Wanneer krijgen vrouwelijke voetballers evenveel betaald als mannen?

Als jonge verdediger van het Nederlands elftal speelde Daphne Koster (38) genoeg wedstrijden in stadions van eredivisieclubs. Die van de mannen. Soms waren de tribunes aardig gevuld, maar ook maakte de oud-speler van Ajax en AZ een tijd mee waarin een interland eens werd afgewerkt op het veld van een amateurclubje, ‘met de nadruk op “je” ’ – jaren later ontschiet haar de naam. ‘Als er een journalist langskwam voor drie regels in de krant, moesten we al blij zijn,’ zegt de 139-voudig international, die het vrouwenvoetbal in Nederland pas aan de vooravond van een bloeiperiode ziet staan. ‘De huidige generatie is als een zonnebloem, waar de zaadjes nu uit moeten vallen.’

Gelijke uitgangspositie
Als manager van de vrouwentak van Ajax deelt Koster deze zomer louter full-timecontracten uit. Veel voetbalsters kunnen bij de Amsterdammers (met name dankzij een samenwerking met ABN AMRO) leven van hun sport, maar volgens de beleidsbepaler is een andere winst belangrijker: ‘Ze kunnen leven vóór hun sport.’ Een gelijke uitgangspositie – een gedegen jeugdopleiding met geschikte faciliteiten – moet volgens Koster de basis zijn voor het verkleinen van de betalingskloof tussen mannen en vrouwen. Bij Ajax vormen twee jeugdteams inmiddels een springplank naar het eerste elftal.

Essentieel, zegt Koster. ‘Vrouwen kunnen de universiteit niet bereiken als ze daarvoor alleen naar de huishoudschool mogen. De beste meiden van nu zijn top, maar als er meer energie in opleiding wordt gestoken, ben ik ervan overtuigd dat de volgende generatie nóg beter wordt.’

Uitverkocht
Groot is het contrast in aandacht (en vergoeding) voor spelers van het Nederlands elftal, de ‘Leeuwinnen’ van het gewonnen EK in 2017, en de voetbalsters in de nationale competitie. Koster: ‘Die twee zouden eigenlijk hand in hand moeten gaan, de een als kweekvijver voor de ander.’ Waar wedstrijden van Oranje binnen no-time worden uitverkocht, soms binnen het uur, blijft de belangstelling voor de eredivisie nog altijd achter. In het buitenland kunnen voetbalsters tonnen opstrijken, maar in Nederland verdient – pakweg – een reservedoelman van een laagvlieger in de eredivisie voor mannen nog altijd beter dan een topscorer bij de vrouwen.

In het seizoen 2017/2018 werd het gemiddelde salaris voor een man in de eredivisie op jaarlijks 281.000 euro bruto geschat. ‘Daar kun je bij de vrouwen in sommige gevallen wel twee nullen vanaf halen,’ zegt sportmarketeer Ruud van der Knaap. ‘Bij veel clubs wordt het vrouwenteam nog als een kostenpost gezien in plaats van een verdienmodel.’ Door een gebrek aan financiële middelen stopte Achilles ’29 na het afgelopen seizoen met het vrouwenteam en ook dat van SC Heerenveen hing in het voorjaar aan een zijden draadje. ‘Het vrouwenvoetbal wordt er vaak nog een beetje bij gedaan,’ zegt Van der Knaap. ‘De KNVB en de clubs zouden een meerjarenplan moeten opstellen om het echt volwassen te laten worden. Als het een succes is, komen de sponsoren vanzelf.’

Twijfel
Kijk naar het Nederlands elftal. ‘Voor het EK van 2017 had de KNVB nog moeite om geldschieters te vinden. Bij bedrijven heerste twijfel. Veel daarvan zullen zich na afloop achter de oren hebben gekrabd, toen Nederland het toernooi won. In aanloop naar het aanstaande WK stonden de merken in de rij.’ Het laatste vertaalt zich naar de inkomsten voor de internationals, die het niet lang geleden nog moesten doen met een vergoeding van het NOC*NSF. Van der Knaap: ‘De beste spelers kunnen bij hun clubs goed verdienen, maar dan heb je het wel echt over de toppers, waarvan de meeste in het buitenland spelen. Op de gemiddelde voetbalsters hebben de ontwikkelingen van de laatste jaren nog niet veel invloed.’

Protesten tegen ongelijkheid in betaling, aandacht en omstandigheden tussen mannen- en vrouwenvoetbal wonnen de laatste jaren aan volume. Op het WK in Frankrijk zal de Noorse Ada Hegerberg, uitgeroepen tot beste speelster ter wereld, niet van de partij zijn uit onvrede over ‘een gebrek aan respect voor voetbalsters’ in haar land. In Amerika spande het vrouwenteam een rechtszaak aan tegen de nationale voetbalbond, omdat de minder populaire mannen voor oefenwedstrijden een groter premiebedrag ontvangen – Alex Morgan, de beste speelster van de Verenigde Staten, wierp zich op als voorvechtster. ‘Als rolmodellen zijn we meer dan topsporters alleen, en we krijgen er veel minder voor betaald.’

Kijk/lees/luister verder
Artikel: Harde Pegels (het volledige artikel, VARAgids via Blendle)
Hoe is vrouwenvoetbal volwassen geworden? (VARAgids)
Bureau Sport Oranjevrouwen, vanaf vrijdag 7 juni, Radio 1, 13:30 uur