Stemmen vanaf 16 jaar: goed idee?!

‘Je moet jongeren zo snel mogelijk bij de democratie betrekken.’ Dat vindt Younes Douari van Represent Jezelf. In Vroeg! vertelt hij waarom zij volgens hem al op hun zestiende zouden mogen stemmen.

‘Wanneer jongeren op een vroege leeftijd stemmen, is er een grote kans dat ze dat opnieuw doen', vertelt Younes Douari, mede-oprichter van Represent Jezelf. Hij is daarom groot voorstander van het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd naar zestien jaar, vertelt hij in Vroeg!.

'Niet meer van deze tijd'
Pas sinds 1972 ligt de leeftijd om te mogen stemmen op achttien jaar en ouder. Pubers zouden namelijk mentaal niet in staat zijn om een weloverwogen keuze te maken in het stemhokje, schrijft Joop. Vandaar dat zestienjarigen nog niet mogen stemmen.

‘De kiesgerechtigde leeftijd van achttien jaar is niet meer van deze tijd’, vond voormalig PvdA-leider Lilianne Ploumen eind 2010 al. Op haar zestiende was ze al politiek actief. ‘Ik had een mening, eentje die telde', schrijft ze op Joop. Maar dus niet helemaal, omdat ze nog niet mocht stemmen.

‘Jongeren zijn niet goed in staat de consequenties van hun keuzes te overzien’
Er zijn ook tegenstanders als het gaat om het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd naar zestien jaar. ‘Een onzinnig voorstel', vindt historicus en journalist Maarten van den Heuvel op Joop. D66 wilde in 2010 de leeftijd om te mogen stemmen namelijk verlagen. 'Plichten en rechten moeten gelijk op gaan', aldus de partij. Zestienjarigen moeten namelijk belasting betalen voor hun bijbaan. Ook zijn ze aansprakelijk als ze schade aanrichten. 'Stemrecht voor zestienjarigen hoort bij een maatschappij die meer verantwoordelijkheid van jongeren vraagt.’

'Jongeren zijn niet goed in staat de consequenties van hun keuzes te overzien’, vindt Van den Heuvel daarentegen. Een deel van de hersenen blijft zich namelijk tot hun 21e ontwikkelen. Volgens hem zou de leeftijd om te mogen stemmen daarom niet omlaag, maar juist omhoog moeten. Zelfs jongeren staan niet te springen. 66 procent van ruim 2.500 ondervraagde jongeren was in 2012 tegen stemmen vanaf je zestiende, schrijft Kassa.

'Jongeren zijn politiek actief'
‘Als je kijkt naar hoe bereid jongeren zijn om deel te nemen aan het formele systeem van politiek, bijvoorbeeld door naar de stembus te gaan, dan is dat laag.’ Dat beweert lector Jeugd en Samenleving Femke Kaulingfreks in Vroeg!.

Toch is dat nog geen reden om de leeftijd om te mogen stemmen niet te verlagen. ‘Als je breder kijkt naar politiek handelen, dus wat je doet om je mening over maatschappelijke en politieke thema’s kenbaar te maken, valt dat best wel mee.’ Zo zijn er veel jonge activisten en online nemen zij deel aan debatten.

Inzetten op kritisch denken
Daarom adviseerde een belangrijke raad van de regering in 2019 al om jongeren op de middelbare school stemrecht te geven. ‘De verwachting is dat ze daardoor ook vaker naar de stembus gaan en dat dan ook later in hun leven vaker zullen doen’, valt te lezen op de website van Kassa. ‘Ze moeten dan wel goed geïnformeerd zijn en kunnen oefenen met het maken van politieke keuzes’, vindt Kaulingfreks. Douari is het daarmee eens: ‘Als ze zestien zijn kan je ze al op school inspireren en voorbereiden.’

Kaulingfreks vindt daarom dat er verandering nodig is op de middelbare school. Vwo-leerlingen oefenen met debatten hun politieke meningsvorming, terwijl vmbo-leerlingen enkel leren hoe het systeem werkt. ‘Daardoor worden zij minder goed voorbereid op het maken van hun eigen keuzes en het vormen van hun eigen visie. Dat creëert ongelijkheid en dat zien we ook terug in de opkomstpercentages en onderzoek naar het zelfvertrouwen van jongeren op het gebied van de politiek. Ze hebben er minder vertrouwen in dat ze weten waar het over gaat en dat hun keuze invloed heeft.’

Scholen moeten jongeren daarom kritisch laten denken over de maatschappij, vindt de lector. 'Dan zou het een hartstikke goed idee zijn om jongeren al vanaf zestien jaar te laten stemmen.’

Wat vinden jongeren?
‘Stemmen gaat over allemaal maatschappelijke thema’s, waar jongeren een mening over hebben en die hen rechtstreeks aangaan, zoals wonen, klimaat en onderwijs’, vertelt Aymen Elmarsse uit het Op weg naar Het Lagerhuis-panel. ‘De mensen die daar de effecten van gaan ondervinden, mogen daar nog niet over stemmen’, vult panellid Ojij Karel aan.  

Beiden zijn daarom voor het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd naar zestien jaar. Aymen: ‘Het is ontzettend belangrijk voor hun toekomst, en dus ook de toekomst van het land, als zij hun mening kunnen uiten via verkiezingen.’

Tien jongeren die eerder te zien waren in Op weg naar het Lagerhuis gingen aan de vooravond van de Provinciale Statenverkiezingen bij Khalid & Sophie met elkaar in debat over de stikstofcrisis en de woningnood.  

En waarom zou je juíst moeten gaan stemmen als je jezelf niet terug ziet in de politiek?