#MeToo, #MeTwo, #Mewtwo

Mensenrechtenactivist Ali Can is de man die nog wat olie op het vuur gooide met zijn onlangs in het leven geroepen #MeTwo, een regelrechte knipoog naar #MeToo. Alleen in plaats van seksueel misbruik, kaart #MeTwo het ‘alledaags racisme’ aan in Duitsland en maakt het – en dit vind ik dan heel interessant - meervoudige nationale loyaliteit bespreekbaar. Want dat laatste, die meervoudige loyaliteit, is volgens Can en gelijkgestemden dikke prima. En dat vinden zo’n tweehonderdduizend andere mensen ook. Want zoveel individuele tweets met daarin steunbetuigingen zijn er inmiddels de wereld in geholpen onder #MeTwo. Ik vind meervoudige loyaliteit ook prima kunnen. Maar de manier waarop dat hiermee duidelijk wordt gemaakt, is ronduit slecht.

De discussie over meerdere nationale identiteiten - en de daaruit voortkomende vraag waar je werkelijke loyaliteit en hart liggen - heeft zich de afgelopen jaren als een ondergrondse veenbrand door Europese landen alom gewoed. Politiek links en rechts heeft hier tot de lengte van dagen over gedebatteerd, maar buiten wat halfbakken retoriek en gezwets van politici gebeurt er op dit punt niet heel veel. In de maatschappij is het een ander verhaal, want inmiddels woedt eerdergenoemde veenbrand in alle lagen van de maatschappij. De polarisatie neemt immers toe en de ‘verrechtsing’ in de politiek zet door in Europa.

Maar wat is nou precies het probleem? Nou, veel mensen hebben moeite met het feit dat sommigen zich meer verbonden voelen met het land waar hun roots liggen dan met hun geboorteland of het land waar ze wonen. Want, ben je bijvoorbeeld bereid om voor volk en vaderland te sterven als er ooit aliens op aarde komen die je landgenoten willen onderwerpen aan hun wil? “Nee, dat lukt me niet. Want mijn loyaliteit ligt niet primair bij , maar elders op de wereld.” Angst voor een dergelijk antwoord zorgt voor meer tegenstanders van de dubbele nationaliteit.  

“Deze angst is nergens voor nodig”, zegt Can. Je kan namelijk prima even loyaal zijn aan meerdere landen. Hij benadrukt dat zijn identiteit ichotoom is: hij is zowel Duits als Turks, en het is prima om twee loyaliteiten te hebben. Volgens hem moet “Duitsland er maar aan wennen dat er mensen met meerdere loyaliteiten zijn.” 

Formeel gezien heeft Can gelijk. De wereld is immers keihard aan het globaliseren, en in dat opzicht maakt nationale identiteit niet heel erg veel meer uit. Althans, zo kijk ik ernaar als zelfbenoemd president van de wereldburgergemeenschap. Ook als je dichtbij huis kijkt, moet het punt van meerdere loyaliteiten vrij weinig uitmaken. Er wordt immers afgestevend – als het aan veel liberale politieke partijen ligt – op grootschalige Europese integratie. Met bijvoorbeeld eenzelfde munt en vrij verkeer van goederen en personen zou je kunnen stellen dat wij ons meer Europeaan moeten voelen dan Nederlander of Duitser. 

Maar nee. Zo werkt het gewoonweg niet. Je kan er niet zomaar vanuit gaan dat een land zich er zomaar bij moet neerleggen dat mensen meerdere loyaliteiten hebben. Voor veel inwoners is zoiets namelijk helemaal niet vanzelfsprekend. Door te stellen dat een land er ‘maar aan moet wennen’ dat iets is zoals het is, verniel je iedere kans op een fatsoenlijk dialoog. Hetzij maatschappelijk of politiek. 

In een steeds sneller globaliserende wereld is het voor sommige mensen des te meer reden om zich vast te houden aan hun nationale loyaliteit. Daarbij is het voor die mensen fijn om te weten dat ze in tijden van nood – tijdens een alien-invasie bijvoorbeeld – op hun buurman kunnen rekenen. Dat ze niet ineens de benen nemen naar hun vaderland als de pleuris uitbreekt omdat dat ze op dat moment beter uitkomt. 

Loyaliteit is fluïde. Maar die vanzelfsprekendheid is er gewoon niet. Ik heb zelf twee nationaliteiten, maar ik voel mij niet verplicht tot het verkiezen van de ene nationaliteit boven de ander. Sterker nog: mijn loyaliteit ligt nergens. Als ik zeg dat ik in tijden van nood liever ergens verstopt Pokémon Red wil spelen, dan zal dat voor de één logischer klinken dan voor de ander. Maar ik zal nooit iemand lukraak vertellen dat hij of zij er maar aan moet gaan wennen dat mijn loyaliteit er op dat moment niet is. Een verenigd leger zou bijvoorbeeld een interessant idee zijn. En al helemaal tegen die buitenaardse wezens. Voor al het andere geldt dat de angst voor twee of meer nationaliteiten voedt, is een constructieve dialoog ‘the way to go’. Pleit daar maar eens voor, Ali. 

En anders doe ik het wel, met #MewTwo.