Waarom raakt de dood van een beroemdheid zoals Liam Payne fans zo diep?

Veel fans rouwen deze week om het plotselinge overlijden van de Britse zanger en voormalig One Direction-lid Liam Payne (31). Hoe kan de dood van een beroemdheid je zo raken, terwijl je die persoon eigenlijk niet echt kent?

'Voor een heleboel mensen is het een verdrietige week', aldus Alledaagse Vragen-presentator Nanoah Struik. 'Ook ik schrok me kapot toen ik het nieuwsbericht las (...) maar dacht toen ook meteen: waarom raakt het me zo? (...) waarom komt de dood van een beroemdheid – die ik helemaal niet ken – zo hard binnen?' Om antwoord te krijgen op die vraag, belt Nanoah met mediapsycholoog Mischa Coster.

De dood van een beroemdheid kan je diep raken, en dit heeft alles te maken met het type relatie dat je met de beroemdheid hebt. 'In de psychologie spreek je van een parasociale relatie. Dat is dus een relatie die eigenlijk eenzijdig is', legt Coster uit. 'De andere persoon weet waarschijnlijk helemaal niet van jouw bestaan af. Maar dat soort relaties kunnen heel heftig aanvoelen voor mensen. Zeker als bijvoorbeeld de betreffende persoon iets meegemaakt heeft wat jij ook hebt meegemaakt.' Parasociale relaties komen vaker voor dan je zou denken, en het overlijden van een beroemdheid kan een diepgaande impact hebben op fans, weet Coster: 'Het kan bijna aanvoelen alsof je een familielid verliest.'

'Het gevoel van verlies kan nog heftiger worden op het moment dat deze persoon gekoppeld is aan je eigen herinneringen', vervolgt Coster. Veel fans van Liam Payne zijn met hem opgegroeid; in de tijd van One Direction zaten zij midden in hun puberteit. 'Nu hij overlijdt, is het net alsof er een stukje van je jeugd weggenomen wordt.'

Sociale media kunnen een parasociale relatie versterken, vertelt Coster. 'Je kan op hun kanalen meer een kijkje achter de schermen nemen bij zo'n celebrity. Dan heb je nog meer het gevoel dat je die persoon kent. Als je iemand heel trouw volgt, dan krijg je dus ook vaak die persoon te zien. En we weten: hoe vaker we iemand zien, hoe meer de sympathie voor iemand stijgt.'

Fans van het eerste uur konden One Direction volgen op Instagram, dat in 2010, het jaar van hun debuut, werd gelanceerd. 'Dan wist je ineens door andere fans weer waar ze waren', vertelt Mai Verbij in Bar Laat. 'Dus ja, zo ver leken ze niet meer.'

Het volgen van de band op Instagram gaf fans het gevoel dichter dan ooit bij One Direction te zijn. 'Hij wist niet van mijn bestaan af, maar voor mij voelde het gewoon alsof ik hem wel heel goed kende', vertelt een fan in Bar Laat. 'Je bent veertien jaar zo intens bezig geweest met zo'n jongen. Ik wist op elk moment van de dag waar ze waren, wat ze deden en wat ze aanhadden.'

Stel: je bent enorm verdrietig om het overlijden van Liam Payne, maar je wordt wel gewoon op je werk verwacht. Heb je dan recht op rouwverlof? 'Ik denk dat daar wettelijk, in een cao of in een personeelshandboek, niets over is geregeld', vertelt advocaat arbeidsrecht Sietske Bos-Bremmer in Alledaagse Vragen. 'Dus mocht je daar als persoon last van hebben, dan zou ik zeggen: "Ga altijd even naar je hr-manager." Ga eens in overleg met elkaar, van: "Ik merk dat dit mij heel erg raakt. Zou ik daar misschien wat verlof voor kunnen opnemen om dit te verwerken?"'

'Sommige mensen vinden dat helemaal prima en dan is het ook goed', vervolgt Bos-Bremmer. 'En in andere gevallen, als je er dus daadwerkelijk echt gewoon last van hebt, dan is ziek melden ook een optie. Want als jij je werk niet kunt doen omdat je er zoveel last van hebt, dan mag je je ziek melden.'