Waarom doet de overheid alsof gehandicapten in de bijstand zitten?

Marit heeft een chronische aandoening, een bindweefselziekte genaamd Ehlers-Danlos Syndroom/HSD. Dit heeft ze al haar hele leven en beïnvloed gewrichten en organen in haar hele lichaam. Op een gegeven moment ontwikkeld ze hierdoor dysautonomie en werd het zo erg dat ze niet meer kon werken. Ze viel zo’n twintig keer per dag flauw. Dus ze moest noodgedwongen stoppen.

WIA en Wajong

Als iemand twee jaar in de ziektewet heeft gezeten houdt de ziektewet op en moeten ze, als ze nog ziek zijn, een WIA uitkering aanvragen. De WIA is een inkomensafhankelijke uitkering, daar wordt gekeken naar het werk dat iemand voor de ziekte heeft gedaan en het inkomen dat daarbij hoorde. Marit weet van te voren dat ze weinig kans op die uitkering maakt, omdat zij in het verleden te weinig heeft verdient. Daarom besluit zij ook een Wajong aan te vragen, hoewel je die normaal gesproken moet aanvragen voor de 18e verjaardag kan er een uitzondering worden gemaakt als je kan aantonen voor die tijd ziek te zijn geworden en dat is bij Marit het geval. De Wajong is een uitkering voor mensen met een beperking. Vroeger was het vrij makkelijk deze te ontvangen, maar sinds 2015 zijn de regels anders. Om nog voor de Wajong in aanmerking te komen moet je extreem heftig gehandicapt zijn.

Participatiewet = uitkering

Marit valt nu onder de Participatiewet. Dit is een vervanger van de Wajong, maar eigenlijk komt het neer op een gewone bijstand uitkering waarin ze slechts wordt aangevuld tot het sociaal-minimum (armoedegrens). Er gelden namelijk dezelfde regels. Je mag bijvoorbeeld geen spaargeld of een eigen woning hebben, ze kan geen pensioen opbouwen en er geldt een kostendelersnorm; dit houdt in dat wanneer je met andere mensen in een huis woont, je minder geld krijgt en er van je huisgenoten wordt verwacht dat zij het verschil ophoesten. In het geval van Marit, die bij haar ouders en broer woont, betekend dit zelfs dat ze helemaal geen aanvulling krijgt.

Deze regels zijn er om mensen in de ‘gewone bijstand’ te motiveren om aan het werk te gaan. Maar dat is in Marits geval natuurlijk best lastig. Ze wilt wel werken, maar ze kan maar een klein aantal uren werken, in verband met haar aandoening.

Afhankelijk

Het is dus een enorm oneerlijke constructie, waarin Marit ook nog eens afhankelijk wordt gesteld van haar omgeving. ‘Je bent al afhankelijk van anderen door je ziekte. Maar nu moeten zij ook nog eens gaan inleveren omdat ik ziek ben. Dat geeft een enorm schuldgevoel.’

Kamerleden

Volgens Klaas Dijkhoff van de VVD zijn mensen met en zonder handicap in Nederland gelijk. ‘Er zit wel verschil in, maar ze zijn gelijk.’ Rens Raemakers van D66 denkt hier hetzelfde over. Ook vindt hij dat werk moet lonen. ‘Iedereen met een handicap die gaat werken moet beloond worden voor ieder stapje dat hij zet.’ Ook Eppo Bruins van de ChristenUnie, René Peters van het CDA en Chantal Nijkerken van de VVD zijn het hiermee eens. Maar de uitkering aanvullen tot het minimumloon schatten de Kamerleden somber in. René Peters: ‘Aanvullen tot meer is ontzettend lastig. Staatssecretaris Tamara van Ark is nu aan het kijken hoe we het beter kunnen doen. En ik denk zeker dat we daarnaar moeten kijken.’

Volgens de Kamer is de staatssecretaris op dit moment bezig met het hervormen van de Participatiewet. Maar dat duurt nog wel even. Eppo Bruins: ‘De wet waar de staatssecretaris mee komt moet het een heel stuk duidelijker en beter maken voor deze mensen. Maar het duurt heel lang. Dat stoort mij ook. Ik wil de staatssecretaris bij deze oproepen om haast te maken met de wet.’