Verdwijnt abortus in de VS weer ondergronds?

Het Amerikaanse hooggerechtshof maakte vorige week een einde aan het landelijk recht op abortus. 'Ik zag de beslissing van mijlenver aankomen, maar toch schrok ik heel erg', vertelt rechtshistoricus Madeleijn van den Nieuwenhuizen in De Nieuws BV.

Hulpverleners en actievoerders zullen moeten uitwijken naar staten die abortus toestaan, of ze moeten ondergronds gaan. Net als 50 jaar geleden, voordat abortus legaal werd in de Verenigde Staten.

Rechtshistoricus Madeleijn van den Nieuwenhuizen en Amerika-kenner Laila Frank bespreken de consequenties:

Klinieken
Volgens Laila Frank ga je nooit helemaal terug in de tijd: ‘We hebben een periode achter de rug waarin abortus op federaal niveau illegaal was. Dat betekent ook dat er een enorme infrastructuur is ontstaan. Dat er abortusklinieken, ook in de staten waar het nu verboden wordt, zijn met veel artsen en hulpverleners. Dat er allerlei personeel is dat daarin is opgeleid en dat die kennis heeft. Dat is ook een verschil. Wat je nu bijvoorbeeld ziet, ook in de staten waar abortus verboden wordt of het nog maar na zes weken mag, dat die abortusklinieken proberen open te blijven. Niet om een abortus te bieden maar wel om informatie te blijven verschaffen, vrouwen te helpen die misschien na het slikken van zo’n pil nog hulp nodig hebben. Omdat het vijftig jaar bovengronds is geweest is er meer draagvlak voor en is er ook een infrastructuur voor.’

De abortusbeweging gaat geheid ondergronds, vertelt rechtshistoricus Madeleijn van den Nieuwenhuizen in De Nieuws BV: ‘Onderzoek na onderzoek toont aan dat het illegaal maken van abortus niet abortus als zodanig in de ban doet en dus zullen er ook altijd mensen zijn die ondersteuning willen bieden bij het zo veilig mogelijk uitvoeren van zulke abortussen.’

Hulpverleners
Dat neemt niet weg dat hulpverleners bang zijn, legt Frank uit: ‘Ik heb gebeld met hulpverleners in Alabama, waar ik ook wel eens op een abortuskliniek ben geweest. Ze zijn bang, maar ze zei: “Vergis je niet. In 1992, dat is de laatste keer dat het hooggerechtshof een uitspraak deed over de legaliteit van abortus, zei het Hof: je hebt landelijk het recht tot 24 weken. Maar staten mogen ook allerlei eigen regels maken, als ze maar niet het ondraaglijk lijden van de vrouw veroorzaken. Sindsdien zie je in die staten veel inperkingen, bijna pesterijen en regels die niet kloppen. Mensen die in abortusklinieken werken, werken al een beetje ondergronds en die zijn altijd al een beetje bang geweest. Omdat die staten ook mystery guests sturen bijvoorbeeld. Dus jij werkt in een abortuskliniek, in dit geval in Ohio, jij moet aan een vrouw een tekst voorlezen die zegt nou negen weken kan jij een foetus meenemen die levensvatbaar is. Dat is in strijd met de medische wetenschap, maar je moet het voorlezen omdat de staat van Ohio undercover mystery guests stuurt en als jij dat niet voorleest dan kan die kliniek worden gesloten. Dus die angst is er sinds 1992 in zekere mate altijd al. En nu wordt hij vergroot. Maar de vechtlust is ook heel groot.’

Zelfbeschikking
'Ik heb zelf lang gedacht dat mijn lijf van mezelf was, maar inmiddels weet ik dat dat lang niet altijd het geval is', zegt Druktemaker Ellen Deckwitz in De Nieuws BV over het besluit van het Amerikaanse Hooggerechtshof. Deckwitz is ook bezorgd over Nederland: 'Ook in Nederland is de antiabortusbeweging de laatste jaren aan het groeien. Wat er in Amerika gebeurde kan de conservatieven er hier van overtuigen dat je besluiten prima terug kunt draaien. En daar lag ik van wakker. Want ik heb zelf lang gedacht dat mijn lijf van mezelf was, maar inmiddels weet ik dat dat lang niet altijd het geval is. Als je maar lang genoeg leeft weet je dat de meeste mannen en vrouwen niet geheel de baas zijn over hun lichaam.'