Waarom houden nabestaanden orgaandonatie tegen?

Over een klein halfjaar treedt het nieuwe systeem van registratie van orgaandonoren in werking. Een systeem dat uiteindelijk zou moeten leiden tot meer beschikbare organen. Het is namelijk zaak de wachtlijsten voor donororganen drastisch terug te schroeven. Want in veel gevallen komt een orgaan te laat voor de mensen die het nodig hebben.
 
Het verschil met de huidige wet is dat in het nieuwe orgaandonatie-systeem een persoon ‘automatisch donor’ is. Maar zo automatisch is dat eigenlijk helemaal niet. Een persoon die geen keuze maakt, over wat er met zijn organen gebeurt na overlijden, staat aangeduid met ‘geen bezwaar tegen orgaandonatie’. In dit geval is het aan de nabestaanden om te beslissen over de organen. Op dit moment hebben nabestaanden ook het laatste woord over de donatie. En dat blijkt vaak averechts te werken. Steeds meer nabestaanden zeggen namelijk ‘nee’ tegen orgaandonatie van dierbare. In een op de vijf gevallen houden zij de transplantatie tegen, zo bleek in afgelopen week in Sanders Vriendenteam.

​Nabestaanden hebben het eindoordeel​​​​
Transplantatie coördinator aan het Maastricht UMC Tineke Wind noemt de cijfers zorgelijk. ‘Vorig jaar was het aandeel weigeraars 19%, dat was toen veel meer dan andere jaren’, reageert ze in Sanders Vriendenteam. Nu is dat dus opnieuw met een procent toegenomen. ‘Het is niet helemaal duidelijk hoe dat komt, maar het is zeker vervelend.’ Maar het merkwaardige is dat ook mensen die in het huidige systeem hebben aangegeven donor te willen zijn in sommige gevallen ook worden belemmerd in deze wens. Zelfs in dat geval hebben de nabestaanden namelijk nog het eindoordeel. ‘Dat is zorgelijk’, zegt Wind.

Wat is de juiste keuze?
Wind spreekt in haar werk veel met nabestaanden en probeert hen altijd zo goed mogelijk op de hoogte te brengen van de procedure. Dat is belangrijk werk. ‘Het zijn altijd moeilijke omstandigheden als iemand gaat overlijden. Daarna zou nog iets goed kunnen gebeuren met de orgaandonatie. Maar soms worden mensen zo overvallen door het overlijden dat ze verder niks meer willen en ook niet meer aan die wens kunnen voldoen. Soms hebben ze daar later spijt van.’ Ook transplantatiechirurg Sijbrand Hofker, van het UMCG Groningen ziet tijdens zijn werk de nabestaanden vaak worstelen met de keuze voor wel of geen donatie. ‘De meeste weigeringen komen doordat iemand niet is geregistreerd en de familie vervolgens geen toestemming geeft. Nabestaanden willen natuurlijk altijd een keuze maken waarvan zij denken dat de overledene die ook had gemaakt. We denken dat een hoop families nee zeggen tegen orgaandonatie, omdat ze denken dat als iemand zich niet geregistreerd heeft, de overledene dan waarschijnlijk ook geen orgaandonor had willen zijn.'

Maak je wensen omtrent orgaandonatie bespreekbaar
Om te voorkomen dat er na je overlijden onduidelijkheid bestaat over wat er met de organen dient te gebeuren is het allereerst van groot belang om een keuze vast te leggen in het Donorregister. Maar dat is niet het enige. Ook is het belangrijk deze keuze te bespreken met dierbaren, zo zijn zij beter op de hoogte van jouw standpunt omtrent donatie en je motivatie hieromtrent. Ook in het nieuwe systeem blijft dus een mogelijkheid voor nabestaanden om te beslissen over de organen. Dat vindt Hofker doodzonde. ‘Dat verschuift het probleem alleen maar naar anderen, die dan op het moment van je overlijden moeten gaan bepalen wat iemand nou gewild had. Dat vind ik geen goede keuze, dat moet je niet doen.’

Don't wait, save 8, be great
Dus; ‘don't wait, save eight, be great’, aldus Sahil Amar Aïssa, die met deze leus de donorregistratie afgelopen zomer op de kaart zette in het programma Make Holland Great Again. ‘Met een registratie kan je acht levens redden. Omdat de wachtlijsten zo lang zijn is het super belangrijk dat we mensen vinden die zelf beslissen en zich registreren als orgaandonor.’