Voormalig PVV’er Joram van Klaveren over zijn bekering tot de islam

Aan aandacht ontbreekt Joram helemaal niets: media over de hele wereld zijn benieuwd naar zijn verhaal. Ook BNNVARA. Want hoe kan je na jarenlange kritiek op de islam ineens rigoureus van perspectief veranderen, en is dit niet gewoon een PR-stunt voor zijn boek?

Joram: Aleikum Salaam.

De baard komt en gaat. Het heeft niets met mijn recente bekering te maken. Soms laat ik ‘m wat langer staan – hooguit een dag of vier, vijf. Maar op een gegeven moment begint het te irriteren en dan haal ik het eraf.

Mijn moeder was er niet heel blij mee. Maar over het algemeen vielen de reacties in mijn directe omgeving mee. Een enkele oom en tante reageerde er wel wat heftiger op. Deze reacties zijn overigens niet meer dan logisch: het is een forse verandering en volgens de orthodoxie verlies je door bekering ook de Waarheid: je wordt als verloren gezien. Een bekering is natuurlijk niet zomaar iets.

De meest verbaasde reactie kwam van mijn opa, hij stond er ontzettend van te kijken. Dat is ook niet zo verrassend, omdat hij zijn leven lang nauw betrokken is geweest bij de gereformeerde kerk. Het interessante is wel dat mijn opa zeer nieuwsgierig is naar hoe mijn perspectief op bepaalde zaken zou zijn veranderd. Daar hebben we goede gesprekken over gevoerd.

Ik begrijp de vraag echt. Mensen vroegen mij ook na mijn bekering hoe het mogelijk is dat ik nu ineens bepaalde zaken over de islam anders zie, gezien mijn achtergrond in godsdienstwetenschappen. Het elementaire hieraan is de politieke benadering: ik zat immers jarenlang bij de PVV. De politiek is natuurlijk ook een tactisch spel, en als politicus ga je op zoek naar staving en argumenten om bepaalde standpunten uit te dragen. Daarnaast was de religieuze benadering van de werkelijkheid gekleurd door mijn protestants-christelijke bril. Wat op z’n beurt uiteraard invloed heeft op de wijze waarop ik de islam benaderde.

Door het geleidelijke verlies van mijn christelijke geloof ging ook de gereformeerde bril af waardoor ik naar de werkelijkheid keek. Hierdoor ben ik objectiever naar de islam gaan kijken. Ook de contextuele benadering plaatste meer en meer in perspectief: ja, er komen inderdaad gewelddadige passages voor in de islamitische geschiedenis, maar dat is in het christendom bijvoorbeeld net zo. Ineens bleek mijn kijk op de islam gewoon niet te kloppen, dat het een achterlijke godsdienst is en een dreiging voor Nederland. Boven al het andere geldt dat dit soort gewelddadige gebeurtenissen ook in een bepaalde tijd plaatsvonden, toen de wereld er fundamenteel anders uitzag.

Er is mij daarnaast ook gevraagd waarom ik bijvoorbeeld niet voor het jodendom heb gekozen. Maar de Christus-figuur is als profeet of geïnspireerde boodschapper binnen het jodendom afwezig. Zijn leringen en boodschap vond ik wel terug in de islam, hetgeen ik heel goed kon waarderen. De islam resoneerde steeds beter met mij, en dan verandert objectieve erkenning van het geloof ineens in omarming.

Nee, absoluut niet. Ik kreeg zelfs vanuit de PVV mee dat ik door één of andere rijke sjeik uit het Midden-Oosten zou worden betaald vanwege mijn bekering, of zoiets. Nee. Als het mij om de aandacht en het geld ging, dan had ik wel een islam-kritisch boek geschreven. Ik wil met het boek  Afvallige vooral een objectieve en contextuele benadering van de islam geven, en mijn religieuze reis laten zien.

Haha, daar lijkt het wel op, niet?

Kijk, ik was in mijn tijd bij de PVV heel erg bezig met de islam. Ik was immers de woordvoerder die daarover ging. Vooral de schaduwkanten kregen mijn aandacht. Dit geldt ook voor andere anti-islam-politici. Het komt uiteindelijk neer op een persoonlijke afweging, en die is voor iedereen anders. Maar goed, haat en liefde liggen dicht bij elkaar. Dus ik sluit het zeker niet uit!

Weinig eigenlijk! Ik ben nog steeds voor een kleine overheid, meer eigen verantwoordelijkheid voor mensen en een grotere rol van het gezin in de maatschappij. Dit kun je ook terugvinden in tradities binnen de islam en andere geloven. Als het gaat om mijn kijk op de islam en bijvoorbeeld immigratie: ik was als politicus bij VoorNederland (VNL) bijvoorbeeld nooit rationeel tegen mensen uit islamitische landen. Iedereen die wat toe kan voegen aan Nederland, is wat mij betreft welkom. Toen ook.

Als het om vluchtelingen gaat, ben ik nog steeds voor opvang in de regio, tenzij het echt niet anders kan. Zolang het maar op een humane manier gebeurt.

De terreur is reëel, kijk maar naar Islamitische Staat (IS). Terroristische aanslagen vergen nou eenmaal politieke actie. En de relatie tussen islam en terreur kun je niet uitpoetsen zolang terreurgroepen zich islamitische noemen. De link is er dus maar het is zeker niet representatief voor de islam.

Nee, niet echt. Ik ben er niet trots op, maar ik kan weinig aan het verleden veranderen. Bovendien geloofde ik ook oprecht in wat ik toen zei.

Nog één ding over de politiek: we zijn in Almere, toevallig de stad waarvan Geert Wilders in 2014 hoopte dat jij burgermeester zou gaan worden. Hoe zit het nou eigenlijk met je politieke ambities - zie jij jezelf later bijvoorbeeld samenwerken met Arnoud van Doorn?  

Dat zou best grappig zijn: ik zou dan de derde islamitische burgermeester van Nederland worden. Maar nee, ik heb geen politieke ambities meer.

Misschien sturen we ‘m die wel toe. Maar ik dénk haast wel dat hij het boek gelezen heeft. Over het algemeen is het zo dat hij alles omtrent de islam leest. En als ik af ga op de manier hoe hij boeken las toen ik met hem werkte, kan ik me haast niet voorstellen dat hij het niet al gelezen heeft.