Waarom zou iedere vrouw een uitstrijkje moeten laten maken?

Achter #baarmoederhalskanker en #uitstrijkjes op sociale media scharen zich vele vrouwen met persoonlijke verhalen, waardoor het percentage vrouwen dat een uitstrijkje laat maken hopelijk wordt opgekrikt. Dat doel delen ook de makers van de BNNVARA/3FM-podcast 'De Tumor Tapes' Susan Oostdam en Lex Uiting.

Susan Oostdam is net dertig wanneer ze de diagnose baarmoederhalskanker krijgt: ‘Vier maanden later dan normaal, door de vertragingen door corona, kreeg ik een uitnodiging om een uitstrijkje te laten maken voor baarmoederhalskanker. Bij het afnemen van het uitstrijkje merkte ik al dat het mis was: ik bloedde hevig en moest de volgende dag naar het ziekenhuis.’ 

Met haar krijgen 800 vrouwen in 2020 de diagnose baarmoederhalskanker. Om deze ziekte in een vroeg stadium te ontdekken, vindt er grootschalig onderzoek plaats. Alle vrouwen van 30 tot en met 60 jaar krijgen een uitnodiging voor het maken van een uitstrijkje bij de huisarts. ‘Baarmoederhalskanker is een gevolg van een besmetting met het seksueel overdraagbare humaan papillomavirus (HPV). HPV kan baarmoederhalskanker veroorzaken. Aangezien bijna iedereen het HPV-virus krijgt, kan het dus in potentie bij veel vrouwen voorkomen’, legt Susan's partner Lex Uiting uit. Oostdam en Uiting maakten samen een podcast over de behandeling, de Tumor Tapes.

Na de uitnodiging voor het onderzoek moeten de vrouwen zelf in actie komen - en daar gaat het vaak mis. Oostdam: ‘Je moet het wel zelf inplannen. Veel vrouwen doen dat niet omdat ze bang zijn voor de eendenbek of angst hebben voor de diagnose. Het is natuurlijk geen aangename situatie, maar wel erg belangrijk.’ De redenen om geen uitstrijkje te laten maken verbazen Oostdam: ‘Het is een gezondheidscheck: doe dat dan. Bij mij kwamen we door dat uitstrijkje erachter dat het mis was; had ik het uitstrijkje niet gehad, dan had de tumor zich verder kunnen doorontwikkelen en waren de consequenties erger geweest. Door het eerder te tackelen heb je minder consequenties.’ 

Uiting: ’Op haar dertigste was het al zo vergevorderd dat het een tumor van drie centimeter was. Dit had ook grote gevolgen voor onze kinderwens: wij hebben nu 20 tot 30 procent kans op een gezond geboren kindje.’ Des te groter de tumor, des te meer van je baarmoederhals of -mond verwijderd moet worden, of zelfs de gehele baarmoeder, vertelt Oostdam: ‘Des te meer consequenties voor een succesvolle zwangerschap.’ 

Tijdens haar zoektocht naar informatie komt Oostdam erachter dat 44 procent van de vrouwen het uitstrijkje niet laat maken. Daarom besluit ze audiobestanden die door haar partner zijn opgenomen tijdens de heftige doktersafspraken, bedoeld om alles thuis nog eens rustig te kunnen beluisteren, openbaar te maken in de vorm van een podcast. ‘Die podcast bestaat onder andere uit fragmenten die al vanaf dag één zijn opgenomen door mijn partner. Er kwam namelijk zoveel op mij af tijdens alle doktersafspraken, maar dat wist hij te ondervangen door alles op te nemen.’ Ook verwerkt het tweetal fragmenten in de podcast die Oostdam oorspronkelijk opnam voor eigen documentatie. Oostdam spreekt dagboekfragmenten in vanaf het moment dat ze haar ouders moet inlichten met het slechte nieuws tot op het moment dat ze de operatiekamer inrijdt en de tumor aangepakt gaat worden. Die zet ze nu allemaal in om vrouwen te informeren over de gevolgen van baarmoederhalskanker. 

Net zoals Oostdam laten ook andere ervaringsdeskundigen van zich horen op sociale media, in de hoop andere vrouwen te overtuigen van het belang van het uitstrijkje. Zo ook culinair schrijver Monique van Loon. Zij informeert haar 23.3k volgers op Instagram over de symptomen en gevolgen van baarmoederhalskanker en hoopt zo het gesprek op gang te helpen. ‘Mijn belangrijkste boodschap: lees jezelf in en práát erover met vriendinnen, familieleden, je partner of andere mensen. Vragen over dit onderwerp? Mijn dm (Instagram-mailbox, red.) staat altijd open’, schrijft ze eind juni onder een foto.

Ook Oostdam kan de impact van communicatie beamen. Hoewel dit onderwerp ook binnen haar vriendengroep in eerste instantie onbesproken bleef, kwam daar grote verandering in tijdens haar diagnose: ‘Ik merkte ook bij mijn vriendinnen dat er sprake was van weerstand. Al mijn vriendinnen zijn nu gecheckt. Ze waren er voorheen gewoon niet zo bewust mee bezig.’ 

Nu hoopt ze de rest van Nederland over de streep te trekken. ‘Al gaat er maar één vrouw na het horen van dit verhaal wél naar de huisarts voor de check, dan heb ik mijn hoogste doel gehaald.’

De podcast De Tumor Tapes (BNNVARA/3FM), Seizoen 2 van Susan Oostdam en Lex Uiting is wekelijks te beluisteren.