Moeten influencers zich uitspreken over politieke kwesties?

‘Je kan onmogelijk pleiten voor gelijkheid, LHBTIQIA+ en vrouwenrechten, corruptie en gewelddadige regimes veroordelen en toch de Palestijnse onderdrukking negeren. Het klopt niet. Je kan niet kiezen welke mensenrechten er meer toe doen’, schrijft het Palestijns-Nederlandse model Gigi Hadid op Instagram. Hadid besluit zich online uit te spreken over de crisis in Israël en Palestina en ze verwacht dat anderen (met een groot bereik) dat ook doen. Ook als ze geen persoonlijke link met het land hebben.

Steeds vaker is een online persoonlijkheid de link tussen jongeren en grote actuele thema’s. Maar dat is geen eenrichtingsverkeer. Recentelijk roepen juist de fans hun favoriete influencer ter verantwoording als deze het nalaat zich uit te spreken over belangrijke zaken.

‘Please talk about Palestine!!!’, reageert @natalia_alihodzic onder de nieuwste Instagramfoto van Beyonce, @marylinmassis post de Palestijnse vlag onder een foto van Kim Kardashian en @danianodeh schrijft ‘#SaveSheikhJarrah’ bij een foto van BTS.

Activisme in het DNA
Die omslag ontstaat zo’n tien jaar geleden in K-pop, waar activisme in het DNA zit. ‘Het is een activistisch genre’, legt journalist en K-popkenner Mai Verbij uit. ‘Het was in het buitenland nooit echt heel populair. Daarom probeerden fans het via sociale media op verschillende manieren onder de aandacht te brengen - uit liefde voor hun favoriete artiest.’ De focus van het activisme verschuift zich vervolgens wanneer de artiesten een bijzondere oproep doen: ‘Ze zeiden: “Stop met het kopen van cadeaus voor ons, we zouden liever zien dat je met dat geld iets goeds doet.”’ Zo zamelt K-popgroep Block B destijds - in samenwerking met hun fans - geld in voor een waterput in Cambodja. En haalt BTS ruim een miljoen dollar op voor Black Lives Matter. ‘Ze laten hun fans beseffen hoe groot hun stem is en welke invloed ze daarmee kunnen hebben’, volgens Mai.

K-pop
Wat volgt is een traditie waarin K-popfans zich onder leiding van hun idolen inzetten voor maatschappelijke thema’s. Mai: ‘K-popartiesten weten als geen ander dat ze een voorbeeldfunctie hebben en hoe ze daarmee om moeten gaan.’ En toch laten juist zij het nu na iets te posten over de situatie in Israël en Palestina. En dat valt fans op. ‘We zijn in een stadium gekomen waarin sociale media meer dan ooit draaien om je identiteit en politieke kleur. Daardoor wordt steeds vaker van bekende mensen verwacht dat ze zich uitspreken, juist omdat zij weten hoe groot hun invloed op de jonge generatie is’, volgens Mai.

Norm
De tijd dat influencers apolitiek zijn is voorbij, volgens Buzzfeed-journalist Stephanie McNeal. ‘De druk voor online persoonlijkheden om zich uit te spreken over sociale en politieke onderwerpen is de norm geworden. De Black Lives Matter-protesten van afgelopen zomer hebben dat duidelijk gemaakt’, aldus Insider-columnist Palmer Haash. Sindsdien is het volgens Haash duidelijk dat van influencers en bekende mensen verwacht wordt dat ze zich uitspreken over dit soort onderwerpen en dat hun volgers dat monitoren.

Verantwoordelijkheid
Internetpersoonlijkheid Défano Holwijn voelt die groeiende verantwoordelijkheid ook. Hij ziet het als zijn taak om daar zorgvuldig mee om te gaan. ‘Ik denk dat het belangrijk is dat mensen zoals wij, met een grote following, proberen ons te verdiepen in bepaalde zaken en mensen daarover informeren’, vertelt hij in BOOS De Podcast. Maar kan je van iedere online persoonlijkheid verwachten voelsprieten te hebben voor sociale of politieke vraagstukken? Volgens Mai niet. ‘Het is hypocriet om te denken dat iemand over elk onderwerp iets nuttigs kan zeggen.’

Wereldbeeld
Daarbij is het de vraag hoe wenselijk het is dat een hele generatie voor nieuwsgaring en inzichten afhankelijk is van online persoonlijkheden. ‘Ik denk dat je dan een heel vertekend wereldbeeld krijgt’, aldus Mai. Ook Instagramblogger Cameron Rogers zet hier haar vraagtekens bij. Ze geeft aan te weinig kennis te hebben over Israël-Palestina en daarom niet overhaast te willen posten om haar volgers te pleasen.Ze roept haar volgers op hun informatie van bronnen anders dan influencers te halen: ‘Ik ben niet de persoon om anderen hierover te kunnen leren. Daarbij dienen influencers die infographics doordelen geen doel’, aldus Rogers.

Nepnieuws
Sterker nog: het kan zelfs riskant zijn omdat het kan leiden tot verspreiding van nepnieuws, schrijft Habiba Katsha voor The Independent. ‘Wanneer mensen infographics delen, factchecken ze deze meestal niet. De meeste onderwerpen zijn te groot om van vandaag op morgen alle kennis over te hebben. Bekende mensen zoals de Hadids (Bella en Gigi Hadid, met een vader van Palestijnse afkomt, red.) hebben meer kennis over dit onderwerp en moeten die kennis vergroten. Anderen hebben die kennis niet en moeten wellicht stil blijven’, volgens Katsha.

Kennis van zaken
Het is onlogisch om van mensen die hun platform normaal gesproken niet gebruiken om zich te mengen in het maatschappelijk debat, te verwachten dat zij zich uitlaten over deze onderwerpen, vindt Katsha. Het is zeer de vraag in hoeverre zo’n post, ontstaan naar aanleiding van aanhoudende sociale druk van iemand zonder kennis, dan oprecht is. Mai: ‘Dan zou je je al hebben uitgesproken voor anderen dat zouden hebben gedaan. Voordat het veilig is om er een statement over te maken en voordat dit van je verwacht werd.’ Daarom is het, volgens Katsha, tijd om de verwachtingen enigszins bij te stellen: ‘Ik kan mensen die ik niet ken niet dwingen zich uit te spreken over onderwerpen waar zij weinig kennis over hebben. Of ik denk dat iedereen zijn platform zou moeten gebruiken om zich uit te spreken over sociale vraagstukken? Ja – maar dat moet ontstaan uit empathie in plaats van plicht.’