moeten het niet zo zwaar maken en onszelf vooral niet te serieus nemen.’