Schijt aan culturele gevoeligheden?

Op het gebied van ‘zwarte cultuur’ wordt vaak vergeten dat de muziek en kunst - die uit deze culturen voortkomt - een context en ervaring vertellen waarmee donkere mensen dagelijks geconfronteerd worden. Neem bijvoorbeeld het institutionele racisme in een systeem wiens fundament gebaseerd is op het verhandelen van donkere mensen. Ook directere vormen van discriminatie zoals opmerkingen over  haar, kleur en ander onwetend commentaar  zijn aan de orde van de dag.

Eerder deze week was de cabaretier Eva Crutzen te gast bij het programma M van Margriet van der Linden. Dit programma heeft een rubriek waarbij Nederlandse acts een nummer performen van internationale artiesten die de gasten op hun ultieme festival zouden willen zien. Wie volgens Eva aanwezig moet zijn op haar ultieme festival? Kendrick Lamar. 

Blijkbaar vindt Eva de muziek van Kendrick Lamar intrigerend en laat ze zich inspireren door het verhaal en de muziek van de rapper uit Compton. Het is mooi dat iemand met een ander referentiekader emotioneel geraakt kan worden door Kendrick’s muziek. Maar naast feitelijke onjuistheden, zoals Kendrick Lamar de grootste hiphopartiest ter wereld noemen, wordt al gauw duidelijk dat de cabaretier niet op de hoogte is van het repertoire van Kendrick Lamar. Eva geeft meerdere malen aan dat Kendrick maatschappelijk betrokken is, maar houdt zich op de oppervlakte over wat deze betrokkenheid inhoudt. Ze refereert aan Kendrick’s vrienden als een ‘gang’, nadat Kendrick Lamar in een getoond fragment aangeeft dat hij de menselijkheid wil aantonen van de Afro-Amerikaanse bevolking in achterstandsgebieden.

Ze heeft het nummer  King Kunta  uitgekozen om te performen - vanaf dit moment wordt Eva's onwetendheid pas écht duidelijk. Gastvrouw Margriet van der Linden vraagt haar om het verhaal achter deze ‘activistische’ track van Kendrick. “Het is gebaseerd op een slaaf uit het boek Roots . Ik weet niet het precieze verhaal. Ik weet het wel, maar het is een lang verhaal”, hakkelt Eva. “Het slavernijverleden”, voegt Margriet nog even tussen neus en lippen door toe.

Kunta Kinte is dé personificatie van de onmenselijke praktijken die met slavenhandel gepaard ging. In Roots wordt het verhaal verteld van een Afrikaanse man die gevangen genomen wordt, naar de andere kant van de wereld wordt verscheept en vervolgens wordt gedwongen om te werken en zich aan te passen aan de cultuur van de West-Europese kolonisten. Kendrick noemt zichzelf King Kunta omdat hij, net als Kunta Kinte, trouw blijft aan zijn eigen tradities en gebruiken in een land met een West-Europees fundament dat gebaseerd is op het systematisch onderdrukken van de zwarte gemeenschap. De ‘King’ in deze titel geeft aan hoever de zwarte gemeenschap, met name Kendrick zelf, in de afgelopen jaren is gekomen. 

Eva gaat dus een ‘cover’ doen van een nummer dat vol staat met referenties naar het slavernijverleden vanuit het perspectief van een onderdrukte zwarte man uit de Verenigde Staten. Ze censureert het n-woord, maar vergeet andere terminologie te censureren die een soortgelijke pijnlijke betekenis hebben. Als Eva namelijk teksten als ‘monkey mouth motherfuckers’ en ‘nappy headed’ uitspreekt, dan zou ze zich achter de oren moeten krabben of dit wel verstandig is.

Eva is zich wellicht niet bewust van deze gevoeligheden en was slechts te gast om een nummer op te voeren in een televisieprogramma. Ik ben de laatste die zegt dat ze zich niet moet wagen aan hiphop, maar het is belangrijk om te weten wat de context is van bepaalde nummers. Van Kendrick’s repertoire zijn genoeg nummers geschikt voor Eva. Ze kon het hebben over alcoholmisbruik en de rol van ‘peer-pressure’ met de track Swimming Pools  – om maar een voorbeeld te noemen. Het is ethisch niet gepast om Paul De Leeuw bijvoorbeeld  Hoochie Coochie Man  te laten zingen van Muddy Waters zonder de juiste context. Zo had Eva ook moeten weten dat ze zich niet had moeten wagen aan King Kunta .