Wat voor interviewer wil Renze Klamer zijn?

Sinds Renze Klamer weg is bij de EO en bij BNNVARA zit, voelt hij zich bevrijd. ‘Ik heb geen schuldgevoel over deze stap, niet tegenover God, noch tegenover mijn omgeving.’

Klamer begon zijn mediacarrière op de marketingafdeling van de Evangelische Omroep. Nu mag hij als presentator zijn wendbaarheid etaleren bij BNNVARA. Zo switcht hij soepel van corona-gerelateerde onderwerpen in de De Nieuws BV naar de human interest-setting van het door hem bedachte Laat op vrijdag.

Zingend – ‘het is niet knettervals’ – introduceert hij zijn gasten die vaak een onbekende kant en merkwaardige gewoonten van zichzelf prijsgeven. Zo weten we dat de kersverse Op1-presentatrice Fidan Ekiz regelmatig in pyjama naar de stad gaat en in recordtempo Turkse soaps nasynchroniseert. ‘Mensen komen omdat het gezellig is, ze voelen zich senang. Ik deel uit, maar naai niemand. Bij mij draait het niet om het promoten of pluggen van een programma of boek. Wel om de kans een andere dimensie van jezelf te laten zien waardoor je hardnekkige vooroordelen, waarmee velen kampen, afschudt.’

Zelf werd hij tot voor kort vaak geframed als die brave Jezus zonder sandalen, zegt hij. Of de nieuwe Arie Boomsma. Maar ook als de opvolger van Tijs van den Brink. Dat beeld is na zijn scheiding vorig jaar van zangeres Pearl Jozefzoon, zijn afscheid van het christelijke leven volgens het boekje en zijn overstap naar BNNVARA bijgesteld. Wel vinden mediavolgers – die in hem unaniem als een groot talent zien – dat hij nog te keurig interviewt.
‘Ik heb er geen moeite mee dat mensen denken: o wat een aardige, sympathieke jongen. Dat is op zich niet slecht. Maar ik wil mezelf verrijken, scherper worden, het mag meer schuren. Mijn persoonlijke missie is niet dat heel Nederland mij fantastisch moet vinden, maar om meer rafelrandjes en kanten te laten zien. Zoals het absurdistische in Laat op vrijdag. En op Radio 1 ben ik ook echt wel eens een pain in the ass.’

Bij wie ga je te rade voor tips? 
Ik heb erover gesproken met routiniers als Wim van Putten, Roeland Kooijmans en ook Jeroen Pauw. Niet te vaak want te veel coaching werkt averechts. Ik wil oorspronkelijk blijven en mijn eigen keuzes maken. Ik moet niet in een voorgefabriceerd jasje worden geduwd of worden opgesloten in een format. Het moet uit mijzelf komen anders voelt het nep. Ik ben van nature gelukkig nieuwsgierig en ik heb ook gemerkt dat wanneer ik artistieke vrijheid krijg, zoals bij Laat op vrijdag, ik gedij en die wat rauwere kant naar boven komt. Verder heb ik vanaf 2011 duizenden uren radio gemaakt, een bak ervaring waardoor ik niet meer bang ben voor welk gesprek dan ook.

We zitten in een nieuwe realiteit door het cronavirus, hoe vind je in je programma’s de juiste balans qua corona-quotum? 
Als Laat op vrijdag nu nog zou lopen zou het een plek kunnen zijn die helemaal corona-vrij is. Een ontsnapping. Even gezellige televisie. Bij De nieuws bv ligt dat totaal anders. Radio 1 is de actualiteitenzender van het land dus dan speelt corona dezelfde rol als liefde in de popmuziek: bijna elk liedje gaat erover, maar de invalshoek kan sterk verschillen.  
Zo hadden we een item vol tips hoe je in deze tijd toch van kunst, cultuur en muziek kunt genieten ook al zijn musea en concertzalen no-go-area’s. 
En af en toe gaat het over compleet iets anders omdat je toch een beetje corona-moe wordt – zo spraken we Nieuwsuur-verslaggever Jan van Loenen over zijn mooiste verhalen van de afgelopen jaren, die hij heeft gebundeld. Zo’n onderwerp drukt het virus naar de achterkant van je hoofd.

Ben je bang? 
Het is heftig. Ik open alle deuren met mijn mouw, was mijn handen vaak en houd afstand. Soms weet ik het even niet, bijvoorbeeld toen ik laatst in de supermarkt een oude man hard hoestend door het gangpad zag gaan. Ik dacht: gast wat doe je hier? Ik blijf dan uit de buurt, maar ik ga hem er niet op aanspreken, want: wie ben ik dan wel? Ook weet ik niet zo goed hoe ik de situatie aan mijn oudste dochter van 4 moet uitleggen. Ik vind dat ingewikkeld. Net als mijn reactie op snotneuzen of gehoest van andere kinderen. En de meer persoonlijke verhalen over verpleeghuizen en getroffenen raken mij. Het is zoeken, maar ik blijf een ras-optimist en zie ook veel mooie initiatieven en solidariteit ontstaan.

Waar ligt je hart het meest, bij nieuws of entertainment? 
Eigenlijk hoop ik dat ik niet hoef te kiezen. Ik heb veel journalistieke dingen gedaan, waaronder Na het nieuws en De nieuws bv, allebei echt leuk om te doen. Maar ik ben ook blij met de human interest-formule van Laat op vrijdag en de totaal andere toon – infotainment zou je het met enige fantasie kunnen noemen. Ik had verwacht dat mensen die combinatie raar zouden vinden, maar ik heb er niemand over gehoord. En ook niet gemerkt dat ik minder serieus word genomen. Ik geloof dat ik meerdere versies van mezelf heb. Thuis ben ik anders dan bij mijn vrienden of op mijn werk. Ik denk dat mijn generatie ook minder is van: schoenmaker blijf bij je leest. Maar wat ik doe, wil ik wel goed doen.

Je krijgt in elk geval positieve reacties en media-deskundigen zeggen dat de omroep een groter plan met je heeft. Matthijs van Nieuwkerk opvolgen? 
Ik hoor vaker: ‘Je wordt klaargestoomt voor dit of dat’. Nou mij vertellen ze nooit wat en ik weet van niks. Ik spreek de omroepbazen zelden en ik ben evenmin gepolst. Ik ben nog van de c-categorie. Maar ik heb wel een plan, namelijk een programma vinden dat goed bij mij past. Matthijs van Nieuwkerk heeft De wereld draait door kunnen vormen omdat het format bij hem past. Daarom komen de gasten er graag en geniet de kijker. Ik hoop ook zo’n gouden driehoek te vinden. En dat mag best op een ander tijdstip zijn dan aan het randje van de nacht.
 
Komt er een tweede seizoen van Laat op vrijdag? 
Ik hoop het wel. En als het aan BNNVARA ligt gebeurt dat ook. Maar ik heb te maken met de ondoorgrondelijke wegen van Hilversum, omroeppolitiek, tijdstippen en zendschema’s en geld.

Wie is je gedroomde gast? 
Prinses Amalia. Zij is ontzettend moeilijk om te krijgen. Maar juist door onze filosofie – gasten komen er altijd goed vanaf – blijf ik dromen dat ze ja zegt. Ik ben ontzettend benieuwd naar haar. Ze wordt echt volwassen, krijgt een mening en heeft verhalen en anekdotes te vertellen. Wat maakt ze mee? Van welke muziek houdt ze? Heel Nederland is nieuwsgierig. Ik zou graag met de Rijksvoorlichtingsdienst overleggen over wat wel en wat niet kan.

Gesproken over wat wel en wat niet kan: de columns van Marcel van Roosmalen in ‘De nieuws bv’ roepen heftige reacties op omdat hij er met gestrekt been in gaat. Zoals zijn visie op Brabantse corona-patiënten 
Ja, toen belde er een mevrouw huilend op. Maar het was absurdistisch en hij begon met zijn moeder, die ook uit Brabant komt. Marcel is een van de liefste mensen die ik ken. Een zachte man die soms inderdaad afschuwelijke taal uitslaat. Ik lig dan bijna onder mijn stoel van het lachen. Voor mij is de grens: trap je naar mensen die op de grond liggen of personen die zelf uitdagen en anderen de maat nemen? Zoals Martijn Koning, Gordon of Angela de Jong. Zij moeten niet zeuren. Ik zal ook incasseren als ik er van langs krijg.

Je bent overgestapt van de EO naar BNNVARA. Wat is het grootste verschil? 
Qua bedrijfscultuur past BNNVARA het best bij mijn huidige levensfase. Open, eerlijk, rauwer dan de EO. Je mag zijn wie je bent met je mooie en lelijke dingen. Het is er minder gekaderd. Ik ben net gescheiden van Pearl, we hebben een jaar van ellende achter de rug. Bij de EO paste ik daardoor niet meer in het ideale plaatje, mensen daar hebben er een mening over. Ook zelf zou ik me daar niet lekker bij hebben gevoeld, want als gezicht heb je een voorbeeldfunctie. Het werkte bevrijdend om uit die wereld te stappen, terwijl niemand mij natuurlijk echt gevangen hield. Qua werkcultuur vind ik BNNVARA een bedrijf van makers, terwijl de EO meer hiërarchisch is en ze presentatoren eerder als uitvoerenden dan als bedenkers zien. Ik wil me graag ook als maker onderscheiden. Dingen die ik gedaan heb, maar waar ik totaal geen eigen inbreng had, waren van weinig waarde voor me. Bosjes andere presentatoren hadden dat net zo goed of beter gekund.   

Ben je totaal van je geloof gevallen? 
Het geloof is latent aanwezig, maar ik beleid het niet actief. Ik vind het idee van de aanwezigheid van God fijn. Het werkt relativerend en het geeft een soort rust dat er iemand is die een groter plan heeft, ook al begrijp ik er geen zak van. Maar ik ga niet langer naar de kerk en bidden doe ik ook niet. Ik wil even afstand nemen en nadenken, meer vrijheid nemen. Ik heb geen schuldgevoel over deze stap, niet tegenover God, noch tegenover mijn omgeving. Al hadden sommigen het graag anders gezien. Dat is de les die ik heb geleerd: dergelijke grote beslissingen neem je voor jezelf. Het zou heel treurig zijn als ik mijn leven inrichtte naar de verwachtingen van anderen. Het moet voor mezelf kloppen en als anderen mij daarom een klootzak vinden of vinden dat ik het verkeerde pad in sla dan moet ik mij daarbij neerleggen. Zowel in de liefde als in het geloof is niets op dit moment zeker. Mijn leven staat op losse schroeven en ergens vind ik die vrijheid juist fijn.

Je enige constante zijn je twee kinderen. Maak je je zorgen om hen? 
Ik ben niet zo’n bezorgde vader. Maar sinds mijn relatie met Pearl (ze is Surinaamse, red.) heb ik veel geleerd over racisme. Hoe zij werd benaderd. Dan zeiden mensen dat ze zo goed Nederlands spreekt. Of ze begonnen maar meteen in het Engels tegen haar. Een fascinerend onderwerp waar ik de hele dag over kan praten. Ik kom uit een witte omgeving en dacht af en toe bij donkere vrienden of familie: hou nou eens op over racisme, daar hebben we het al over gehad. Maar dat kun je echt alleen zeggen als je wit bent en er niet dagelijks mee te maken hebt. Want het is een feit dat je minder kansen en vertrouwen krijgt. Anderzijds maken strijders voor sociale rechtvaardigheid zoals de Quinsy Gario’s en de Anousha Nzume’s het er niet makkelijker op. Soundos El Ahmadi toonde zich geraakt in Laat op vrijdag omdat ze zich miskent voelt. Ik zette dat fragment online met het bijschrift: mooie les in kwetsbaarheid. Werd mij meteen de les gelezen dat dat geen kwetsbaarheid was, maar kwam door institutioneel racisme. Ga je schamen witte man, je hebt geen recht van spreken. Zo is er geen discussie meer mogelijk; er wordt louter nog geschandpaald. Ik ben inmiddels op een punt dat ik denk: laat maar zitten.
 
Dat kan niet de bedoeling zijn als je een dialoog op gang wil brengen. 
Zeker niet. En beide partijen moeten bereid zijn om goede intenties te zien en mee te denken. De weg naar de hel is geplaveid met goede bedoelingen, dat weet ik, maar je kunt mensen die bereid zijn te streven naar een mooiere samenleving niet met de grond gelijk maken omdat ze zich onhandig uitdrukken. Het op slot gooien van de discussie – wat steeds vaker gebeurt – zorgt juist voor meer polarisatie en zo zet je de ontwikkeling stil. Maar dit zal wel weer whitemensplaining zijn.