Minder dierenleed als een kalfje bij de koe blijft?

De rechter heeft in een rechtszaak besloten dat er onvoldoende bewijs is om te constateren dat de zuivelindustrie dierenleed veroorzaakt door een kalf vroegtijdig bij de moeder weg te halen. Hoe gaat met kalfjes op boerderijen waar dat niet gebeurt?

De 'wensen van het dier' moeten sinds dit jaar leidend worden bij de inrichting van de stal, en niet andersom. Een dier moet natuurlijk gedrag kunnen vertonen, schrijft Vroege Vogels naar aanleiding van het Convenant Dierwaardige Veehouderij. In het voorjaar van 2021 stemt de Eerste Kamer in met een wijziging van de Wet Dieren. Deze wijziging kan de manier waarop veehouders met kalfjes omgaan drastisch veranderen. 

Een vage wetswijziging, volgens demissionair minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Piet Adema. Daarom wil hij afspraken maken met de sector en de Dierenbescherming in de eerdergenoemde ‘convenant dierwaardige veehouderij'. Deze moet weer leiden tot wetgeving. 

Stichting Dier & Recht protesteert begin 2022 al tegen het vroegtijdig scheiden van moeder en kalf met posters waarop de tekst ‘Zuivel veroorzaakt dierenleed’ stond - die later overigens door de  rechter in een hoger beroepszaak verboden werd omdat de stelling volgens de rechter onvoldoende is onderbouwd. ‘Het zou niet onomstotelijk zijn vastgesteld dat het weghalen van de kalfjes bij hun moeder tot dierenleed leidt’, schrijft Joop.

In veel gevallen worden kalfjes in melkveehouderijen een half uur na de geboorte bij de moeder weggehaald. Maar niet overal gebeurt dat op die manier. Vroege Vogels gaat op bezoek bij een boerderij waar de kalfjes langer bij de moeder blijven en neemt de proef op de som: veroorzaakt het minder dierenleed als een kalfje bij de koe blijft?

Drinken bij de moeder
‘Voor mij is het heel gewoon’, aldus Gerjo Koskamp van Boerderij Ruimzicht in Halle. ‘Al meer dan twintig jaar doen we dat hier. Maar ik geniet er nog iedere dag van [om de kalfjes tussen de koeien te zien staan].’ Op dit moment heeft Koskamp een handvol kalfjes tussen de koeien lopen, variërend van twee weken tot twee maanden oud. ‘Die laatste drinkt ook nog steeds bij de moeder; die drinkt nog zo’n 15 tot 20 liter per dag. Maar dan zie je dus hoe fantastisch ze groeien. Daarnaast krijgen ze er al ruwvoer bij.’

Vijftien tot twintig liter melk voor het kalf betekent minder opbrengst in Koskamps melktank. ‘Er zijn heel wat meer kosten als je kalfjes bij de koe houdt en dat zit hem voornamelijk in de opbrengst.’ Hij loopt dus direct inkomsten mis door de koe en haar kalf niet te scheiden. Maar op de lange termijn levert het volgens Koskamp wel wat op: ‘Ik ga ervan uit dat een kalf – met die fantastische ontwikkeling die ze hebben – ook een langer en gezonder leven zal hebben hier als melkkoe. Dan verdien je het ook terug.’

Agressiviteit
Moederkoeien kunnen in het bijzijn van hun kalveren ongedurig worden. ‘Dat hebben we wel vaker meegemaakt, dat ze – vooral op kinderen – heftig kunnen reageren.’ De moederkoeien zullen altijd opletten, volgens Koskamp. ‘Daar zit ook een stukje selectie op. De dieren die echt boos zijn, die hebben wij ook gehad, daar houd je gewoon geen kalf meer aan. Die geef je dan nog een kans, maar als ze dan nog steeds agressief zijn, dan passen ze dus niet in ons systeem. Dan moeten ze dus wijken.’ De koeien die Koskamp nu heeft vertonen dit gedrag niet: ‘Daar kunnen wij veilig tussen lopen’.

Scheiden
Op Boerderij Ruimzicht blijven de kalfjes drie maanden bij de moeder. Daarna worden ze ‘vrijwel geruisloos’ bij de moeder weggehaald, aldus Koskamp. Daar heeft hij een systeem voor bedacht, want ‘hoe langer je een kalf bij de moederkoe hebt, hoe sterker de binding is, dus hoe moeilijker het is om ze weer te scheiden’. Wat dat betreft heeft de reguliere melkveehouderij een goed punt. ‘Als je geen stress wil, dan moet je het kalf direct weghalen. Dan denkt de koe heel even: "Wat is er aan de hand? Mijn kalf is weg." Dan heb je eigenlijk geen stress. Maar is dat wat je wil? Dat is niet waar ik voor sta. Ik wil maximaal dierenwelzijn op mijn boerenbedrijf nastreven.’

Kalfencrèche
Koskamp scheidt moeder en kalf door middel van iets dat hij de ‘kalfencrèche’ noemt. ‘Daar zit een hekwerk voor waardoor ze wel contact met de moeder kunnen hebben, maar niet meer bij haar kunnen drinken. Als de moeder loeit dan doe ik ze even bij elkaar. Dat kan twee tot vijf keer zijn op een dag. Dat is best veel werk als je een groot bedrijf hebt, maar binnen een klein boerenbedrijf zoals de onze is dat prima te doen.’ Langzaamaan wordt de hoeveelheid melk dat een kalfje krijgt afgebouwd. Tot ze geen melk meer nodig hebben. 

Duurder
Doordat de kalfjes bij de moeder drinken is de opbrengst aan melk lager dan bij andere melkveehouders. Ook voert Koskamp zijn koeien niet bij met krachtvoer. Wat voor minder maar betere kwaliteit melk zorgt. ‘Dat maakt dat onze kaas niet alleen erg goed is, maar ook iets duurder moet zijn omdat we opbrengstderving hebben.’ Koskamp verkoopt zijn melk om die reden niet aan een melkfabriek, maar doet zelf de zuivelverwerking. ‘Die stap moesten we zetten, anders kregen we het niet meer spits.’

De consument
Volgens Koskamp zou dit op landelijk niveau uitgerold moeten worden, met daarbij een belangrijke rol weggelegd voor de consument. ‘Als jullie (de consument, red.) willen dat wij dat gaan doen als boeren, dan moet daar een verdienmodel aan gekoppeld worden. Dus: kom kijken hoe we het doen en help ons, zodat we kalf-koe-kaas en kalf-koe-melk kunnen verkopen.’ Het kan, maar dan moet de consument bereid zijn meer te betalen. ‘Het gaat niet vanzelf, maar als je het voor elkaar hebt dan is het fantastisch en gaat het gewoon.’