Moet de Tweede Kamer voor minstens de helft uit vrouwen bestaan?

Onlangs verlieten veel vrouwen de Nederlandse politiek. Zou niet minstens de helft van de Tweede Kamer uit vrouwen moeten bestaan, voor een goede representatie?

De Tweede Kamer, die uit 150 leden bestaat, telt momenteel 56 vrouwen. Zouden dat er niet meer moeten zijn, nu onder meer Sigrid Kaag (D66), Mona Keijzer (CDA), Sylvana Simons (Bij1), Renske Leijten (SP), Carola Schouten (ChristenUnie), Corinne Ellemeet (GroenLinks), Lucille Werner (CDA), Vera Bergkamp (D66), Attje Kuiken (PVDA) en Nilüfer Gündoğan (ex-Volt) uit de Nederlandse politiek stapten of hun vertrek na de verkiezingen in november 2023 hebben aangekondigd?

Nederland blijkt wereldwijd gezien geen uitzondering te zijn, als je de Women in Politics: 2023-kaart van de Verenigde Naties en de Interparlementaire Unie erbij pakt. Slechts in 31 landen – de Verenigde Naties telt 193 lidstaten – zijn vrouwen staatshoofd en/of regeringsleider. Gemiddeld vormen vrouwen 26,5 procent van het parlement. Minder dan een kwart (22,8 procent) is minister.

Waarom is het aandeel vrouwen in de Nederlandse politiek zo laag?
Het gebrek aan zichtbaarheid van vrouwen in de Nederlandse politiek zorgt ervoor dat de kloof tussen man en vrouw in de Tweede Kamer maar langzaam gedicht wordt. ‘Het eerste vrouwelijke Tweede Kamerlid (Susanna Groeneweg, red.) was er pas in 1918’, vertelt Devika Partiman, oprichter van Stem op een Vrouw, in De Nieuws BV. Een jaar later werd het actieve vrouwenkiesrecht pas ingevoerd, waar tientallen jaren voor is gestreden. ‘En pas in 1956 kwam de eerste vrouwelijke minister (Marga Klompé, red.)’, vervolgt Partiman. ‘Dat zijn de zichtbare politici: de rolmodellen die het hele land meekrijgt. Dat gaat heel langzaam.’

Nederland heeft nog nooit een vrouwelijke premier gehad. ‘Terwijl we weten dat dat de ambitie van jonge meisjes echt kan stimuleren om de politiek in te gaan.’ Een eerste opstap om de politiek in te gaan kan de gemeenteraad zijn, maar ook daar zijn vrouwen weinig zichtbaar. ‘In de gemeenteraad is ongeveer 30 procent vrouw en als je kijkt naar de burgemeesters en wethouders dan ligt dat rond de 25 procent’, aldus Partiman.

Het lage aandeel vrouwen in de Nederlandse politiek komt volgens Partiman ook ‘omdat vrouwen in allerlei toplagen ondervertegenwoordigd zijn, als leiders en als experts bijvoorbeeld’. Zo zijn slechts twee op de tien experts die we op televisie zien vrouw. ‘Hierdoor nemen we vrouwen minder serieus.’

In de 3Doc Momentum volgt documentairemaker Melisa Can drie jonge vrouwen die tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 vechten voor een plek in de politiek. ‘Vrouwen krijgen te maken met aanvallen op hun gender en hun leeftijd, in plaats van op de inhoud’, vertelt ze. ‘Dat zie je bij Sigrid Kaag, Femke Halsema en de vrouwen die wij in de film volgen.’

Agressie en geweld, intern ongewenst gedrag, seksistische opmerkingen en online intimidatie komt bij vrouwelijke politici meer voor dan bij hun mannelijke collega’s. ‘We zijn, als cultuur, niet zo gewend dat vrouwen hun mond opentrekken’, aldus Partiman. ‘Of om vrouwen te zien in leiderschapsposities, bijvoorbeeld als partijleider of als Tweede Kamerlid.’

Een probleem, vindt Can: ‘Omdat het een drempel opwerpt voor sommige vrouwen om politiek actief te worden en dat heeft dan weer zijn weerslag op representatie. En dat is een probleem, want een diversiteit aan ervaringen en representatie maakt de politiek een plek voor iedereen.’

Welke gevolgen heeft het lage aandeel vrouwen in de Nederlandse politiek?
‘De politiek heeft invloed op het dagelijks leven van ons allemaal. En ongeveer de helft van de inwoners van Nederland is vrouw’, vertelt politicoloog Julia Wouters in Vroeg!. Dit heeft natuurlijk als gevolg dat veel van de belangen van de vrouw niet mee worden genomen, wanneer deze groep niet voldoende vertegenwoordigd is. 'Dan missen we een échte weerspiegeling van de maatschappij en dat is zonde.'

Wat vinden jongeren?
In het bedrijfsleven is al een minimumaantal vrouwen vastgesteld door de Eerste en Tweede Kamer. Door dit vrouwenquotum moet de raad van commissarissen van beursgenoteerde bedrijven voor minstens dertig procent uit vrouwen bestaan. Zo’n minimumaantal vrouwen is er voor de Tweede Kamer daarentegen nog niet. Zou die er moeten komen?

‘Het is niet de manier om te zeggen dat vijftig procent vrouwelijk moet zijn’, vindt Ace Csellak uit het Op weg naar Het Lagerhuis-panel. Ze ziet daarentegen wel iets in een quotum, met een speling tussen de veertig en zestig procent. ‘Zo zal je altijd een soort balans hebben, maar nooit een precieze, harde lijn.’

Amir Issa is juist tegen een quotum. ‘Ik vind niet dat de helft van de Tweede Kamer vrouw moet zijn.’ Hij vindt dat Tweede Kamerleden geselecteerd moeten worden op basis van hun kwaliteiten en niet op hun gender. ‘Anders loop je verschrikkelijk de mist in.’

‘Zo’n idee is hartstikke ondemocratisch’, vult Ojij Karel aan. ‘We zorgen er daarmee eigenlijk voor dat de representatie van het volk, die nu geheel vrij en soeverein mag worden ingevuld door Nederland, wordt bijgestuurd.’

Jolijn Spoelstra is juist wél voorstander van een quotum. ‘De Tweede Kamer is een afspiegeling van onze samenleving en op dit moment is het dat totaal niet. De volgende stap is dat we andere vormen van representatie verbeteren.’ Robin van Gelooven deelt dezelfde mening. ‘Nederland is ongeveer fifty-fifty aan man-vrouw verdeeld, terwijl de Tweede Kamer dat nog totaal niet is.’

‘Gelijkere genderverdeling kan zorgen voor een betere afspiegeling van onze samenleving’, denkt Lia Menken. Daardoor komen er meer onderwerpen die vrouwen aangaan, zoals de overgang, op de politieke agenda, verwacht zij. Jolijn: ‘Het feit dat er nog steeds zo veel mannen in de Tweede Kamer zitten gaat natuurlijk nergens over.’

Hoe krijgen we meer vrouwen in de politiek?
Wil jij zelf bijdragen aan een politiek met meer vrouwen? Zo doe je dat:

• Check hoeveel zetels jouw partij in de peilingen heeft.
• Bekijk de kieslijst van jouw partij.
• Stem op een vrouw die lager staat dan het aantal zetels.