Moet de handel in wiet gelegaliseerd worden?

In 2024 staat een vierjarig wietexperiment gepland in Nederland. Elf gemeenten gaan dan legaal geproduceerde wiet verkopen, van door de staat aangewezen telers. Maar zou de handel in deze softdrugs niet overal gelegaliseerd moeten worden?

Nederland heeft sinds 1976 een gedoogbeleid. ‘Onder strenge voorwaarden mag er wiet en hasj verkocht worden’, aldus Spuiten en Slikken. Het telen van wiet en het verkopen aan coffeeshops is daarentegen verboden. Moet de wiethandel niet gelegaliseerd worden?

‘Het huidige beleid kan niet meer’, vertelt Tweede Kamerlid Alexander Hammelburg (D66) in 2018 aan Spuiten en Slikken. Het Nederlandse gedoogbeleid is achterhaald, vindt hij. Dit zogenoemde achterdeurbeleid houdt in dat de verkoop in coffeeshops legaal is, maar het inkopen bij telers illegaal.

‘Hoe je het ook wendt of keert: het huidige Nederlandse gedoogbeleid klopt van geen kanten. Wel verkoop toestaan, maar het inkopen van softdrugs strafbaar maken is struisvogelpolitiek’, aldus Tim Hofman. In 2013 plantte hij voor zijn Spuiten en Slikken-rubriek Tims Tuintje vijf wietplanten op het eilandje in de Hofvijver in Den Haag, om aan politici kenbaar te maken dat het Nederlandse softdrugsbeleid aan alle kanten rammelt.

Op dit moment is er geen kwaliteitscontrole en bevindt de markt achter de wietverkoop zich in het illegale circuit, legt Hammelburg uit. ‘Regulering van de zogenaamde achterdeur van coffeeshops is ontzettend belangrijk voor zowel de gezondheid als de strijd tegen criminaliteit. Het zou toch ook raar zijn als we iets in de supermarkt kopen waarvan we weten dat de producent een crimineel is, en tegelijkertijd niet weten hoe en waar het geproduceerd wordt en welke impact het heeft op onze gezondheid? Als consument heb je het recht dit te weten.’

Waarom is wiethandel illegaal in Nederland?
'Allereerst is er een internationaal verdrag’, legt drugshistoricus Arjan Nuijten uit in Alledaagse Vragen. Dit is het Enkelvoudig Verdrag van de Verenigde Naties van 1961. ‘Dat is een lange lijst waarin staat welke drugs verboden moeten worden; soms ook het medicinale gebruik ervan.’ Daarnaast geldt in Europa de regel dat elk land verplicht enig drugsbeleid moet voeren. ‘Daar wordt terugverwezen naar die lijst met drugs en daar valt cannabis onder.’ Elke lidstaat mag daar echter zelf invulling aan geven.

Landen buiten Europa zijn vooruitstrevender. ‘Uruguay heeft cannabis gelegaliseerd’, vervolgt Nuijten. ‘Daar kan je het niet alleen vrijuit gebruiken, maar ook de handel in de drug is er legaal.’ Volgens de drugshistoricus is dat land samen met Canada dé plek om een jointje op te steken. ‘Daarnaast zijn er in de Verenigde Staten een aantal staten waar het ook legaal is om het te (ver)kopen.’

‘Legaliseren betekent niet dat hasj en wiet vrij verkocht kunnen worden’, schrijft verslavingszorginstelling Jellinek nog op haar website. ‘Legaliseren betekent: het uit de strafwet halen van hasj en wiet en het onderbrengen in een andere of nieuwe wet, bijvoorbeeld de Rook- en Coffeeshopwet (naar de Drank- en Horecawet) of de Cannabiswet. Als het gelegaliseerd wordt zal het streng gereguleerd moeten worden; er zullen afspraken gemaakt moeten worden over de productie, de handel en de verkoop aan consumenten.’

Wat vinden jongeren?
'Het huidige gedoogbeleid van Nederland loopt hartstikke achter', vindt Amir Issa uit het panel van Op weg naar Het Lagerhuis. 'Coffeeshops mogen in theorie softdrugs verkopen, maar ze moeten hier op de een of andere manier aan zien te komen. Dat is eigenlijk altijd de illegale, criminele route, die voor veel geweld zorgt.' Hij is daarom voor het legaliseren van wiethandel.

'Als we de handel in wiet legaal maken, kunnen we beter toezicht houden', aldus Ace Csellak. Zij denkt dat het problemen, zoals criminaliteit en drugsverslaving, tegen kan gaan. ‘Dan kunnen we ze juist tegengaan, voordat ze ontstaan.’

Ojij Karel denkt daarentegen dat de legalisering van wiethandel juist voor meer drugsverslaafden zorgt. ‘Het draagt eraan bij dat de drempel tot het kopen van wiet veel lager wordt en dat het dus ook veel makkelijker wordt om aan zo’n verslavingsmiddel – wat je leven kan verwoesten – te komen.’ Als de wiethandel gelegaliseerd wordt ‘gooien we een heel belangrijk deel van het gedoogbeleid uit het raam’, vindt hij.