Hoezo is meerouderschap juridisch nog steeds niet goed geregeld?!

In Nederland kan een kind bij wet niet meer dan twee ouders hebben. Toch zijn er gezinnen waarin er wel degelijk meer dan twee ouders voor een kind zorgen.

Eke Krijnen, Timo Huijzendveld en de vrouw van Eke vormen samen een meeroudergezin. Alle drie zijn ze onderdeel van de opvoeding van hun kinderen. ‘We zijn alle drie honderd procent ouder. De tijdverdeling is misschien anders dan in een traditioneel gezin, maar we zijn honderd procent betrokken bij het gezin. Alle besluiten die moeten worden genomen, nemen we met zijn drieën. Ik voel me niet minder ouder dan wie dan ook’, vertelt Huijzendveld bij De Nieuws BV.

'Ook queer mensen willen graag kinderen. Ze stichten hun gezinnen wel; het wordt alleen niet door de wet gefaciliteerd en dat geeft heel veel problemen', weet Krijnen. Een kind kan volgens de wet namelijk maar twee ouders hebben. ‘Onze kinderen hebben drie ouders, we zijn alle drie echte ouders. We zijn altijd echte ouders, ook als je de kinderen even niet hebt’, legt Krijnen uit. ‘Maar dat kan niet volgens de wet. Dat betekent in de praktijk dat mijn vrouw en ik de wettelijke ouders zijn. Timo heeft, volgens de wet, dus helemaal geen ouder-kind-band met zijn eigen kinderen.’

De twee kinderen die ze samen hebben, hebben verschillende biologische moeders en dezelfde biologische vader. ‘Eke heeft het ene kind gebaard, de partner van Eke heeft het andere kind gebaard. Zij hebben beiden het kind dat ze niet hebben gebaard geadopteerd, zodat zij juridisch de ouders zijn. Maar om die weg vrij te maken voor de adoptie moest ik het kind opgeven. Ik moest tegenover de rechter verklaren dat ik niets met het kind van doen wil hebben en geen ouderlijke rol wil gaan vervullen. Als ik dat niet aangeef bij de rechter, dan blokkeer ik de adoptie. (…) dat voelt natuurlijk heel erg krom, want dat wilden wij natuurlijk helemaal niet. Maar dat is de enige manier. Dat was heel pijnlijk.’

Naast deze verklaring hebben de ouders samen een ouderschapsplan. ‘Die sturen we natuurlijk niet mee naar de rechter, want dan gaat de adoptie niet door’, legt Krijnen uit. ‘We weten heel goed dat het een poppenkast is die we opvoeren bij de rechter, maar toch is het pijnlijk dat Timo afstand doet van zijn kinderen. Als ze later groot zijn, moet het gek zijn om dat te lezen.’

Zoiets simpels als een vakantie kan bijvoorbeeld al voor problemen zorgen. ‘Dat is lastig, je kan aangehouden worden. Je kan vragen krijgen bij de grens, zeker in landen waar acceptatie van dit soort gezinnen veel minder is.’ Maar dat is wellicht nog niet het vervelendste. Krijnen: ‘Mijn angstscenario is dat als wij een keer weg zijn – mijn vrouw en ik – dat de kinderen naar het ziekenhuis moeten en Timo beslissingen moet nemen. Mijn angst is dat de arts zegt: “Hoor eens, jij bent niet de wettelijke ouder, dat mag niet.”’ ‘Ik voel me daar zeer naar bij’, vertelt Huijzendveld. ‘Omdat je gewoon wil dat je als volledige ouder wordt gezien en dat je die beslissingen, waar Eke het over heeft, zou moeten kunnen nemen als het erop aankomt.’

Al sinds 2016 ligt er een adviesrapport, van de Staatscommissie herijking ouderschap, bij het kabinet waarin staat dat kinderen onder bepaalde voorwaarden drie of vier ouders kunnen hebben. 'Aan die staatscommissie namen allerlei experts deel (...) zij hebben unaniem geoordeeld dat het in het belang van het kind is dat de wet aansluit bij de realiteit waarin het opgroeit. Dat betekent dat een kind ook wettelijk drie tot vier ouders moet kunnen hebben. Mits er aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Een van die voorwaarden is dat er al voor de geboorte afspraken gemaakt zijn door de ouders in spe. Dat heel helder is hoe de opvoeding eruit gaat zien; dat er een ouderschapsplan is.'

Die voorwaarden zijn nogal betuttelend, vindt Krijnen: 'Ieder heteroseksueel gezin kan als ze vruchtbaar zijn gewoon kinderen krijgen zonder ook maar enig bewijs te hoeven leveren dat zij goed voor die kinderen zullen gaan zorgen. Dat is niet eerlijk'. De voorzitter van de commissie noemt de voorwaarden een manier om comfort te scheppen voor de tegenstanders van de wetswijziging. 'Het is zo controversieel voor sommige mensen dat dit soort voorwaarden hen comfort kunnen bieden, waardoor het makkelijker te verteren valt, legde hij aan mij uit', zo vertelt Krijnen.

Inmiddels zijn we acht jaar verder en is er nog niks veranderd. 'Dat is gek, want allerlei politieke partijen – van links tot rechts – hebben gezegd dit te willen regelen. (...) er werden steeds beloftes gedaan en toch kwam het er niet door of moest er verder onderzoek gedaan worden. Dat zijn herhalende onderzoeken, want de staatscommissie heeft al eindeloos onderzoek gedaan – en heel goed en gedegen. En dat is ook belangrijk. Het moet zorgvuldig, dat is belangrijk. Het is nu wel tijd om de boel in gang te zetten. Maar na de verkiezingen van november is de situatie wel zo veranderd dat ik heel pessimistisch ben.'

‘Ik snap niet zo goed de bezwaren ertegen. Je doet met deze wet niemand kwaad, je verplicht niemand om een meeroudergezin te vormen. Maar je maakt het voor ons soort gezinnen en onze kinderen wel veel makkelijker’, legt Krijnen uit. Volgens Huijzendveld heeft het te maken met de gedachte van christelijke partijen dat als je een dergelijke wet invoert er meer van dit soort gezinnen zullen komen. ‘Maar het grappige is: wij laten ons niet tegenhouden. Wij hebben deze wens gehad en we realiseren het zo goed en zo kwaad als het gaat. Wij weten, hoewel het niet officieel geregistreerd staat, dat er heel veel meeroudergezinnen zijn. De wet zou moeten aansluiten bij die realiteit, maar dat doet het niet. Het loopt gewoon hopeloos achter.’

Volgens Krijnen leeft er bij de christelijke partijen de angst dat meer ouders meer problemen en vechtscheidingen zullen opleveren. ‘Dat is niet bewezen. Bij ons is het in ieder geval niet zo, wij hebben juist heel veel vooraf overlegd. (…) het lastige is eigenlijk dat, mochten er conflicten komen, het eigenlijk nog veel pijnlijker wordt. Juist als je heel helder hebt wie de ouders zijn, dan kan je conflicten – mochten ze er zijn – veel beter reguleren. Daarnaast denk ik: wat is er mis mee? Onze kinderen hebben drie echte ouders. Moeten wij nu beslissen wie de minder echte ouder is, omdat dat van de wet niet mag? Dan moet ik zeggen dat Timo niet de echte ouder is, maar dat is hij wél.’