Van der Laan & Woe: 'Onder Pauls vleugels hebben we alles kunnen leren'

In een driedubbelinterview bespreken Niels van der Laan, Jeroen Woe en Paul de Leeuw – deze week allen terug op tv – hun jarenlange vriendschap. ‘Paul is zo’n beetje de eerste die appt na een uitzending van Even tot hier.’

Drie grote televisiemakers keren terug op de buis. De eerste twee zijn op het toppunt van hun roem, de derde was ‘het heilige moeten’ even kwijt. Niels van der Laan (41) en Jeroen Woe (42) hebben net de voorlopig laatste, stijf uitverkochte voorstelling gespeeld van hun avondvullende cabaretshow Ng. Over ruim twee weken, op zaterdagavond, zullen zoals gebruikelijk een à twee miljoen Nederlanders inschakelen voor een nieuw seizoen van hun satirische tv-programma Even tot hier. Paul de Leeuw (61) is nog niet klaar in het theater. De ‘60 jaar jonge God met artrose’ (aldus de begeleidende tekst in de schouwburgboekjes) staat later deze week nog driemaal op de planken in de door recensenten bejubelde voorstelling 60? We zien wel… Jarenlang was hij op zaterdagavond de spil van razend populair tv-amusement als De schreeuw van De Leeuw en Mooi! Weer De Leeuw. Vanaf dinsdag volgt hij in Niet klein te krijgen pubers met een levensbedreigende ziekte. We spreken Van der Laan, Woe en De Leeuw in het kantoor van die laatste, gevestigd in het pand van Medialane in Amsterdam. Het productiebedrijf van Iris van den Ende, de dochter van Joop, maakt de tv-programma’s van de mannen (hoewel niet De Leeuws laatste). Zodra ze elkaar in het vizier hebben gekregen, stuitert opgetogen gebabbel langs de witte muren omhoog. De begroeting is hartelijk, uit de blikken spreekt warmte. Dat ze elkaar hier vaak tegen het lijf lopen – nee. Maar gelukkig bestaan er sociale media.

Paul: ‘We hebben een groepje in Whatsapp.’
Niels: ‘Paul is zo’n beetje de eerste die appt na een uitzending van Even tot hier.’
Paul: ‘Of van tevoren: “Veel succes vanavond”. De eerste van het seizoen is altijd het moeilijkst.’

Jeroen: ‘Dat gaat zeker gebeuren.’ Niels: ‘Uiteindelijk zien we het altijd, van elkaar. We hebben Pauls nieuwe televisieprogramma ook al mogen bekijken.’
Paul: ‘Ik heb hun voorstelling nog niet bezocht. Jullie spelen toch nog door?’
Niels: ‘Ja.’
Paul: ‘Als we iets gezien hebben van elkaar, reageren we. Dan zeggen we dat we het leuk vinden.’
Niels: ‘Het geven van adviezen is er wel vanaf. Dat deden we in het begin.’
Paul: ‘Ik ken ze al heel lang, hè. Nog van de kleinkunstacademie.’
Jeroen: ‘Je hebt ons lesgegeven.’
Paul: ‘Een dagje of zo. Of drie.’
Niels: ‘Breek de week, een pilot voor de vara, was het eerste wat we samen deden.’
Jeroen: ‘Een soort improvisatiecomedy over het nieuws van de week. Het is er nooit gekomen. Maar daar werd het zaadje geplant: we willen iets met elkaar.’

De drie gaan ver terug. Toen De Leeuw in 2011 zijn amusementsprogramma PAU!L lanceerde, op de zaterdagavond van NPO 1 (toen nog Nederland 1), nam hij van de gesneefde improvisatiecomedy Van der Laan en Woe mee. Met Rob Urgert en Joep van Deudekom ontfermden zij zich over de ‘Weekwelweeknietkwis’, later kortweg ‘De kwis’. Het onderdeel van een kwartier werd zo populair, dat het twee jaar later als zelfstandig televisieprogramma verderging. De Leeuw bleef aan als de argeloze presentator, die door een kwartet aan quizmasters op humoristische wijze werd bevraagd over het nieuws. Na het vertrek van Urgert en Van Deudekom zetten Van der Laan en Woe in 2019 hun eigen satirische tent op in de vorm van het tegenwoordig alom bekende Even tot hier. Vorig jaar wonnen ze er de Gouden Televizier-Ring mee.

Jeroen: ‘De allereerste keer – dat was nog met die pilot – werden we bij de studio tegengehouden door de beveiliging. We moesten uitleggen dat we meededen met het programma. En toen Paul naar onze kleedkamer kwam, waren we echt aan het shaken.’
Niels: ‘Helemaal nerveus.’
Paul: ‘Bij ‘De kwis’ bestond dat gevoel volgens mij niet. Daar stond ik in dienst van hén. Ik vond het heerlijk om de kar niet te hoeven trekken en daar heb ik ook veel van geleerd. Ik moest vooral niet denken dat PAU!L mijn programma was. Het hoogtepunt van de uitzending was ‘De kwis’, en ik zat er óók bij.’

Niels: ‘Wij hadden helemaal geen tv-ervaring. Onder zijn vleugels hebben we alles kunnen leren. PAU!L werd gemaakt door alle goede mensen die hij in jaren bij elkaar had verzameld, op elk gebied: licht, geluid, camera.’
Paul: ‘Die zijn nu allemaal mee naar Even tot hier.’
Niels: ‘Ik heb heel erg zitten afkijken hoe Paul camera’s bespeelt. Hij weet precies waar ze staan en snapt hoe ze reageren op wat hij doet, en hoe dat vervolgens in de huiskamer overkomt.’
Jeroen: ‘Wat ik ongelooflijk aan Paul vond, was dat hij altijd álles, álles doorhad in de studio. Als een lamp niet goed hing, als iemand nog niet klaar stond… Hoe kan dat nou? Je bent tv aan het maken en tegelijkertijd hang je erboven. Volgens mij is Niels daar ook naartoe aan het groeien. Ik heb dat niet. Ik ben al lang blij als ik mijn tekst zeg.’

Paul: ‘Even tot hier is natuurlijk heel knap, dat hoef je de jongens niet te vertellen. Ze zijn een steengoed duo. Jeroen is rechttoe rechtaan, Niels zit daaromheen. De rol van Miguel (Wiels, de pianist in het programma, red.) vind ik heel goed ontwikkeld. Het is elke keer een theaterprogramma van 45 minuten. Er zit veel timing in. Daarom wordt het ook semi-live opgenomen.’
Jeroen: ‘In principe doen we het in één rit, inderdaad.’
Paul: ‘Het is het nieuwe amusement, dat zie je. Het is een generatieverschil. Ik ben sneller gaan schakelen door de jongens. En ik denk van tevoren iets langer na: over een grap, of over wat ik precies wil zeggen. Dat mijn theatervoorstelling vrij goed is ontvangen, heeft daarmee te maken.’

Hoewel de gevestigde status van Even tot hier anders doet vermoeden, verschilt het programma behoorlijk van zijn begindagen. Centraal stond toen een musical, waarin een gebeurtenis uit de actualiteit werd becommentarieerd. Zo vormde een vechtpartij op Urk in 2019 de inspiratie voor het muziekstuk ‘App-Strijd-Story’, vrij naar West Side Story, met het lied ‘’t Is een fittie’, gebaseerd op ‘I feel pretty’. Dat veranderde tijdens de coronapandemie. Omdat anderhalve meter de minimaal toegestane afstand tussen twee personen werd, verdween de musical, net als de band en de vele gasten. In plaats van toeschouwers in de studio bedachten Van der Laan en Woe een innovatieve schermenwand met live-publiek.

Jeroen: ‘Die vroege uitzendingen waren topzwaar en propvol. We dachten dat je op zaterdagavond met veel volume en spektakel moest komen en dat we het met zijn tweeën niet zouden kunnen vullen. Eigenlijk hadden we al die dingen ingebouwd vanuit onzekerheid. Toen ze noodgedwongen wegvielen en we op onszelf aangewezen waren, bleek dat bevrijdend te zijn. Gek genoeg is die hele pandemie voor ons een soort cadeau geweest.’
Niels: ‘We hopen vurig op nóg een pandemie.’
Jeroen: ‘Zodat het nog beter wordt.’
Niels: ‘Ik heb mijn hoop gevestigd op de vogelgriep.’

Paul: ‘Ik werd gevraagd. En ik moet zeggen dat ik me even achter mijn oren krabde. Zit je te wachten op Paul de Leeuw als je ziek bent?’
Niels: ‘Het is briljant dat ze jou hebben gevraagd, vind ik. Paul kan – het beste van iedereen ter wereld – iets zwaars en donkers toch licht maken. Ik zou het alleen maar heel erg vinden, de hele tijd.’
Paul: ‘Een van de meisjes vond het leuk om ijsjes te maken. Tijdens de opnames kletste ik met haar en net op het moment dat ze het over haar tumor had, kwam mijn schep uit de ijsbak. Ik keek naar het bolletje ijs en zei: “Is die tumor dan zo groot?” Dat ontstond gewoon.’
Niels: ‘Dat is juist zo leuk.’
Paul: ‘Het wordt gemaakt door het team van Over mijn lijk. De eerste montage was al heel mooi. Niet klein te krijgen steekt fantastisch in elkaar.’

Een van de actuele thema’s in televisiemakend Nederland is grensoverschrijdend gedrag. De seksuele wantoestanden bij The voice of Holland, de woedeaanvallen van Matthijs van Nieuwkerk, pesterijen en seksisme op de sportredactie van de nos: Van der Laan, Woe en De Leeuw geven zich er rekenschap van. Wat doen zij, onbetwiste bazen op hun werkplek, om grensoverschrijdend gedrag van zichzelf te verhoeden?

Jeroen: ‘Op de eerste plaats is er door alle ontwikkelingen een soort bewustzijn gekomen. Wat Niels en mij betreft: ik denk dat wij ons heel benaderbaar opstellen. En ons grote voordeel is dat we een duo zijn.’
Niels: ‘Wij kunnen weleens kwaad zijn op een redacteur of een muzikale gast die niet op is komen dagen. Dan zitten we tegen elkaar te schelden in ons kantoortje. Ik denk dat we best veeleisend en streberig zijn, maar we zijn erg van het harmoniemodel. Dat je het gezellig moet hebben en van daaruit leuke dingen kan maken.’
Jeroen: ‘We zijn nooit kwaad op mensen zelf, maar omdat iets niet gaat zoals we willen. De enige die mijn emotionele reactie op een tegenslag ziet, is Niels. Dat is een fijne buffer.’
Niels: ‘Volgens mij zijn we heel aardige mensen. En de weken van Even tot hier zitten zo vol, dat we ook geen tijd hebben voor affaires.’

Paul: ‘Ik was inderdaad iemand die in het heetst van de strijd dingen zei die anders hadden gekund. Alleen: het was gelijk weer over bij me en daarna probeerde ik de andere persoon duidelijk te maken dat het niet de bedoeling was geweest. De vraag is natuurlijk: hoe hebben zij het opgevat? Tot nu toe heb ik het altijd uit kunnen praten. Wat ik herken, is dat het een snelkookpan wordt zodra je een tv-programma maakt. Ik maakte een paar uur voor de opnames altijd bitchy opmerkingen, om mezelf scherp te krijgen. Dat wist iedereen. En na afloop zaten we bitterballen te eten.’ 
Jeroen: ‘Dat herinner ik me. Het was verplicht om na de opname bij elkaar te komen, zodat iedereen met een goed gevoel naar buiten zou gaan.’
Paul: ‘Ook om complimenten uit te delen. Ik heb weleens aan mensen gevraagd of ze last van me hebben gehad. “Ja, je was een lul,” antwoordden sommigen, “maar je probeerde het ook weer goed te maken.” Zelfs dan zit je al fout, vindt Mariëtte Hamer (de door het kabinet aangestelde regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, red.), maar dan wordt het voor mij onmogelijk om te werken. Ik heb het ook wel nodig. Ik houd van een beetje pit.’

Niels: ‘Nee. Ik heb het nog nooit van dichtbij meegemaakt.’

De fotograaf komt zich voorstellen. Het is tijd om af te ronden en een blik op de toekomst te werpen. Wat zit er nog in het vat? De carrière van Van der Laan en Woe lijkt een geoliede machine: zowel in het theater als op televisie boeken ze artistiek en commercieel succes, en de afwisseling bevalt goed. Alle dromen zijn uitgekomen, erkent Van der Laan.

Niels: ‘We hadden de fantasie om in Carré te staan – nou, dat mogen we. Na De kwis wilden we heel graag op zaterdagavond weer iets maken. Onze droom is nu vooral dat we dit alles nog even mogen blijven doen. Totdat het onherroepelijk kantelt en mensen zeggen: “Weet je wat ik helemaal niet meer leuk vind? Even tot hier.” ’
Jeroen: ‘Nu het zo gigantisch uit de hand is gelopen, voelt alles als bonus. Ik ben bang dat ik, als het weer afneemt, opeens besef dat het toch wel héél leuk was.
Niels: ‘Dan moet je naar Paul kijken. Die heeft dat moment al twaalf keer gehad.’

De Leeuw grinnikt en knikt. Hij noemt het een klap in zijn gezicht dat in 2022 zijn programma Busje komt zo na twee seizoenen moest stoppen, maar daar is een veelgeprezen theatervoorstelling op gevolgd. Carré heeft hij afgeslagen, zegt De Leeuw, omdat hij vreest juist dan te weinig kaarten te verkopen. Liever een paar keer in een kleinere zaal.

Paul: ‘Het heilige moeten was een beetje verdwenen. Maar ik heb vorig jaar Knoop & De Leeuw gemaakt, een talkshow met verstandelijk beperkten waar ik erg trots op ben, en nu dit programma, en ik denk: kom maar op. Ik heb wel weer zin om iets te maken.’

Paul: ‘Ik denk dat personalityshows voorbij zijn. Nee, er liggen twee plannen. Een ervan is een variant op Ranking the stars. Het zal waarschijnlijk niet terugkomen bij BNNVARA, omdat een stroming binnen de omroep vindt dat programma’s met grovere humor, met humor ten koste van, niet meer gemaakt moeten worden. Het andere plan heet Familie De Leeuw. Daarin probeer ik, om verlatingsangst te voorkomen, mijn eigen familie te creëren. Het speelt zich af in een huis, het publiek zijn de buren, en de onderwerpen hebben allemaal te maken met families. Geen idee of het allemaal doorgaat.’

Paul: ‘Ik doe helemaal niet zoveel. Dat kookboek was al geschreven. Theater is maar drie keer in de week. Ik heb zelfs serieus overwogen om een pop-up-restaurant te beginnen. Ik denk eerder dat ik te weinig doe, dat ik niet geprikkeld word. Ik moet gewoon weer wat dingen gaan verzinnen.’
Niels: ‘Niet klein te krijgen, hè. Zeggen we dan.’

Even tot hier, zaterdag om 21:30 op NPO 1

Niet klein te krijgen, dinsdag om 21:05 op NPO 1