Meer jongeren met botox en fillers: 'Dit moet toch verboden worden?'

Fillers in je lippen of botox in je voorhoofd: het aantal cosmetische ingrepen onder jongeren vanaf achttien jaar stijgt. Moeten we ons zorgen maken?

‘Een prikje botox is voor mij net zo makkelijk als een pak melk halen’, vertelt Melle van Rooijen (destijds 23) in 2020 aan Alicante. Hij is lang niet de enige jongere die een cosmetische ingreep heeft ondergaan. In tien jaar tijd verdubbelde het aantal cosmetische ingrepen onder jongeren tussen de 18 en 25 jaar, blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC uit datzelfde jaar. Zou de leeftijdsgrens niet omhoog moeten?

Hoe genormaliseerd zijn cosmetische ingrepen?
I just got my boobs done, but the biggest change you’ll see is on my face. Dat las Anne-Mette Hermans, universitair docent en voorzitter van de Expertisegroep Cosmetische Ingrepen, op een billboard van een cosmetische kliniek in Engeland, vertelt ze in De Nieuws BV.

Ook in Nederland, waar iedereen vanaf achttien jaar een cosmetische behandeling zonder medische noodzaak mag laten doen, verschijnen steeds meer advertenties voor cosmetische klinieken en ingrepen, ziet Hermans. ‘Botox en fillers voor 79 euro! Toen dacht ik: huh, dit kan toch niet? Dit moet toch verboden worden?’

Zijn cosmetische ingrepen verslavend?
In Nederland worden jaarlijks ongeveer 450.000 injectable behandelingen uitgevoerd, vertelt de voorzitter van de Expertisegroep Cosmetische Ingrepen. Melle van Rooijen liet onder andere wangvet verwijderen en onderging meerdere keren liposuctie en een bilvergroting. In Ik Durf Het Bijna Niet Te Vragen biecht hij op dat cosmetische ingrepen voor hem verslavend werken. ‘Mijn hele gezicht staat strak van de fillers en botox.’

De drang om botox te laten zetten kan groot zijn als je dit al eens eerder hebt gedaan. Zeker als je je rimpels ziet terugkeren, aangezien botox na drie tot zes maanden is uitgewerkt. De stoffen zelf zijn niet verslavend, maar botox is dus wel geestelijk verslavend. Dat blijkt ook uit onderzoek van een Britse psycholoog en plastisch chirurg.

Ook Jana, die in 2018 te zien was in Je Zal Het Maar Zijn, was verslaafd aan cosmetische ingrepen. ‘De eerste keer dat die naald erin ging, schoot de adrenaline door mijn lichaam. Het was echt een soort kick’, vertelt ze. ‘Daarna ben ik doorgeslagen in de ingrepen. Ik kon ook niet stoppen. Je raakt zo geobsedeerd en besteedt er zoveel tijd aan. Als ik iets had laten doen dacht ik gelijk na over het volgende.’

Wat zijn de oorzaken van deze normalisering?
Social media is een van de redenen waarom cosmetische ingrepen zijn genormaliseerd, vertelt Jolanda Veldhuis, universitair docent gezondheidscommunicatie en Media Pyschologie, aan Baksteen. ‘Dit heeft gezorgd voor een breder scala aan ideaalbeelden die jongeren kunnen zien. Denk aan: het slankheidsideaal, fitheidsideaal, maar ook de body positivity movement.'

Daarnaast is er een verband tussen het volgen van influencers die cosmetische ingrepen ondergingen, zoals de meer dan 33.000 Instagram-volgers tellende Melle van Rooijen, en de positieve houding van jongeren hierover, onderzocht Anne-Mette Hermans. ‘Er is een hogere bereidheid om naar fillers, botox of andere ingrepen te kijken.’

Ook apps met filters voor een gladdere huid, grotere ogen, vollere lippen en een strakkere kaaklijn dragen bij aan het toenemende aantal cosmetische ingrepen onder jongeren. ‘Met één druk op de knop kun je jezelf een nieuw uiterlijk aanmeten. (…) vanuit de medische wereld horen we terug dat mensen met hun Snapchat-selfies bij de arts komen en zeggen dat ze er zoals die bewerkte foto’s uit willen zien.’

Maar het ideaalbeeld is een ‘schijnwerkelijkheid’, vindt cosmetisch specialist Tom Decates van het Erasmus MC. ‘Als je onzeker bent over je lichaam of gezicht, verandert dat echt niet als je opeens vollere lippen hebt. Die onzekerheid hoort bij volwassen worden. Dat zit in je hoofd, niet aan de buitenkant.’

Wat vinden jongeren?
Cosmetische ingrepen helpen dus niet met de onzekerheid die je als net-volwassene hebt. Moet daarom de leeftijdsgrens voor cosmetische ingrepen misschien omhoog?

Thom van Leeuwen is voorstander. Hij beargumenteert dat jongeren tot hun 21e in de puberteit zitten, waarin ze zowel fysieke als mentale veranderingen ondergaan. ‘Om dan al te gaan ingrijpen met cosmetische ingrepen is denk ik iets wat op lange termijn schade kan opleveren.’

'Op jonge leeftijd zijn je gezicht en lichaam nog helemaal niet volgroeid', staat Jolijn Spoelstra hem bij. Ze ziet op social media dat jonge meiden cosmetische ingrepen worden aangepraat, terwijl ze dat eigenlijk niet nodig hebben, vindt zij. 'Als je 21 bent, ben je net wat volwassener en kan je hier beter over nadenken.'

‘Echter heb je vanaf je achttiende heb je zelfbeschikkingsrecht over je eigen lichaam’, vertelt Aymen Elmarsse, die het oneens is met de stelling. 'Jij mag beslissen wat je met je lichaam doet.’ Hij vindt het daarom onrechtvaardig om dit weg te nemen door de minimumleeftijd voor cosmetische ingrepen te verhogen.

Thom denkt juist dat jongeren een onmogelijk ideaalbeeld, dat volgens hem wordt opgedrongen door social media, blijven najagen en steeds terug zullen komen voor meer cosmetische ingrepen. Dat kan verslavend werken. ‘Als je op je achttiende al begint, dreigt het einde snel zoek te raken.’ 

'Laten we mensen meer informatie geven over de beslissingen die ze maken bij cosmetische ingrepen', geeft Ojij Karel als tip. Hij vindt overigens wel dat de leeftijd voor het ondergaan van cosmetische ingrepen op achttien moet blijven, net als Ace Csellak. ‘Iemand kan namelijk hevig gepest worden omdat die flaporen heeft', beargumenteert zij. Ze maakt daarentegen geen onderscheid tussen cosmetische ingrepen mét en cosmetische ingrepen zonder medische noodzaak.

Als er een medische noodzaak is, kunnen mensen jonger dan achttien jaar namelijk wél behandeld worden, aldus de Rijksoverheid. Dat kan, zoals Ace al noemde, ‘bijvoorbeeld wanneer iemand psychisch lijdt door een uiterlijk probleem en een terugkerende wens heeft om dit te laten corrigeren’. Denk hierbij aan een flapoorcorrectie, een borstverkleining of een behandeling voor overbeharing.

‘Sommige cosmetische ingrepen kunnen mensen daadwerkelijk helpen om beter in het leven te staan en minder onzeker te zijn’, vult Amir Issa aan. ‘Waarom zou je die laten lijden door de leeftijdsgrens te verhogen, als dat nergens voor nodig is?’

Wat als je een cosmetische ingreep overweegt?

• Als je een ingreep overweegt, bedenk dan goed wat het resultaat gaat brengen en wat het oplost. Word je er echt gelukkiger van?

• Laat je goed informeren over de risico’s en mogelijke complicaties, zoals bij borstimplantaten. Dat kan bijvoorbeeld via het platform wiemooiwilzijn.

• Kies een goede arts die met je meekijkt naar jouw lichaam. Wat is de reden dat je een ingreep wil laten doen en wat is haalbaar? Controleer of de arts de juiste papieren heeft en vraag bij een consult naar foto’s van diens werk. In het BIG-register, dat patiënten beschermt tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen, kan je alle plastische chirurgen vinden.